การเจริญวิปัสสนาภาวนาในอัชฌัตตทุกขสูตร

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาเนื้อหาและสาระสำคัญในอัชฌัตตทุกขสูตร 2) เพื่อศึกษาการเจริญวิปัสสนาภาวนาในอัชฌัตตทุกขสูตร เป็นการวิจัยเชิงเอกสารโดยศึกษาข้อมูลจากคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท และเอกสารต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง สรุปวิเคราะห์ เรียบเรียง บรรยายเชิงพรรณนา ผลการวิจัยพบว่า การเจริญวิปัสสนาภาวนาในอัชฌัตตทุกขสูตรแบ่งเป็น 1) พิจารณาอายตนะภายในที่ 1 คือจักษุและรูปว่าเป็นทุกข์ทนอยู่สภาพเดิมไม่ได้ ไม่เที่ยง สิ่งไหนไม่เที่ยง สิ่งนั้นเป็นทุกข์ สิ่งไหนเป็นทุกข์ สิ่งนั้นเป็นอนัตตา สิ่งไหนเป็นอนัตตา สิ่งนั้น ไม่ใช่ของเรา ไม่ใช่เรา ไม่ใช่ตัวตนของเรา 2) อายตนะภายในที่ 2 คือ โสตะคือหูคู่กับเสียง เป็นทุกข์ พิจารณาเช่นเดียวกัน 3) ฆานะ คือ จมูกคู่กับกลิ่นเป็นทุกข์ฯ 4) ชิวหา คือ ลิ้นคู่กับรส เป็นทุกข์ฯ 5) อายตนะที่ 5 กาย คือ กายคู่กับสัมผัสเป็นทุกข์ฯ 6) อายตนะที่ 6 มโนคือ ใจคู่กับธรรมารมณ์โดยการพิจารณาว่า มโน ไม่เที่ยง สิ่งไหนไม่เที่ยง สิ่งนั้นเป็นทุกข์ สิ่งไหนเป็นทุกข์ สิ่งนั้นเป็นอนัตตา สิ่งไหนเป็นอนัตตา สิ่งนั้น ไม่ใช่ของเรา ไม่ใช่เรา ไม่ใช่ตัวตนของเรา เมื่อมีอะไรมากระทบสัมผัสตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ของเรา ปัญญาที่เกิดจากวิปัสสนาจะนำไปสู่การเจริญขึ้นของอริยมรรคซึ่งนำไปสู่การรู้แจ้งพระนิพพานในที่สุด