การศึกษาความแตกต่างของการติดสีสำหรับพืชแต่ละชนิด ผ่านการทดลองมอร์แดนท์ธรรมชาติด้วยเทคนิค Eco-printing

บทคัดย่อ

บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งในการวิจัยเรื่องการศึกษาสีย้อมจากพืชพรรณธรรมชาติและมอร์แดนท์ มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษากระบวนการการสร้างสรรค์พัฒนาผลงานและประโยชน์ของการย้อมสีจากพืชพรรณธรรมชาติและมอร์แดนท์ และเพื่อทดลองย้อมผ้าด้วยเทคนิค Eco-printing จากพืชพรรณที่สามารถพบได้ทุกฤดูกาลและมีรูปร่างชัดเจน จากการศึกษาพบว่า กระบวนการสร้างสรรค์และพัฒนาผลงานเกิดจากการเลือกใช้พืชพรรณธรรมชาติที่มีลักษณะของใบหรือรูปทรงที่แตกต่างกันนำมาสร้างสรรค์ผลงานเป็นหลักและสามารถหาได้ในภูมิลำเนาหรือท้องถิ่นของชุมชนนั้น ๆ ซึ่งประโยชน์ของการย้อมสีจากพืชพรรณธรรมชาตินอกเหนือจากการที่สามารถหาได้วัสดุได้ง่ายต่อการสร้างสรรค์ยังลดต้นทุนในการผลิต ทั้งนี้ในการสร้างสรรค์ได้นำมอร์แดนท์เข้ามาช่วยให้การติดสีของพืชพรรณมีความชัดเจนมากยิ่งขึ้น ซึ่งประโยชน์ของมอร์แดนท์หรือสารช่วยย้อมสีนี้มีหน้าที่ทำให้ใยผ้าซึมซับสีจากพืชพรรณได้เป็นอย่างดีและให้สีที่แตกต่างกัน สร้างความหลากหลายของผลงานได้ และในการทดลองย้อมผ้าด้วยเทคนิค Eco-printing ควรคำนึงถึงขั้นตอนในการทำประกอบไปด้วย 4 ขั้นตอน คือ 1) การเตรียมมอร์แดนท์ที่ต้องให้ความสำคัญในเรื่องน้ำสนิมเหล็ก น้ำหมักสับปะรดที่ให้กรดอะซิติก น้ำด่างขี้เถ้าจากพืชเป็นตัวช่วยในการเปลี่ยนกรดอะซิติกให้เป็นเฟอรัสอะซิเตต และเกลือที่ให้สีที่เข้มขึ้นในการย้อม 2) การเตรียมผ้าควรใช้ผ้าที่เป็นเส้นใยจากธรรมชาติเพราะ จะส่งผลต่อการติดสีและลวดลายชัดเจนขึ้น ซึ่งการแช่ผ้าลงในมอร์แดนท์ต้องบิดให้แห้งที่สุด ทั้งนี้มอร์แดนท์แต่ละชนิดมีลักษณะที่แตกต่างกันและส่งผลต่อการติดสีเช่นกัน จึงนำไปสู่การพัฒนาสูตรมอร์แดนท์ที่สามารถควบคุมการย้อมผ้าได้ต่อไป 3) ใบไม้ บางชนิดไม่ให้สีและสภาพภูมิอากาศมีผลต่อสีที่ได้ เช่น ใบยูคาลิปตัส และการวางใบไม้สนแผงราชสีห์ต้องมีการตัดแต่งกิ่งเพื่อให้ใบสนแนบสนิทไปกับผ้าที่ใช้ย้อม 4) การนึ่ง โดยการม้วนพลาสติกก่อนนึ่งต้องให้พลาสติกแนบกับผ้ามากที่สุด ในการม้วนผ้าจะต้องระมัดระวังเพื่อไม่ให้เกิดรอยยับ และระยะเวลาในการนึ่งที่นานจะทำให้สีติดดียิ่งขึ้น โดยใช้อุณหภูมิที่มีความสม่ำเสมอตลอดการนึ่ง เพื่อให้มีประสิทธิภาพในการช่วยติดสีกับผ้าที่ย้อมและสามารถพัฒนาผลงานต่อไปได้