การพัฒนาเชิงสร้างสรรค์ผลิตภัณฑ์กระเป๋าสานเปลือกข้าวโพด ด้วยนวัตกรรมการย้อมสีจากผลผักปลัง

นลินทิพย์ มากเขียว; สุภาพร  วงษา; ชลธิชา ธิปัญญา

ผู้แต่ง

นลินทิพย์ มากเขียว สาขาวิชาคหกรรมศาสตร์ คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์
สุภาพร วงษา สาขาวิชาคหกรรมศาสตร์ คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์
ชลธิชา ธิปัญญา สาขาวิชาคหกรรมศาสตร์ คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์

คำสำคัญ:

กระเป๋าสาน, เปลือกข้าวโพด, ผลผักปลัง, สีย้อมธรรมชาติ, การออกแบบหัตถกรรมท้องถิ่น

บทคัดย่อ

การใช้วัสดุธรรมชาติและทรัพยากรเหลือใช้ทางการเกษตรเพื่อสร้างมูลค่าเพิ่มและสนับสนุนการผลิตที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมได้รับความสนใจอย่างกว้างขวางในปัจจุบัน การศึกษาครั้งนี้มุ่งวิเคราะห์กระบวนการออกแบบและประดิษฐ์กระเป๋าสานจากเปลือกข้าวโพดย้อมสีด้วยผลผักปลัง พร้อมทั้งประเมินความพึงพอใจของประชากรในเขตอำเภอเมือง จังหวัดสุรินทร์ที่มีต่อผลิตภัณฑ์ดังกล่าว การวิจัยผสมผสานการวิจัยเชิงปฏิบัติการกับการวิจัยเชิงสำรวจ กลุ่มตัวอย่างจำนวน 408 คน ที่เลือกแบบเจาะจง ใช้แบบสอบถาม การประเมินจากผู้เชี่ยวชาญ และการวิเคราะห์เชิงสถิติ จากผลการศึกษาพบว่า ลายช้างสุรินทร์เหมาะสมที่สุดเพราะสะท้อนอัตลักษณ์ท้องถิ่นและสัญลักษณ์ของจังหวัดสุรินทร์ สำหรับรูปทรงกระเป๋าพบว่าทรงกล่องเหมาะสมที่สุดด้วยคุณสมบัติด้านความแข็งแรง ความยืดหยุ่น และความร่วมสมัย ส่วนกระบวนการย้อมสีพบว่าสูตรที่ใช้อัตราส่วนผลผักปลัง 1,000 กรัมต่อน้ำ 3,000 มิลลิลิตร ให้สีเข้มและคงทนกว่าสูตรอื่น อีกทั้งการแช่เปลือกข้าวโพดในน้ำมะนาวก่อนย้อมช่วยเพิ่มการดูดซับสี และลดการซีดจางได้อย่างมีประสิทธิภาพ ด้านความพึงพอใจของผู้บริโภค ผลการวิเคราะห์พบว่ามีค่าเฉลี่ยรวมอยู่ในระดับมากที่สุด (4.30±0.69) โดยประเด็นที่ได้รับความพึงพอใจสูงสุด 3 อันดับแรก คือ ความสามารถในการเผยแพร่และถ่ายทอดองค์ความรู้ ความปลอดภัยของวัสดุที่ใช้ย้อมสี และสามารถนำไปพัฒนาและต่อยอดขายในทองตลาดได้ ผลจากการศึกษาสามารถนำไปใช้ประโยชน์ในการพัฒนาผลิตภัณฑ์หัตถกรรมเชิงอนุรักษ์ที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม และส่งเสริมการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรเหลือใช้ทางการเกษตร

เอกสารอ้างอิง

Ahmad, R., Khan, M. A., Zafar, M., & Sultana, S. (2015). Sustainable utilization of agricultural waste for environmental protection. Journal of Environmental Management, 157(2), 125–132. https://doi.org/10.1007/978-981-287-332-3_41.

Bourdieu, P. (1986). The forms of capital. In J. Richardson (Ed.), Handbook of theory and research for the sociology of education (241–258). Greenwood Press.

Brown, T. (2008). Design thinking. Harvard Business Review, 86(6), 84–92.

Djarwaningsih, T. (2019). Natural dyeing potential of Basella alba fruit for textile coloration. Indonesian Journal of Natural Dyes, 3(1), 45–52.

Ellen MacArthur Foundation. (2019). Completing the picture: How the circular economy tackles climate change. Ellen MacArthur Foundation. https://ellenmacarthurfoundation.org/completing-the-picture.

Haji, A., & Bahtiyari, M. I. (2021). Advances in natural dyes and pigments: Ecofriendly coloration of textiles. Journal of Cleaner Production, 279, 123456. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/B978032385204300004X?via%3Dihub.

Junita, M., Rahman, A., & Sari, D. (2024). Improving color fastness of natural dyeing through mordanting innovations. Textile Research Journal, 94(7), 980–992. https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1755-1315/1359/1/012078.

Kabir, S. M., Rahman, M. M., & Akter, S. (2019). Utilization of Basella alba fruit extract as a source of natural dye for cotton fabrics. Journal of Natural Fibers, 16(4), 575 – 585 . https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S2211379719306813.

Mejica, G. F., Santos, J. A., & Morales, R. L. (2 0 2 0 ) . Anthocyanin content and antioxidant activity of Basella alba fruit extract. Asian Journal of Plant Sciences, 1 9 ( 2 ) , 1 1 2 – 1 1 8 . https://doi.org/10.37516/GLOBAL.J.SCI

.ENG.2020.006.

Muangsuwan, K. (2021, October 5). Local Wisdom of Basketry. http://nakorns.nfe.go.th/thatako/wangmahakorn/index.php/2021-02-08-14-49-32/2021-02-09-07-09-29/29-2021-10-05-13-10-13.

Patil, S. R., & Athalye, R. R. (2022). Agricultural waste utilization for ecofriendly textile production. Journal of Textile Engineering & Fashion Technology, 8(1), 23–30. https://doi.org/10.3390/molecules28165954.

Phasukphan, N. (2015) . Treatment of textile dye wastewater from dyeing factories using microorganisms. Journal of Environment, 19(1), 35–47.

Phatcharat, K., et al. (2021). Design and development of woven sedge bag products by the Ban Wa women’s occupational group, Khon Kaen Province. Journal of Architecture, Design and Construction, 3(3), 141–153.

Pizzicato, M., Rossi, F., & Conti, L. (2023).Sustainable textile innovations: The role of natural dyes in global markets. Sustainability, 15(7), 6455 . https://doi.org/10.3390/su15076455.

Shirui, L. (2019). Extraction of anthocyanins from Basella alba fruit and its potential in textile dyeing. International Journal of Natural Dyes, 7(2), 78–85.

Siangkong, S. (2020). The creation of embellishment from Mueang Chonburi cultural identity for packaging graphic design. Journal of Fine Arts, 18(2), 45–60.

UNESCO. (2013). Creative economy report 2013: Widening local development pathways. UNESCO & UNDP.United Nations. (2015). Transforming our world: The 2030 Agenda for Sustainable Development. United Nations. https://sdgs.un.org/2030agenda.

Vankar, P. S., & Shukla, D. (2024). Sustainable measures taken in natural dyeing units. Natural Dyes for Sustainable Textiles A volume in The Textile Institute Book Series. Elsevier. 137 - 149. https://doi.org/10.1016/b978-0-323-85257-9.00010-4.