การโต้ตอบความเป็นชายขอบของภาพยนตร์ในจักรวาลไทบ้าน

บทคัดย่อ

บทนำ: เสียงสะท้อน “ความเป็นชายขอบ” จากบริบททางสังคมเป็นเหมือนเงาที่คอยตอกย้ำให้บุคคล หรือกลุ่มคนที่อาศัยอยู่ในพื้นที่ห่างไกลความเจริญกลายเป็นคนนอกอยู่เสมอ จักรวาลไทบ้านเป็นอีกหนึ่งภาพยนตร์ที่สะท้อนถึงความเป็นอีสานต่างไปจากภาพยนตร์อีสานเรื่องอื่น ด้วยความเรียบง่ายไม่ซับซ้อนของชุมชน หรือหมู่บ้าน และการไม่เปรียบเทียบหรือทำให้ดูด้อยกว่า การสร้างตัวละคร และการเล่าเรื่องที่ท้าทายต่อกรอบความคิดเดิม ๆ วัตถุประสงค์ของการวิจัย: 1) เพื่อศึกษาการสร้างตัวละครของภาพยนตร์ในจักรวาลไทบ้านที่สะท้อนถึงการโต้ตอบความเป็นชายขอบ 2) เพื่อศึกษาการเล่าเรื่องของภาพยนตร์ในจักรวาลไทบ้านที่สะท้อนถึงการโต้ตอบความเป็นชายขอบ ระเบียบวิธีวิจัย: วิจัยเชิงคุณภาพซี่งเก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้การวิเคราะห์เนื้อหาของภาพยนตร์ในจักรวาลไทบ้าน จำนวน 6 เรื่อง ประกอบไปด้วย ไทบ้านเดอะซีรีส์ (2560) ไทบ้านเดอะซีรีส์ 2.1 (2561) ไทบ้านเดอะซีรีส์ 2.2 (2561) ไทบ้าน x BNK48 จากใจผู้สาวคนนี้ (2563) หมอปลาวาฬ (2565) และ สัปเหร่อ (2566) ประกอบกับการสัมภาษณ์เชิงลึกกับผู้เขียนบท ผู้กำกับภาพยนตร์และนักแสดงหลัก ผลการวิจัย: พบว่าการสร้างตัวละครและการเล่าเรื่องของภาพยนตร์ในจักรวาลไทบ้านเป็นการนำเสนอเรื่องราวที่เกิดจากความขัดแย้งเกี่ยวกับเรื่องราวของเฉพาะบุคคลและเป็นสถานการณ์ที่เกิดขึ้นภายในชุมชนท้องถิ่นขนาดเล็ก โดยมีการนำเสนอเรื่องราวแบ่งออกเป็นตอน ๆ การดำเนินเรื่องมีความเรียบง่ายและมีการเล่าเรื่องอย่างตรงไปตรงมาตามความเป็นจริงของชุมชน พร้อมทั้งสอดแทรกวิถีชีวิตพิธีกรรมและความเชื่อของคนอีสาน “ความเป็นไทบ้าน” ถูกถ่ายทอดผ่านตัวละคร “จ่าลอด” ที่มีวิถีชีวิตเรียบง่ายและมีความสุขในแบบตัวเอง การคัดเลือกนักแสดงที่ไม่เน้นรูปร่างหน้าตาตามมาตรฐานความงาม (Beauty standard) ของสื่อบันเทิง ภาพยนตร์นำเสนอความอุดมสมบูรณ์ของพื้นที่การพึ่งพาธรรมชาติ            ของชาวบ้าน และวิถีชาวบ้านที่เริ่มอาชีพได้โดยไม่ต้องอาศัยเงินลงทุน ภาพยนตร์ในจักรวาลไทบ้านแสดงถึงการรับรู้แนวคิดทุนนิยมและวัฒนธรรมของสังคมเมืองผ่านตัวละคร “ป่อง” แต่มีการแสดงท่าทีเชิงตั้งคำถามและการโต้ตอบผ่านตัวละครป่องที่ไม่ประสบความสำเร็จกับการนำแนวคิดเหล่านั้นมาใช้ในพื้นที่เฉพาะนี้และอาจไม่ใช่คำตอบของทุกวิถีชีวิต สรุป: สภาพแวดล้อมชุมชนท้องถิ่นของภาพยนตร์ในจักรวาลไทบ้านมีลักษณะในการนำเสนอจากสิ่งที่ตนเองมีอยู่ของทีมงานผู้สร้าง โดยมุ่งเน้นความสมจริงและธรรมชาติของชุมชนท้องถิ่นที่มีลักษณะเรียบง่ายพึ่งพาตนเองและการแบ่งปันกันซึ่งปราศจากการเปรียบเทียบหรือการทำให้ดูด้อยกว่า แต่เป็นการแสดงท่าทีในเชิงตั้งคำถามเกี่ยวกับความเป็นอีสานและความเป็นเมืองผ่านมุมมองของตน