ความรู้ประวัติศาสตร์อยุธยาจากสาส์นสมเด็จ

Main Article Content

กิติชัย กล่ำอยู่
เพชรรุ่ง เทียนปิ๋วโรจน์

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์ในการศึกษาความรู้ประวัติศาสตร์อยุธยาจากสาส์นสมเด็จ ผลการศึกษาพบว่า สาส์นสมเด็จ นับเป็นเอกสารความเห็นแลกเปลี่ยนความรู้ผ่านลายพระหัตถ์ระหว่างสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพกับสมเด็จเจ้าฟ้าฯ นริศรานุวัดติวงศ์ในการศึกษาประวัติศาสตร์อยุธยา กล่าวคือ สมเด็จฯ ทั้งสองพระองค์ทรงอาศัยการวิเคราะห์ความรู้ด้านต่าง ๆ เช่น งานช่าง การสำรวจเสด็จประพาส การอ่านวิเคราะห์หลักฐานพระราชพงศาวดารหรือเอกสารชาวต่างชาติ เป็นมุมมองต่อเรื่องประวัติศาสตร์ที่มีต่อเรื่องราวในอดีต ทำให้เกิดประเด็นความรู้ต่าง ๆ เช่น พระราชพิธีลบศักราช พระราชพิธีอินทราภิเษกและพระนามสมัยสมเด็จพระเจ้าปราสาททอง พุทธศาสนานิกายสยามวงศ์ในลังกาและงานช่างกรมมุกสมัยสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ ระบำโยเดียและเทวรูปสำริดสมัยอยุธยาในดินแดนพม่า เป็นต้น

Article Details

บท
บทความวิชาการ

References

กฎหมายตราสามดวง เล่ม 1. (2505). พระนคร: โรงพิมพ์คุรุสภา.

คณะกรรมการจัดพิมพ์เอกสารทางประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม และโบราณคดี. (2510). ประชุมจดหมายเหตุ สมัยอยุธยา ภาค 1. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์สำนักนายกรัฐมนตรี.

ดำรงราชานุภาพ, พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระ. (2469). ตำนานพุทธเจดีย์สยาม. พิมพ์ในงานพระราชทานเพลิงศพเจ้าจอมมารดาชุ่ม รัชกาลที่ 4 ทจว, รัตน มปร, 2 วปร.3 เมื่อปีขาล พ.ศ. 2469. พระนคร : โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร.

ดำรงราชานุภาพ, พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระ. (2489). เที่ยวเมืองพม่า. พิมพ์อนุสรณ์ในงานพระราชทานเพลิงศพเจ้าพระยาพิชัยญาติ (ดั่น บุนนาค) เมื่อปีจอ พ.ศ. 2489. พระนคร : โรงพิมพ์พระจันทร์ ท่าพระจันทร์.

ดำรงราชานุภาพ, พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระ. (2503). เรื่องประดิษฐานพระสงฆ์สยามวงศ์ในลังกาทวีป. พิมพ์อนุสรณ์ในงานพระเมรุพระศพ สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณวงศ์ ณ พระเมรุวัดเทพศิรินทราวาส 16 เมษายน พ.ศ. 2503. พระนคร : โรงพิมพ์การศาสนา กรมศาสนา.

นันทนา สุตกุล. (2509). สยามูปทสัมปทา จดหมายเหตุเรื่องประดิษฐานพระสงฆ์สยามวงศ์ในลังกาทวีป. อนุสรณ์ในงานฌาปนกิจศพนางยิ้ม บัวทรัพย์ ณ เมรุวัดธาตุทอง พระโขนง วันที่ 18 ตุลาคม พุทธศักราช 2509. พระนคร: มิตรนราการพิมพ์.

นริศรานุวัดติวงศ์, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอเจ้าฟ้าฯ กรมพระยา และดํารงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา. (2505ก). สาส์นสมเด็จ เล่มที่ 2. พระนคร: องค์การค้าคุรุสภา.

นริศรานุวัดติวงศ์, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอเจ้าฟ้าฯ กรมพระยา และดํารงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา. (2505ข). สาส์นสมเด็จ เล่มที่ 4. พระนคร: องค์การค้าคุรุสภา.

นริศรานุวัดติวงศ์, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอเจ้าฟ้าฯ กรมพระยา และดํารงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา. (2505ค). สาส์นสมเด็จ เล่มที่ 5. พระนคร: องค์การค้าคุรุสภา.

นริศรานุวัดติวงศ์, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอเจ้าฟ้าฯ กรมพระยา และดํารงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา. (2505ง). สาส์นสมเด็จ เล่มที่ 7. พระนคร: องค์การค้าคุรุสภา.

