ความสืบเนื่องของพระราชพิธีในกฎมณเฑียรบาล สมัยอยุธยาจนถึงสมัยรัตนโกสินทร์

บทคัดย่อ

 กฎมณเฑียรบาล เป็นกฎหมายที่ตราขึ้นในรัชกาลสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ มีส่วนที่เป็นกฎหมายข้อบังคับต่าง ๆ ที่ข้าราชสำนักต้องพึงปฏิบัติ ส่วนที่เกี่ยวด้วยพระราชอิสริยศของเจ้านายในลำดับขั้นต่าง ๆ ส่วนที่เกี่ยวกับพระราชกิจจานุกิจ และส่วนที่เกี่ยวกับพระราชพิธีต่าง ๆ ในราชสำนัก ซึ่งพระราชพิธีที่ปรากฏในกฎมณเฑียรบาลนั้น มีทั้งสิ้น ๒๖ พระราชพิธี เมื่อสืบค้นหลักฐานทั้งในพระราชพงศาวดารฉบับต่าง ๆ คำให้การชาวกรุงเก่าและคำให้การขุนหลวงหาวัด พบว่า พระราชพิธีที่พบหลักฐานว่ามีการจัดในสมัยกรุงศรีอยุธยาในเอกสารเหล่านี้มีจำนวนทั้งสิ้น ๑๖ พระราชพิธี ถึงสมัยรัตนโกสินทร์พบหลักฐานว่า มีการจัดพระราชพิธีที่ปรากฏในกฎมณเฑียรบาลจำนวน ๙ พระราชพิธี และยุคหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง พบว่า พระราชพิธีที่ปรากฏในกฎมณเฑียรบาลที่ยังมีการจัดพิธีสืบเนื่องมาจนปัจจุบัน มีจำนวน ๔ พระราชพิธี คือ พระราชพิธีบรมราชาภิเษก พระราชพิธีสงกรานต์ พระราชพิธีตรียัมพวาย และพระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ และยังพบร่องรอยของการลดทอนและเพิ่มเติมรายละเอียดพระราชพิธีมากกว่าที่ปรากฏในกฎมณเฑียรบาล