ภูมิวัฒนธรรม: วัฒนพลังทางการศึกษาและการพัฒนา

บทคัดย่อ

บทความนี้ มุ่งอธิบายแนวคิด “ภูมิวัฒนธรรม” ในบริบทของสังคมไทย ซึ่งปัจจุบันสังคมไทยให้ความสนใจกับพลังที่มาจากรากเหง้าทางวัฒนธรรมที่เรียกว่า “Soft Power” ซึ่งผู้เขียนจะเรียกว่า “วัฒนพลัง” เป็นพลังละเอียดอ่อนของสังคม สร้างกระแสการอนุรักษ์คุณค่าควบคู่การพัฒนาวัฒนธรรมแต่ละพื้นที่ ซึ่งมีภูมิปัญญาเป็นส่วนหนึ่งในภูมิวัฒนธรรม เป็นพลังแห่งการแสวงหาความเจริญและทรัพย์เพื่อการดำรงชีวิต (MOC, 2018) หรือแนวทางที่เน้นความเป็นสังคมมนุษย์ การค้นหาความรู้ คุณค่า คุณธรรมที่แสดงออกมาในวัฒนธรรมของคนไทยในแต่ละภูมิภาค จำเป็นต้องศึกษาฟื้นฟูอนุรักษ์ รักษาคุณค่าทางวิถีปฏิบัติและทางธรรมชาติ นำมาประยุกต์ใช้กับการพัฒนามนุษย์ โดยนำการศึกษาเข้ามามีบทบาทสำคัญ นำประเด็นเรื่องภูมิวัฒนธรรมมาเป็นเครื่องมือทางการศึกษาส่งเสริมการพัฒนาชุมชน การสืบค้นการปฏิบัติทางวัฒนธรรม การจัดการฐานข้อมูล การอนุรักษ์ การจัดการผ่านกระบวนการเรียนรู้ทางการศึกษา การจัดสภาพแวดล้อม การจัดหลักสูตรวิชาการสำหรับสถาบันการศึกษาและส่งเสริมความรู้แก่ครูและบุคลากร สร้างความภาคภูมิใจในเอกลักษณ์และความรู้สึกรักบ้านเกิด พัฒนาไปสู่ระดับสากล บทบาททางการศึกษาต้องอาศัยผู้นำทางการศึกษามาจัดการ หลายประเทศที่เจริญให้ความสำคัญกับรากฐานวัฒนธรรม เช่น การส่งเสริมแหล่งเรียนรู้พัฒนาวัฒนธรรมการเรียนรู้ผ่านสถานที่ พิพิธภัณฑ์ ซากปรักหักพังแสดงประวัติศาสตร์ของชาติ ตำนานได้ถูกสร้างเป็นภาพยนตร์ที่แสดงวิถีชีวิตผู้คนในอดีต สร้างคุณค่าความภาคภูมิใจผ่านภูมิวัฒนธรรม สังคมไทยมีพื้นที่ทางวัฒนธรรม ผู้คนมีวิถีชีวิตที่หลากหลายนำไปสู่การวิจัยและสร้างนโยบายทางการศึกษาและวัฒนธรรม ถ่ายทอดความรู้สู่คนรุ่นใหม่สร้างนวัตกรรมเพื่อพัฒนาประเทศต่อไปได้