กฟผ.กับการพัฒนาคุณภาพชีวิตชุมชนรอบโรงไฟฟ้าแม่เมาะ อำเภอแม่เมาะ จังหวัดลำปาง

บทคัดย่อ

ปัญหาความขัดแย้งของประชาชนชาวอำเภอแม่เมาะต่อโรงไฟฟ้าแม่เมาะ ในผลกระทบสิ่งแวดล้อมด้านมลภาวะยังไม่เป็นที่ยอมรับและพอใจของชุมชนมาอย่างต่อเนื่องตั้งแต่ปี 2535 เป็นต้นมา แม้ว่าโรงไฟฟ้าแม่เมาะได้สร้างเครื่องกำจัดซัลเฟอร์ไดออกไซด์ (FGD) และนำมาตรการควบคุมตามมาตรฐานสากล ระบบบริหารงานคุณภาพ มาใช้ในการดำเนินงานภายในโรงไฟฟ้าแม่เมาะแล้วก็ตาม มีการจัดตั้งหน่วยงานมวลชนสัมพันธ์เพื่อเสริมสร้างความสัมพันธ์ที่ดีกับชุมชนโดยรอบโรงไฟฟ้าแม่เมาะ อีกทั้งยังได้จัดตั้งกองทุนพัฒนาชุมชน ซึ่งได้รับการเห็นชอบจาก ครม. เป็นจำนวนเงินไม่น้อยกว่าปีละ 400 ล้านบาท แต่เหตุใดจึงยังไม่ประสบความสำเร็จแต่กลับจะเพิ่มปัญหาใหม่ ๆ เพิ่มขึ้นอีก ดังจะเห็นได้จากการฟ้องร้องเรียกร้องความเสียหายจากโรงไฟฟ้าแม่เมาะและคัดค้านกิจกรรมการทำเหมืองถ่านหินลิกไนต์ ตลอดมาผู้เขียนได้เสนอแนวทางพัฒนารูปแบบการบริหารจัดการกองทุนพัฒนาชุมชนรอบโรงไฟฟ้าแม่เมาะและหน่วยงานมวลชนสัมพันธ์แบบครบวงจร ในลักษณะองค์รวม (holistic) ที่สอดคล้องกับภูมิสังคมของชุมชน โดยการน้อมนำหลักปรัชญา พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมาประยุกต์ใช้ บนพื้นฐานของลักษณะภูมิประเทศและวิถีชีวิต วัฒนธรรม ประเพณีของชุมชนชาวอำเภอแม่เมาะที่มีความหลากหลาย (diversity) และเป็นพลวัต (dynamic) ผสมผสานกับนโยบายและแผนกิจกรรมเพื่อสังคมและสิ่งแวดล้อม กฟผ. เป็นตัวแบบการบริหารจัดการที่เหมาะสม สามารถนำไปปฏิบัติอย่างเป็นรูปธรรมนำไปสู่การมีส่วนร่วมและการยอมรับของทุกฝ่าย (win-win solution) ผลการศึกษาพบว่า ความรัก ความสงบสุข ความสามัคคี ความสมานฉันท์  มีการบริหารจัดการกองทุนพัฒนาชุมชนโดยรอบพื้นที่โรงไฟฟ้าอย่างมีประสิทธิภาพและประสิทธิผล  ชุมชนชาวอำเภอแม่เมาะสามารถพึ่งตนเองได้และมีการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง  มีการใช้ทรัพยากรที่มีอยู่ให้เกิดประโยชน์อย่างสูงสุดและสามารถใช้ต้นแบบความสำเร็จของการบริหารจัดการไปปรับใช้กับชุมชนอื่น  เป็นรากฐานให้กับคนรุ่นต่อไป และพัฒนาประเทศในอนาคตสู่ความมั่นคง และยั่งยืนอย่างสมดุล