การจัดการมลพิษในชุมชนประกอบการแปรรูปไม้ ในตำบลดอนมูล อำเภอสูงเม่น จังหวัดแพร่

บทคัดย่อ

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาสถานการณ์ปัญหา และผลกระทบที่เกิดจากกระบวนการแปรรูปไม้ 2) ศึกษาการจัดการมลพิษของผู้ประกอบการที่กำลังดำเนินการอยู่ในปัจจุบัน และ 3) ศึกษาแนวทางการจัดการมลพิษ การศึกษาครั้งนี้ใช้รูปแบบการวิจัยเชิงปริมาณ และการวิจัยเชิงคุณภาพประกอบกัน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยประกอบด้วยแบบสอบถาม แบบสัมภาษณ์ แบบสังเกต และแนวทางการสนทนากลุ่มย่อย จากกลุ่มตัวอย่างผู้ประกอบการ จำนวน      155 ราย คนในชุมชน จำนวน 335 ครัวเรือน และบุคลากรองค์กรภาครัฐ จำนวน 30 ราย โดยเริ่มศึกษาตั้งแต่มีการจัดตั้งสหกรณ์บริการผลิตภัณฑ์ไม้ดอนมูล ในปี พ.ศ.2541 ผลการศึกษาพบว่า โรงงานแปรรูปไม้ส่วนใหญ่ตั้งกระจายอยู่ภายในพื้นที่ชุมชน ประกอบกับโรงงานแปรรูปไม้ขาดระบบระเบียบแนวทางการบริหารจัดการมลพิษ กระบวนการแปรรูปไม้ทุกขั้นตอนก่อให้เกิดมลพิษ ทั้งมลพิษทางอากาศ มลพิษทางเสียง และมลพิษจากเศษวัสดุเหลือใช้ ภาวการณ์ดังกล่าวก่อให้เกิดผลกระทบกับคนในชุมชน ระดับผลกระทบภาพรวมอยู่ในระดับปานกลาง มลพิษที่เป็นปัญหามากที่สุด คือ มลพิษจากฝุ่นละออง รองลงมา คือ มลพิษจากเสียง มลพิษจากกลิ่น มลพิษจากเศษวัสดุเหลือใช้ และมลพิษจากเขม่าควันตามลำดับ ส่วนการจัดการมลพิษของผู้ประกอบการที่ดำเนินการอยู่ในปัจจุบัน ภาพรวมผู้ประกอบการเลือกกระทำในสิ่งที่สามารถปฏิบัติและดำเนินการได้โดยไม่ส่งผลให้ต้นทุนการผลิตสูงขึ้น แนวทางการจัดการมลพิษ ต้องอาศัยความร่วมมือจากผู้ประกอบการ คนในชุมชน และบุคลากรองค์กรภาครัฐ การจัดการมลพิษต้องมีการดำเนินการที่เหมาะสมกับสาเหตุ เพราะการเกิดมลพิษแต่ละประเภทมีความเฉพาะ และลักษณะวิธีการจัดการที่แตกต่างกัน โดยวิธีการที่ดีที่สุด คือ การควบคุมป้องกันที่สาเหตุหรือแหล่งกำเนิด แต่ถ้าไม่สามารถควบคุมที่สาเหตุได้ ต้องมีการควบคุมที่ตัวกลาง และวิธีสุดท้าย คือ การควบคุมที่ตัวผู้รับมลพิษด้วยอุปกรณ์ป้องกัน ซึ่งการจัดการมลพิษจะใช้วิธีการต่าง ๆ ร่วมกันเพื่อประสิทธิภาพสูงสุด