การเปลี่ยนแปลงของเครื่องดนตรีประกอบการแสดงโนรา
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
โนรา ศิลปะการแสดงประจำถิ่นของภาคใต้ เป็นสิ่งที่บ่งบอกได้ถึงวัฒนธรรมของผู้คนได้อย่างเด่นชัด โดยมีเครื่องดนตรีบรรเลงประกอบที่เป็นเอกลักษณ์ อันประกอบด้วย ปี่ใต้ ทับ กลองตุ๊ก ฆ้องคู่ ฉิ่ง และแตระ เครื่องดนตรีเหล่านี้ล้วนแต่เป็นองค์ประกอบการแสดงที่สมบูรณ์ในอดีต แต่จำเป็นต้องปรับเปลี่ยนไปตามวัฒนธรรมสังคมที่เปลี่ยนไปในปัจจุบัน
ด้วยเหตุดังกล่าว บทความนี้จึงมุ่งอธิบายการเปลี่ยนแปลงของเครื่องดนตรีที่ใช้ประกอบการแสดงโนราที่เรียกว่า “เครื่องห้า” เพื่อสะท้อนให้เห็นความแตกต่างที่เกิดขึ้นจากการเปลี่ยนแปลงของวัฒนธรรมสังคม โดยการรวบรวมข้อมูลและบรรยายให้เห็นวัฒนธรรมร่วมตลอดจนข้อแตกต่าง
ในบริบทของเวลาที่เปลี่ยนไปทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงรูปแบบเครื่องห้าเดิม ดังนี้ 1) การเปลี่ยนแปลงภายใน โดยปรับรูปแบบของระบบเสียงให้สอดคล้องกับดนตรีตะวันตก มีการนำวัสดุอื่นทดแทนวัสดุที่ใช้ทำเครื่องดนตรีเดิม และแตระได้รับความนิยมน้อยลงเพราะสามารถใช้การเคาะขอบกลองตุ๊กแทนได้ 2) การประสมเครื่องดนตรีไทยชนิดอื่น อาทิ ซอด้วง ซออู้ ขลุ่ย และฉาบ เป็นต้น และ 3) การประสมเครื่องดนตรีตะวันตก โดยการนำคีย์บอร์ดไฟฟ้าเป็นพื้นฐานในการบรรเลงทำนองร่วมกับปี่ใต้ ซึ่งในคณะโนราขนาดใหญ่อาจนำเครื่องดนตรีอื่นประกอบด้วย เช่น กีตาร์ไฟฟ้า เบสไฟฟ้า กลองชุด แซกโซโฟน ทรัมเป็ต และทรอมโบน เป็นต้น จึงทำให้วงดนตรีโนราในปัจจุบันสามารถบรรเลงดนตรีได้หลากหลายแนว และมีแนวโน้มในการปรับประยุกต์แนวดนตรีหรือบทเพลงที่เป็นที่นิยมมาใช้ประกอบการแสดงโนรามากขึ้น
Article Details
เนื้อหาและข้อมูลที่ได้รับการเผยแพร่ในวารสารวิพิธพัฒนศิลป์ ถือเป็นข้อคิดเห็นและความรับผิดชอบของผู้แต่งเท่านั้น โดยกองบรรณาธิการวารสารไม่มีส่วนรับผิดชอบต่อเนื้อหาหรือข้อคิดเห็นใด ๆ ที่ปรากฏในบทความ
References
กรมส่งเสริมวัฒนธรรม. (2562). มรดกวัฒนธรรมภาคใต้. โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย.
กิตติชัย รัตนพันธ์. (2564). ดนตรีพื้นบ้านภาคใต้. (พิมพ์ครั้งที่ 2). โอ. เอส. พริ้นติ้ง เฮ้าส์.
กิตติศักดิ์ เหล่าสุข. (2551). เพลงประกอบการแสดงโนราและวัฒนธรรมที่เกี่ยวข้อง: กรณีศึกษามโนราห์ คณะสพรั่ง สวีศิลป์. [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต]. มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.
ครูเชาว์โชว์ CHANNEL. (2562, 30 ธันวาคม). บันทึกการแสดงสดงานวันขนมลา – มโนราห์ไข่เหลี้ยม วิเชียรศรชัย. https://www.youtube.com/watch?v=DAyHv0CUmUQ
ชวน เพชรแก้ว. (2559). โนรา: การอนุรักษ์และพัฒนา. สารอาศรมวัฒนธรรมวลัยลักษณ์, 16(1), 1 – 27.
ฐิติวุฒิ สุขศิริวัฒน์. (2559). การปรับเปลี่ยนทางดนตรีประกอบการแสดงหนังตะลุง ในพื้นที่จังหวัดภาคใต้. วารสารจันทรเกษมสาร, 22(43), 49 – 63.
ณัชชา พันธุ์เจริญ. (2564). พจนานุกรมศัพท์ดุริยางคศิลป์. (พิมพ์ครั้งที่ 5). เกศกะรัต.
ดรุณี อนุกูล. (2559). ดนตรีหนังตะลุง: ปรากฏการณ์ที่เปลี่ยนแปลง. [รายงานผลการวิจัย]. กรมส่งเสริมวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม.
