ความหมายสองนัยของ“อโหสิกรรม”

บทคัดย่อ

บทความนี้ศึกษาความหมายของอโหสิกรรมในสองนัย คือนัยที่เป็นความเชื่อทางสังคมและนัยที่เป็นคำสอนในพุทธศาสนาเถรวาท อโหสิกรรมในฐานะเป็นความเชื่อทางสังคมหมายถึงการขออภัยต่อความสัมพันธ์เชิงลบและสิ้นสุดเวรที่กระทำต่อกัน ส่วนอโหสิกรรมในฐานะเป็นคำสอนพุทธศาสนาอาจหมายถึงกรรมที่ส่งผลเรียบร้อยแล้วหรือกรรมที่หมดโอกาสส่งผลก็ได้ โดยกรรมที่หมดโอกาสส่งผลนั้นเมื่อพิจารณาตามคำสอนเรื่อง 17 ขณะรับรู้ทางจิตและ 7 ชวนวิถีจิตในพระอภิธรรม เราพบว่า อโหสิกรรมเป็นไปได้เมื่ออธิบายการรับผลของกรรมตามกรอบเวลาในการส่งผล กรรมใดกรรมหนึ่งซึ่งมีกำลังแห่งเจตนารุนแรงพร้อมให้ผลทันทีในเวลานั้นสามารถเป็นอโหสิ ถ้ามีเหตุปัจจัยที่มีกำลังมากกว่าเข้ามาขัดขวางกระบวนการส่งผลของมัน และกรรมใดกรรมหนึ่งซึ่งมีกำลังแห่งเจตนารุนแรงที่รอคอยจะให้ผลในอนาคตชาติถัดไปสามารถเป็นอโหสิ ถ้ามีเหตุปัจจัยที่มีกำลังมากกว่าเข้ามาขัดขวางกระบวนการส่งผลของมัน เหตุปัจจัยที่มีกำลังสูงสุดซึ่งทำให้กรรมเป็นอโหสิได้คือการบรรลุนิพพาน