ปัญหาทางกฎหมายในการบริหารกองทุนยุติธรรมตามพระราชบัญญัติกองทุนยุติธรรม พ.ศ. 2558

บทคัดย่อ

            การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาถึงปัญหาทางกฎหมายในการบริหารกองทุนยุติธรรมตามพระราชบัญญัติกองทุนยุติธรรม พ.ศ. 2558 ในเรื่องการให้ความช่วยเหลือประชาชนทางกฎหมายการบริหารของกองทุนยุติธรรม การแก้ไขปัญหาและข้อเสนอแนะการให้ความช่วยเหลือประชาชนทางกฎหมาย ในการเข้าถึงกระบวนการยุติธรรมตามพระราชบัญญัติกองทุนยุติธรรม พ.ศ. 2558 ดำเนินการเก็บข้อมูลโดยการศึกษาทางเอกสาร และการสัมภาษณ์เชิงลึกผู้ทรงคุณวุฒิจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับการดำเนินงานของกองทุนยุติธรรม จากผลการวิจัย พบว่า ข้อกฎหมายเกี่ยวกับการให้ความช่วยเหลือประชาชนทางกฎหมาย ตามพระราชบัญญัติกองทุนยุติธรรม พ.ศ. 2558 มีปัญหาในการตีความ และการบังคับใช้กฎหมาย หากแก้ไขเพิ่มเติมพระราชบัญญัติกองทุนยุติธรรม พ.ศ. 2558 จะสามารถให้ความช่วยเหลือประชาชนให้สามารถเข้าถึงความยุติธรรม และเข้าสู่กระบวนการยุติธรรมได้ตรงตามเจตนารมณ์ในการเป็นแหล่งเงินทุนสำหรับให้ความช่วยเหลือประชาชนในการดำเนินคดี การขอปล่อยชั่วคราวผู้ต้องหาหรือจำเลย การถูกละเมิดสิทธิมนุษยชน และการสนับสนุนโครงการให้ความรู้ทางกฎหมายแก่ประชาชน และปรับปรุงแก้ไขเพิ่มเติมบทบัญญัติทางกฎหมายบางประการตามพระราชบัญญัติกองทุนยุติธรรม พ.ศ. 2558 ที่ยังไม่สามารถให้ความช่วยเหลือได้ บางส่วนยังไม่สมบูรณ์ ขาดความชัดเจน และโครงสร้างการบริหารกองทุนยุติธรรม สมควรมีรูปแบบเป็นหน่วยงานที่ให้บริการสาธารณะในรูปองค์การมหาชนที่ไม่แสวงหากำไร อยู่ภายในการกำกับดูแลของรัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม บริหารงานโดยคณะกรรมการกองทุนยุติธรรมมีหน่วยงานกลาง และหน่วยงานระดับจังหวัดเพื่อให้เกิดความคล่องตัวและรวดเร็วในการให้ความช่วยเหลือประชาชนในการให้บริการ การบริหารต้องมีความเป็นเอกภาพ อิสระ มีความชัดเจน และมีหน่วยตรวจสอบและประเมินภายในองค์กรเพื่อความโปร่งใส สามารถตรวจสอบการดำเนินงานของกองทุนยุติธรรมได้อย่างมีมาตรฐานและมีประสิทธิภาพสูงสุด และ ผู้เขียนมีข้อเสนอแนะเพื่อแก้ไขเพิ่มเติมพระราชบัญญัติกองทุนยุติธรรม พ.ศ. 2558 ในประเด็น ดังนี้ เพิ่มนิยามศัพท์ คำว่า การดำเนินคดี หมายความว่า การดำเนินการในกระบวนการยุติธรรมในทุกขั้นตอน ตั้งแต่ก่อนฟ้องคดี ระหว่างฟ้องคดี หรือภายหลังคดี ผู้บริจาคเงินให้แก่กองทุนมีสิทธินำจำนวนเงินที่บริจาคไปหักเป็นค่าลดหย่อนหรือรายจ่ายตามประมวลรัษฎากร การเพิ่มวงเงินเพื่อให้กองทุนยุติธรรมมีสภาพคล่อง ไม่เกินร้อยละสิบของจำนวนเงินเฉพาะส่วนที่นำส่งคลัง โดยความเห็นชอบของกระทรวงการคลัง กำหนดให้กองทุนยุติธรรมมีวัตถุประสงค์ในการช่วยเหลือประชาชนไทยทั้งในและนอกราชอาณาจักร รวมถึงการให้ความช่วยเหลือคนต่างด้าวที่เข้ามาในราชอาณาจักรไทย กำหนดให้พนักงานกองทุนยุติธรรมเป็นเจ้าพนักงานตามประมวลกฎหมายอาญา การพิจารณาเพิ่มเติมการขอปล่อยชั่วคราวผู้ต้องหาหรือจำเลยเรื่องหลักเกณฑ์การพิจารณาฐานะของผู้จะได้รับความช่วยเหลือจากกองทุนและยกเลิกหลักเกณฑ์การพิจารณาช่วยเหลือผู้ถูกละเมิดสิทธิมนุษยชน การกำหนดให้มีผู้ค้ำประกันผู้ต้องหาหรือจำเลยเพิ่มเติม คือ บุคคลอื่นใด หรือมีหลักทรัพย์มาค้ำประกันได้ การให้ความช่วยเหลือผู้ได้รับผลกระทบจากกระบวนการยุติธรรม และเพิ่มเติมการช่วยเหลือเยียวยาความเสียหาย คือ ค่าทดแทนการถูกคุมขัง และข้อสงวนสิทธิในค่ารักษาพยาบาล และกำหนดให้มีการอุทธรณ์คำสั่งไม่อนุมัติให้ความช่วยเหลือของกองทุนยุติธรรม