นริศรานุวัดติวงศ์, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอเจ้าฟ้าฯ กรมพระยา และดํารงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา. (2505จ). สาส์นสมเด็จ เล่มที่ 8. พระนคร: องค์การค้าคุรุสภา.

นริศรานุวัดติวงศ์, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอเจ้าฟ้าฯ กรมพระยา และดํารงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา. (2505ฉ). สาส์นสมเด็จ เล่มที่ 11. พระนคร: องค์การค้าคุรุสภา.

นริศรานุวัดติวงศ์, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอเจ้าฟ้าฯ กรมพระยา และดํารงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา. (2505ช). สาส์นสมเด็จ เล่มที่ 12. พระนคร: องค์การค้าคุรุสภา.

นริศรานุวัดติวงศ์, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอเจ้าฟ้าฯ กรมพระยา และดํารงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา. (2505ซ). สาส์นสมเด็จ เล่มที่ 16. พระนคร: องค์การค้าคุรุสภา.

นริศรานุวัดติวงศ์, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอเจ้าฟ้าฯ กรมพระยา และดํารงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา. (2505ฌ). สาส์นสมเด็จ เล่มที่ 18. พระนคร: องค์การค้าคุรุสภา.

นริศรานุวัดติวงศ์, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอเจ้าฟ้าฯ กรมพระยา และดํารงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา. (2505ญ). สาส์นสมเด็จ เล่มที่ 20. พระนคร: องค์การค้าคุรุสภา.

นริศรานุวัดติวงศ์, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอเจ้าฟ้าฯ กรมพระยา และดํารงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา. (2505ฎ). สาส์นสมเด็จ เล่มที่ 21. พระนคร: องค์การค้าคุรุสภา.

นริศรานุวัดติวงศ์, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอเจ้าฟ้าฯ กรมพระยา และดํารงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา. (2505ฏ). สาส์นสมเด็จ เล่มที่ 23. พระนคร: องค์การค้าคุรุสภา.

นริศรานุวัดติวงศ์, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอเจ้าฟ้าฯ กรมพระยา และดํารงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา. (2505ฐ). สาส์นสมเด็จ เล่มที่ 24. พระนคร: องค์การค้าคุรุสภา.

บริบาลบุรีภัณฑ์, หลวง. (2477). โบราณวัตถุสถานในสยาม ตอนสมัยศรีอยุธยาและรัตนโกสินทร์

ภาค 3. พิมพ์ในงานพระราชทานเพลิงศพอำมาตย์โท พระศรีปัญญา (ล้วน มหาสันทนะ)

พ.ศ. 2477. ม.ป.ท. : ม.ป.พ.

บริบาลบุรีภัณฑ์, หลวง. (2503). เรื่องโบราณคดี จากลายพระหัตถ์สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชา

นุภาพกับของศาสตราจารย์ หลวงบริบาลบุรีภัณฑ์ คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร.

พระนคร: โรงพิมพ์รุ่งเรืองรัตน์.

ประชุมพงศาวดารฉบับกาญจนาภิเษก เล่ม 1. (2542). กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร.

ประชุมพงศาวดารฉบับกาญจนาภิเษก เล่ม 3. (2542). กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร.

ประชุมพงศาวดารฉบับกาญจนาภิเษก เล่ม 17. (2542). กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร.

พิทยลาภพฤฒิยากร, พระวรวงศ์เธอ กรมหมื่น. (2517). อัตตชีวประวัติพระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยลาภพฤฒิยากร. พิมพ์ในงานพระราชทานเพลิงศพพระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยลาภพฤฒิยากร ณ พระเมรุหน้าพลับพลาอิศริยาภรณ์ วัดเทพศิรินทราวาส เมื่อวันที่ 15 ธันวาคม พ.ศ. 2517. พระนคร: โรงพิมพ์ตีรณสาร.

วงศาธิราชสนิท, พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวง. (2468). คำให้การชาวกรุงเก่า แปลฉบับหลวงที่ได้จากเมืองพม่า. (พิมพ์ครั้งที่ 2). พิมพ์ในงานพระราชทานเพลิงศพคุณหญิงเสนีณรงค์ฤทธิ์ (ทองย้อย สนิมวงศ์ ณ กรุงเทพ) จจ. เมื่อปีฉลู พ.ศ. 2468. พระนคร: โรงพิมพ์โสภณพิรรฒธนากร.

เอกสารฮอลันดา สมัยกรุงศรีอยุธยา. (2541). (พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร.