อุบายบรรเทาอกุศลมูลในชีวิตประจำวัน

บทคัดย่อ

บทความเรื่อง อุบายบรรเทาอกุศลมูลในชีวิตประจำวัน มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาอกุศลมูลและหลักธรรมที่ เป็นอุบายบรรเทาอกุศลมูลตามคัมภีร์ทางพระพุทธศาสนา ผลการศึกษาวิจัยพบว่า : อกุศลมูล คือ รากเหง้าของอกุศล มี ๓ ประการ คือ (๑) โลภะ ความอยากได้ (๒) โทสะ ความคิดประทุษร้าย หรือความโกรธ และ (๓) โมหะ ความหลง หลักธรรมที่เป็นอุบายบรรเทาอกุศลมูลตามพระไตรปิฎกและอรรถกถาและนักวิชาการร่วมสมัยสรุปได้ว่า หลักธรรมที่ เป็นอุบายบรรเทาโลภะ ความโลภ คือ (๑) การให้ทาน (๒) สันโดษ ความยินดีด้วยของของตน (๓) หิริ ความละอายใจ (๔) โอตตัปปะ ความสะดุ้งกลัวต่อทุจริต (๕) สัมมาอาชีวะ การเลี้ยงชีวิตชอบ ส่วนหลักธรรมที่เป็นอุบายบรรเทาโทสะ ความโกรธ คือ (๑) การรักษาศีล (๒) เมตตา ความรัก-กรุณา ความสงสาร (๓) ขันติ ความอดทน (๔) ทมะ การข่มจิตใจ (๕) อักโกธะ ความไม่โกรธ และในส่วนหลักธรรมที่เป็นอุบายบรรเทาโมหะ ความหลง นั้นได้แก่ (๑) การบำเพ็ญภาวนา ๒ อย่าง ได้แก่ สมถภาวนา และวิปัสสนาภาวนา (๒) วิมังสา การหมั่นพิจารณา (๓) อุปสมะ การทำใจให้สงบ (๔) สติ ความระลึกได้ (๕) ปัญญา ความรู้ทั่วถึงเหตุผล (๖) สมาธิ ความตั้งมั่นแห่งจิต (๗) โยนิโสมนสิการ การทำในใจให้แยบคาย (๘) ธัมมวิจยะ การสืบค้นธรรม (๙) อัปปมาทะ ไม่ลืมตัวมัวเมาด้วยขาดสติ (๑๐) พาหุสัจจะ การได้ศึกษาเล่าเรียนมาก