การศึกษาแหล่งวางไข่และอนุบาลลูกปลาบึก จากฐานวัฒนธรรมและภูมิปัญญาชาติพันธุ์ ในพื้นที่สองฝั่งแม่น้ำโขง

บทคัดย่อ

การศึกษาแหล่งวางไข่และอนุบาลลูกปลาบึกจากฐานวัฒนธรรมและภูมิปัญญาชาติพันธุ์ในพื้นที่สองฝั่งแม่น้ำโขง ปลาบึก (Mekong giant catfish, Pangasianodon gigas) จัดเป็นปลาน้ำจืดที่ไม่มีเกล็ดที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในโลก ปลาบึกมีถิ่นอาศัยในเฉพาะแม่น้ำโขงแห่งเดียวเท่านั้น โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาวัฒนธรรม ภูมิปัญญาของกลุ่มชาติพันธุ์เกี่ยวกับปลาบึกในพื้นที่สองฝั่งแม่น้ำโขง ที่เชื่อมโยงกับการเปลี่ยนแปลงและพัฒนาลุ่มน้ำโขง (GMS) การสืบค้นแหล่งวางไข่และอนุบาลลูกปลาบึกจากฐานวัฒนธรรมและภูมิปัญญาของกลุ่มชาติพันธุ์รวมถึงการกำหนดพื้นที่การวางไข่และอนุบาลลูกปลาบึกตามระบบตำแหน่ง สารสนเทศภูมิศาสตร์ (GIS) โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพประกอบกับการสำรวจพื้นที่แม่น้ำโขงในเขตจังหวัดเชียงราย การศึกษาพบว่าปลาบึกนั้นได้ถูกให้ความหมายแตกต่างไปตามพัฒนาการของรัฐต่าง ๆ ที่ร่วมเขตแดนและใช้แม่น้ำโขงจนความหมายปลาบึกได้หมดไปจากระบบวัฒนธรรมของชาวบ้าน แต่องค์ความรู้เรื่องปลาบึกยังคงมีอยู่ในภูมิปัญญาของไทยและลาว งานวิจัยนี้ได้ระบุพื้นที่อนุรักษ์เพื่อการผสมพันธุ์และการวางไข่ปลาบึกในเขตจังหวัดเชียงราย