ปี่พาทย์ในฮูบแต้มสิมอีสาน

Abstract

บทคัดย่อ

สิม เป็นคำที่มีความหมายเดียวกับคำว่าโบสถ์ มักสร้างสิมแบบพื้นบ้านที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว บางวัดก็ตกแต่งด้วยงานไม้หรือปูน  สิม เป็นคำที่มีความหมายเดียวกับคำว่าโบสถ์ มักสร้างสิมแบบพื้นบ้านที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว บางวัดก็ตกแต่งด้วยงานไม้หรือปูน รวมทั้งมีการวาดจิตรกรรมฝาผนัง หรือที่เรียกว่า ฮูบแต้ม ภาพเขียนระบายสีอาจจะมีสีเดียวไปจนถึงหลายสี ซึ่งส่วนใหญ่นิยมเขียนบนผนังด้านนอกอาคาร ภาพเขียนฝีมือช่างชาวบ้าน (ช่างแต้มหรือช่างฮูบ) ภาคอีสานมีลักษณะเฉพาะถิ่นและโดดเด่น แบ่งออกเป็นสามกลุ่มดังนี้ กลุ่มที่ 1. เป็นฝีมือช่างภาคอีสาน กลุ่มที่ 2. เป็นฝีมือช่างกลุ่มที่ได้รับอิทธิพลมาจากช่างหลวงและช่างภาคกลาง และกลุ่มที่ 3. เป็นฝีมือช่างกลุ่มที่ได้รับอิทธิพลมาจากวัฒนธรรมล้านช้าง ภาพเขียนบนผนังสิมในภาคอีสานส่วนใหญ่นิยมเขียนบนผนังด้านนอกสิม รูปแบบของภาพเขียนจะแตกต่างกันไปตามความถนัดของช่างและความนิยมของแต่ละถิ่น ไม่มีรูปแบบที่ตายตัว เรื่องที่นิยมนำมาเขียน คือ พุทธประวัติชาดก วรรณกรรมพื้นบ้าน ประเพณี วัฒนธรรม รวมถึงสอดแทรกวิถีชีวิตของชาวอีสาน สำหรับเครื่องดนตรีก็เป็นภาพที่ปรากฏเห็นบ่อยที่สุดในฮูบแต้มของสิมอีสาน คือ “ภาพคนเป่าแคน ฟ้อน ลำ” ฮูบแต้มเหล่านี้สะท้อนให้เห็นถึงวัฒนธรรมทางดนตรีของอีสานและล้านช้าง สิ่งที่น่าสนใจนอกจากฮูบแต้มเกี่ยวกับคนกำลังบรรเลงแคนแล้ว ยังปรากฏเครื่องดนตรีชนิดอื่น ๆ ประกอบไปด้วย ระนาด ฆ้องวง กลองคู่ และปี่ ที่ปรากฏอยู่ในฮูบแต้ม เพราะเครื่องดนตรีต่าง ๆ เหล่านี้ส่วนใหญ่ล้วนเป็นเครื่องดนตรีที่ได้รับความนิยมในภาคกลางของประเทศไทย จากภาพที่ปรากกฏนักดนตรีกำลังบรรเลงปี่พาทย์บนฮูบแต้มอีสาน ที่แสดงว่าเพลงและดนตรีไทยนั้นมีอิทธิพลส่งผลให้ต้องปรับเปลี่ยนรูปแบบของการบรรเลงดนตรี ที่มีลักษณะเฉพาะตัว และยังปรากฏการบรรเลงวงดนตรีในภาคอีสาน

Abstract

Sim is an ordination hall located in North-eastern of Thailand (ISAN). They usually created unique local Sim. Some temples decorated it with wood or cement art, and they also had murals which were called Hub-Tam. The murals were monotonous or colorful which were painted on the wall outside of the building. The characteristics, positions and stories created uniquely and locally by the Isan local specialists (Tam or Hub specialists) could be categorized as follows; group 1 – crafts from Isan specialists, group 2 – crafts from influenced specialists of Khang Luang and Middle-region Khang, and group 3 – crafts from influenced specialists of Lan Chang traditions. Isan Sim paintings were usually painted on the outer walls of the church. Painting patterns were indefinite and would be different depending on the specialists’ proficiency and local values. Stories preferred for the painting were such as Buddha’s tales, local literatures, traditions and cultures. It might be interleaved with Isan ways of life. Isan music instruments could be generally seen in Hub-Tam of Isan Sim such as Kaen playing and Isan traditional dances. They excellently reflected musical traditions of Isan and Lan Chang. Beside this, there was another interesting traditional reflection found that some musical instruments namely xylophones, gongs, double drums and flutes could be generally seen in some Hub - Tam because these musical instruments were favorable in the Middle region of Thailand. From the paintings of musicians playing flutes on Hub - Tam, it could be stated that Thai songs and music were so influential which affected the adjustment of the patterns of unique music performance that occurred in music band in The North-eastern region or "Isan".