การบูรณาการพุทธธรรมและภูมิปัญญา ทางการเกษตรของชุมชนเกษตรอินทรีย์

บทคัดย่อ

การวิจัยเรื่องนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ มีวัตถุประสงค์ (๑) เพื่อศึกษาภูมิปัญญาทางการเกษตรของชุมชนเกษตร อินทรีย์ในจังหวัดพระนครศรีอยุธยาและจังหวัดนครนายก และ (๒) เพื่อศึกษาการบูรณาการหลักธรรมทางพระพุทธศาสนา ชองชุมชนเกษตรอินทรีย์ในจังหวัดพระนครศรีอยุธยาและจังหวัดนครนายก เก็บข้อมูลจากสมาชิกชุมชนกลุ่มผู้ประกอบ การเกษตรที่หลีกเลี่ยงการใช้ปุ๋ยเคมี เป็นเกษตรกรกลุ่มผู้ประกอบการเกษตรอินทรีย์ที่มีการประกอบการหมักปุ๋ยอินทรีย์ ปุ๋ย ชีวภาพเพื่อนำไปใช้กับการเกษตร จำนวน ๕ พื้นที่ ประกอบด้วย จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ๓ พื้นที่ และจังหวัดนครนายก ๒ พื้นที่ จำนวน ๕-๑๐ ราย เก็บข้อมูลด้วยการสัมภาษณ์เชิงลึกและวิเคราะห์ข้อมูลด้วยวิธีการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา ผลการวิจัยแสดงถึงภูมิปัญญาอันเกิดจากการบ่มเพาะและสั่งสมจากการเรียนรู้และแลกเปลี่ยนเผยแพร่กัน ในหมู่ชาวเกษตรอินทรีย์ในด้านการทำปุ๋ยชีวภาพ ผลการวิจัยยังแสดงอีกว่ามีการการนำเอาหลักธรรมคำสอนทางพระพุทธ ศาสนามาเป็นแนวทางในการทำการเกษตรอินทรีย์ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ศีล ๕ และหลักเมตตาธรรม นอกจากนี้ยังพบว่า มีการนำหลักการของเศรษฐกิจพอเพียงมาบูรณาการในการทำงานด้านเกษตรอินทรีย์ของชุมชนอีกด้วย ข้อเสนอแนะ สำหรับการวิจัยครั้งต่อไปคือควรจะศึกษาผู้นำด้านการสร้างภูมิปัญญาทางการเกษตรอินทรีย์ให้ลึกซื้งยิ่งขึ้น และควรศึกษา เพื่อทำความเข้าใจความสัมพันธ์ระหว่างหลักพุทธธรรมและหลักการของเศรษฐกิจพอเพียงในความเข้าใจของเกษตรกรที่ใช้ แนวทางเกษตรอินทรีย์เหล่านี้อีกด้วย