การเจริญวิปัสสนาในผัสสมูลกสูตร

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาเนื้อหาและหลักธรรมในผัสสมูลกสูตร 2) เพื่อศึกษาการเจริญวิปัสสนาในผัสสมูลกสูตร การวิจัยนี้ เป็นการวิจัยเชิงเอกสาร ในการศึกษาวิจัยครั้งนี้ เป็นการศึกษาวิจัยเชิงเอกสาร โดยศึกษาข้อมูลจากคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาท เอกสารต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง วิเคราะห์เรียบเรียง และนำเสนอผลการวิจัยในลักษณะพรรณนา ผลจากการวิจัย พบว่า 1) ผัสสมูลกสูตร คือ พระสูตรว่าด้วยเวทนา 3 ประการ คือ (1) สุขเวทนา (2) ทุกขเวทนา (3) อทุกขมสุขเวทนา ซึ่งเกิดจากผัสสะ มีผัสสะเป็นมูล มีผัสสะเป็นเหตุ มีผัสสะเป็นปัจจัย เวทนา หมายถึง การเสวยอารมณ์ เมื่อจําแนกประเภทโดยลักษณะแห่งการเสวยอารมณ์ สุข ทุกข อุเบกขา และ ผัสสะ หมายถึง สัมผัส การกระทบ การถูกต้องที่ให้เกิดความรู้สึกภายใน ได้แก่ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ และความรู้สึกภายนอก ได้แก่ รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ ธรรมารมณ์ และวิญญาณ 2) การเจริญวิปัสสนาในผัสสมูลกสูตร คือ การกำหนดรู้ผัสสะที่เกิดขึ้นทางทวารทั้ง 6 โดยการกำหนดรู้ตามหลักเวทนานุปัสสนาสติปัฏฐาน ได้แก่  (1) การกำหนดรู้สุขเวทนา คือ การกำหนดความรู้สึกเป็นสุขทางกาย ได้แก่ ความโล่ง เบาสบาย หรือความรู้สึกเป็นสุขทางใจ (2) การกำหนดรู้ทุกขเวทนา คือ การกำหนดรู้ ความรู้สึกที่เป็นทุกข์ทางกาย เช่น ความเจ็บ ปวด ร้อน เย็น เหนื่อย หรือความทุกข์ทางใจ และ (3) การกำหนดรู้อทุกขมสุขเวทนา คือ   การกำหนดความรู้สึกแบบเป็นกลาง ๆ ไม่สุขไม่ทุกข์ หรือ ความเฉยแห่งใจ ตามความเป็นจริง และอานิสงส์ของการเจริญวิปัสสนาภาวนาในผัสสมูลกสูตร คือ สามารถนำไปสู่การขจัดอนุสัยกิเลส อาสวะ บรรลุมรรค ผล นิพพาน ได้ในที่สุด