การศึกษารูปแบบกระสวนจังหวะในวงดนตรีประกอบการแสดงลำตัดของพื้นที่จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ (1) เพื่อศึกษาประวัติความเป็นมาและรูปแบบกระสวนจังหวะของดนตรีประกอบลำตัดจังหวัดพระนครศรีอยุธยา (2) ศึกษาความแตกต่างของรูปแบบกระสวนจังหวะของดนตรีประกอบลำตัดในแต่ละคณะและบันทึกโน้ตอักษรไทยและโน้ตสากล (3) ศึกษาเจตคติ ของผู้นำคณะต่อการคงอยู่และพัฒนาดนตรีประกอบการแสดงลำตัด

กระบวนการวิจัยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ เก็บข้อมูลการวิจัยภาคสนาม โดยใช้แบบสัมภาษณ์ จากวงดนตรีลำตัด ที่ขึ้นทะเบียนกับสำนักวัฒนธรรมจังหวัดพระนครศรีอยุธยาจำนวน 4 วง คัดเลือกบุคคลให้ข้อมูลที่เป็นตัวแทนของวงดนตรีแต่ละวงแบบเจาะจง จำนวน 16 คน การวิเคราะห์ข้อมูล ใช้เนื้อหาและคำถามจากแบบสัมภาษณ์

ผลการวิจัยพบว่า วงดนตรีลำตัดในจังหวัดพระนครศรีอยุธยาได้มีการนำเข้ามาเริ่มแสดงเป็นกลุ่มแรกโดยแบ่งออกเป็น 2 คณะ ได้แก่ คณะของนายชาญชัย เอี่ยมสักขี หรือ ชาญชัย ศิษย์หวังเต๊ะ และคณะของนางจรัญ พาซอ หรือ แม่จรัญ เสียงทอง ในส่วนของรูปแบบกระสวนจังหวะที่ใช้ปัจจุบันมีอยู่แค่ 6 กระสวนจังหวะได้แก่ พม่า มอญ แขก จีน ลาว ฝรั่ง เป็นต้น โดยเมื่อเปรียบเทียบกระสวนจังหวะในแต่ละคณะพบว่าไม่มีความแตกต่างกัน แต่จะมีความต่างในเรื่องของผู้นำจังหวะหรือคนตีกลองในแต่ละบุคคลจะมีความเชี่ยวชาญและเทคนิคที่ไม่เหมือนกัน โดยขึ้นอยู่กับความสามารถควบคู่กับความชำนาญของบุคคล นอกจากนี้ผู้นำมีเจตคติที่ดีต่อสายอาชีพของตนพร้อมทั้งยังมีความเชื่อว่าวงดนตรีประกอบการแสดงลำตัดจะสามารถพัฒนาต่อไปได้อีก แต่ในการคงอยู่ยังมีความกังวลและน่าเป็นห่วง หากไม่ได้รับการสนับสนุนจากทางภาครัฐและเอกชนเท่าที่ควร