การพัฒนากระบวนการสอนพระปริยัติธรรม แผนกบาลีสนามหลวงตามหลักพุทธธรรมสำหรับครูสอนพระปริยัติธรรม แผนกบาลีสนามหลวง

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาสภาพการสอนพระปริยัติธรรม แผนกบาลีสนามหลวง 2) เพื่อพัฒนากระบวนการสอนพระปริยัติธรรม แผนกบาลีสนามหลวงสำหรับครูสอนพระปริยัติธรรม แผนกบาลีสนามหลวง 3) เพื่อทดลองใช้กระบวนการสอนฯ และ 4) เพื่อประเมินกระบวนการสอนฯ รูปแบบการวิจัยเป็นการวิจัยแบบผสานวิธี ใช้แนวคิดเกี่ยวกับองค์ประกอบการสอน กระบวนการสอน และหลักพุทธธรรมเป็นกรอบการวิจัย พื้นที่วิจัย คือ สำนักเรียนพระปริยัติธรรม แผนกบาลีทั่วประเทศ กลุ่มตัวอย่าง คือ ผู้บริหารและครู จำนวน 302 คน ใช้วิธีคัดเลือกแบบสุ่ม เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยมี 4 ชนิด คือ 1) แบบสอบถาม 2) แบบประชุมเชิงปฏิบัติการ 3) คู่มือการใช้กระบวนการสอนฯ แบบประเมินพึงพอใจ และ 4) แบบประเมินกระบวนการสอนฯ วิเคราะห์ข้อมูลการวิจัยเชิงปริมาณ ใช้สถิติพื้นฐาน คือ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ยและค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน ส่วนการวิจัยเชิงคุณภาพ ใช้วิเคราะห์เนื้อหาแล้วเขียนบรรยายเชิงพรรณนา ผลการวิจัยพบว่า

1. การศึกษาสภาพการสอนพระปริยัติธรรม แผนกบาลีสนามหลวง พบว่า หลักสูตร การจัดการเรียนการสอน กิจกรรมการเรียนการสอน สื่อการเรียนการสอนและการวัดและประเมินผล ทั้ง 5 ด้านนั้น การจัดการเรียนการสอนอยู่อันดับ 1

2. การพัฒนากระบวนการสอนฯ มี 4 ขั้น คือ 1) การกำหนดเส้นทางเดินเรื่อง : การกำหนดปัญหา (ทุกข์) (Plan) 2) การตั้งคำถามนำเข้าสู่กิจกรรมการสอน : การตั้งสมมติฐาน (สมุทัย) (Do) 3) การดำเนินกิจกรรมการสอน : การทดลองและเก็บข้อมูล (นิโรธ) (Check) และ 4) การประเมินผลการสอน : การวิเคราะห์ข้อมูลและสรุปผล (มรรค) (Act) มี 5 องค์ประกอบคือ (1) วัตถุประสงค์ (2) การบูรณาการหลักอริยสัจ 4 (3) บทบาทผู้สอน (4) บทบาทผู้เรียนและ (5) กิจกรรมการเรียนการสอน

3. การทดลองใช้กระบวนการสอนฯ มีผลพึงพอใจในภาพรวมอยู่ในระดับมาก

4.  การประเมินกระบวนการสอนฯ มีผลประเมินในภาพรวมในระดับมาก

องค์ความรู้เป็นผลการศึกษาวิจัยดังกล่าว คือ “ABS” ได้แก่ A = Ariyasacca หลักอริยสัจ 4 B = Bali Sanam Luang Prapariyattidhamma teaching การสอนพระปริยัติธรรมแผนกบาลีสนามหลวง และ S = Storyline method วิธีการสอนแบบเล่าเรื่อง ซึ่งเป็นประโยชน์ต่อการสอนบาลีในปัจจุบันให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น