สื่อเพื่อประชาสัมพันธ์ความรู้ของพิพิธภัณฑ์ในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา กรณีศึกษา : การใช้สื่อเพื่อสื่อสารความรู้ของพิพิธภัณฑ์ล้านของเล่นเกริก ยุ้นพันธ์ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

บทคัดย่อ

“พิพิธภัณฑสถาน”  เป็นแหล่งเรียนรู้นอกระบบโรงเรียนประเภทหนึ่งซึ่งในปัจจุบันมีการจัดตั้งขึ้นในจังหวัดต่างๆ ของประเทศไทย โดยพิพิธภัณฑสถานทุกประเภทล้วนมีภาระหน้าที่อย่างเดียวกัน คือ เป็นสถาบันที่ทำหน้าที่เชื่อมโยงอดีต ปัจจุบัน และอนาคต ปัจจุบันแหล่งท่องเที่ยวที่เป็นแหล่งเรียนรู้ชุมชนและพิพิธภัณฑ์ในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา เริ่มเป็นที่รู้จักและเป็นที่นิยมของนักท่องเที่ยวอย่างต่อเนื่อง โดยพิพิธภัณฑ์หลักๆ ในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา มี ๙ แห่ง โดยที่พิพิธภัณฑ์ล้านของเล่นเกริก ยุ้นพันธ์  มีความแตกต่างอย่างโดดเด่นในมิติของสิ่งของจัดแสดงและกลุ่มเป้าหมายหรือกลุ่มผู้ชมซึ่งเปิดกว้างสำหรับผู้ชมที่เป็นคนทุกเพศทุกวัยที่สอดคล้องกับกระแสการส่งเสริมความสัมพันธ์ของครอบครัวที่เหมาะสำหรับสังคมไทยในยุคปัจจุบันอย่างยิ่ง พิพิธภัณฑ์ล้านของเล่นเกริก ยุ้นพันธ์ เน้นบทบาทการเป็นแหล่งเรียนรู้ชุมชนของจังหวัดพระนครศรีอยุธยาด้วยการให้ความรู้เกี่ยวกับประวัติศาสตร์ สภาพบ้านเมือง และสภาพความเป็นอยู่ของคนยุคก่อนในวัยต่างๆ ทั้งวัยเด็กและวัยผู้ใหญ่ จุดเน้นที่พิพิธภัณฑ์แห่งนี้ให้ความสำคัญดังกล่าวนี้ สอดคล้องกับการจัดการศึกษาแบบนอกระบบโรงเรียนและแนวคิดเรื่องหน้าที่ของพิพิธภัณฑ์ตามที่จิรา จงกล (๒๕๓๒, หน้า ๒๑)  แต่ทั้งนี้ สื่อประชาสัมพันธ์ที่พิพิธภัณฑ์ล้านของเล่นเกริก ยุ้นพันธ์ใช้ในช่วงปี พ.ศ. ๒๕๕๘-๒๕๕๙  มีเพียง ๓ ชนิด ซึ่งสื่อประชาสัมพันธ์ดังกล่าวยังมีความไม่หลากหลาย และไม่ดึงดูดใจกลุ่มเป้าหมายได้มากเท่าที่ควร ผู้เขียนจึงมีเสนอแนะให้พิพิธภัณฑ์ปรับปรุงและพัฒนาสื่อประชาสัมพันธ์ให้มีความหลากหลาย และทำให้กลุ่มเป้าหมายสามารถเข้าถึงและรับรู้ข้อมูลข่าวสารได้มากขึ้น โดยผู้เขียนมีข้อเสนอแนะว่า หากต้องปรับปรุงหรือพัฒนาสื่อเพิ่มเติมเพื่อการประชาสัมพันธ์พิพิธภัณฑ์ ก็ควรเลือกสื่อประเภทที่กลุ่มเป้าหมายสามารถเข้าถึงและรับรู้ข้อมูลข่าวสารได้ง่าย ชัดเจน และไม่ซับซ้อน  โดยเสนอแนะว่า พิพิธภัณฑ์ ควรออกแบบสื่อเพิ่มเติมอีก ๗ ประเภท ประกอบด้วย (๑) ถุงใส่สินค้าของที่ระลึกของพิพิธภัณฑ์ (Bag) (๒) สติ๊กเกอร์ตราเฉพาะของพิพิธภัณฑ์เพื่อติดขวดน้ำดื่ม (House Brand Sticker)  (๓) ป้ายบอกทางเข้าพิพิธภัณฑ์ (Direction Sign) (๔) ป้ายโฆษณาพิพิธภัณฑ์ (Billboard) (๕) ป้ายหน้าร้านอาหารภายในพิพิธภัณฑ์ (Cafeteria Sign)  (๖) แผ่นพับ (Pamphlet) และ (๗) เสื้อที่มีตราเฉพาะของพิพิธภัณฑ์ (House Brand T-shirt)  ส่วนแนวทางในการออกแบบสื่อเพิ่มเติมทั้ง ๗ ประเภทตามที่ระบุไว้ข้างต้นนั้น ผู้ออกแบบควรกำหนดแนวคิดหลัก (Concept) ในการออกแบบที่สอดคล้องกับภาพลักษณ์ (Image) “ความสนุก ความสดใส และโลกสวยจากวันวานถึงปัจจุบัน” ของพิพิธภัณฑ์ ซึ่งประกอบด้วย (๑) การเลือกใช้คู่สีตามความเหมาะสม ซึ่งได้แก่ คู่สีส้ม-ฟ้า คู่สีขาว-ดำ  คู่สีแดง-ดำ  คู่สีเขียว-ชมพู และคู่สีเหลือง-ฟ้า (๒) การเลือกใช้ตัวการ์ตูนหลักของพิพิธภัณฑ์ตามความเหมาะสม ซึ่งได้แก่ การ์ตูนรูปช้าง นก กระต่าย และหุ่นยนต์ โดยลักษณะของตัวการ์ตูนหลักของพิพิธภัณฑ์นั้น ควรเน้นความเรียบง่าย เบาบาง และสื่อความสนุกสนาน ความน่ารักสดใส เพื่อสื่ออารมณ์แบบเด็กๆ ของตัวการ์ตูน