ประเด็นการเมืองภายในกรุงศรีอยุธยา รัชสมัยสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ พ.ศ.2091 - 2112

บทคัดย่อ

บทความเรื่องประเด็นการเมืองภายในกรุงศรีอยุธยารัชสมัยสมเด็จพระมหาจักรพรรดิเป็นการศึกษาเอกสาร ทางประวัติศาสตร์ เพื่อศึกษาเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในรัชสมัยของสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ มีปัจจัยใดที่ส่งผลต่อเสถียรภาพทางการเมืองกรุงศรีอยุธยาและอำนาจของพระมหากษัตริย์ก่อนเหตุการณ์เสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 1 ในปี พ.ศ.2112 จากการศึกษาพบว่ามี 2 ปัจจัยหลักที่ส่งผลกระทบต่อเสถียรภาพทางการเมืองของกรุงศรีอยุธยาและสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ คือ ปัจจัยภายในจากการที่สมเด็จพระมหาจักรพรรดิไม่เป็นที่ยอมรับของกลุ่มขุนนางอยุธยา จึงไม่สามารถสร้างเสถียรภาพทางการเมืองให้มั่นคงได้ ทำให้เกิดการก่อกบฏท้าทายอำนาจอยู่หลายครั้ง จึงต้องประกอบพระราชพิธีเพื่อเสริมพระบารมี เช่น อินทราภิเษก แต่ไม่อาจแก้ปัญหาที่เกิดขึ้นได้ การมีปัญหากับราชบุตรเขย และหัวเมืองเหนือ (พิษณุโลก) ส่งผลทำให้เสียทรัพยากรคนและผู้หนุนหลังอำนาจทางการเมือง นำไปสู่ปัจจัยภายนอก คือ การรุกรานจากบ้านเมืองข้างเคียง โดยเฉพาะหงสาวดี ตั้งแต่รัชสมัยพระเจ้าตะเบ็งชะเวตี้จนถึงพระเจ้าบุเรงนอง ซึ่งสมเด็จพระมหาจักรพรรดิพยายามสร้างเสถียรภาพทางการเมืองด้วยการเจริญสัมพันธไมตรีกับล้านช้างเพื่อร่วมมือกันต้านหงสาวดี แต่การกระทำดังกล่าวทำให้หงสาวดีรู้สึกความไม่มั่นคงในอำนาจเหนืออยุธยา จึงมีการทำสงคราม พ.ศ.2111 และ สมเด็จพระมหาจักรพรรดิสวรรคตลงระหว่างสงคราม โดยสิ่งที่สามารถสะท้อนปัญหาภายในของอยุธยาคือ บันทึกหมิงสือลู่ พบว่าอยุธยาขาดส่งบรรณาการไปหลายช่วงปี อาจเพราะเกิดปัญหาภายในหรือการตกเป็นเมืองขึ้นหงสาวดีในช่วงสมัยสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ ซึ่งสอดคล้องกับสิ่งที่ปรากฏความในพระราชพงศาวดาร