ทรงพล เลิศกอบกุล. (2563). วัฒนธรรมดนตรีถิ่นใต้ สรรสาระบทความดนตรีภาคใต้. ศูนย์ความเป็นเลิศด้านดนตรีและนาฏศิลป์ล้านนา มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่.
ธรรมนิตย์ นิคมรัตน์. (2547). สมญานามของโนรา. วารสารสำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยทักษิณ, 3(1), 28 – 35.
ธรรมนิตย์ นิคมรัตน์. (2555). จิตรกรรมโนรา สู่คุณค่าแห่งนาฏลักษณ์ภาคใต้. วารสารศิลปกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น, 4(1), 58 – 75.
ธรรมนิตย์ นิคมรัตน์. (2559, 5 ตุลาคม). รำโนราโดย ผศ.ธรรมนิตย์ นิคมรัตน์ งานเปิดใจ 5 บุคคล ผู้ถวายงานสมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณ์ฯ. https://www.youtube.com/watch?v=-wVcldrwDr8
ธวัชชัย ซ้ายศรี และผกามาศ จิรจารุภัทร. (2563). โนราโรงครู คณะสองพี่น้อง ศิลป์บ้านตรัง อำเภอมายอ จังหวัดปัตตานี. วารสารวิจัย มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลศรีวิชัย, 12(1), 72 – 85.
ธิกานต์ ศรีนารา และพิเชษฐ์ เดชผิว. (2548). วัฒนธรรมดนตรีในสังคมไทย. แม็ค.
บุษกร บิณฑสันต์. (2554). ดนตรีภาคใต้: ศิลปิน การถ่ายทอดความรู้ พิธีกรรมและความเชื่อ. สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ประพนธ์ เรืองณรงค์. (2563). เรื่องเล่าประเพณีและวัฒนธรรมแดนใต้. สถาพรบุ๊ค.
ผกามาศ ชัยบุญ. (2559). เพลงทับในรูปแบบการแสดงหนังตะลุง: กรณีศึกษานายทับในคณะของนายหนังตะลุงที่ได้เป็นศิลปินแห่งชาติ. กระแสวัฒนธรรม, 17(32), 44 – 58.
พรเทพ บุญจันทร์เพ็ชร์. (2558). ประวัตินาฏศิลป์ไทย: ภาคใต้. โอเดียนสโตร์.
พิชิต ปฐมเจริญโรจน์ (บ.ก.). (2552). ดนตรีไทย. พีบีซี.
พิทยา บุษรารัตน์ และเบ็ญจวรรณ บัวขวัญ. (2560). โนรา: การเปลี่ยนแปลงการปรับตัวและพลังสร้างสรรค์ในการดำรงอยู่ของคีตนาฏยลักษณ์แห่งภาคใต้. สารอาศรมวัฒนธรรมวลัยลักษณ์, 16(2), 41 – 64.
พัทธานันท์ สมานสุข และพรทิพย์ อันทิวโรทัย. (2559). คุณค่าโนรา. วารสารอิเล็กทรอนิกส์ทางการศึกษา, 11(3), 407 – 421. https://so01.tci-thaijo.org/index.php/OJED/article/view/84006/66888
วงษ์สิริ เรืองศรี. (2563). “มโนราห์” บนฐานการจัดการวัฒนธรรมร่วม: โนราเติม เมืองตรัง. วารสารสังคมศาสตร์และวัฒนธรรม, 4(2), 12 – 27.
ศาสตร์แห่งครูหมอโนรา. (2556, 30 มิถุนายน). ภาพโนราโรงครู วัดมัชฌิมาวาส ตำบลบ่อยาง อำเภอเมือง จังหวัดสงขลา. http://krunora.blogspot.com/2013/06/blog-post_4439.html
สธน โรจนตระกูล. (2559). ดนตรีนิยม. โอเดียนสโตร์.
สรัญ เพชรรักษ์, ปรารภ แก้วเศษ และอัญชลี จันทาโภ. (2562). การพัฒนาปี่โนราเพื่อการอนุรักษ์ตามแนวคิด เศรษฐกิจสร้างสรรค์. วารสารศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์, 11(2), 178 – 198.
สำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดพัทลุง. (2561, 9 กันยายน). นายพร้อม บุญฤทธิ์. https://www.m-culture.go.th/phatthalung/ewt_news.php?nid=494&filename=index
สำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดระนอง. (2558, 30 กันยายน). การแสดงมโนราห์. https://www.m-culture.go.th/ranong/ewt_news.php?nid=25&filename=index
สำเร็จ คำโมง. (2552). รู้รอบครอบจักรวาลดนตรี. โอเดียนสโตร์.
สุมาลี นิมมานุภาพ. (2561). ดนตรีวิจักษณ์. (พิมพ์ครั้งที่ 12). สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยรามคำแหง.
สุรศักดิ์ เพชรคงทอง. (2564). การแสดงดนตรีพื้นบ้านไทยที่แสดงออกถึงการสืบทอดทางศิลปวัฒนธรรมและประเพณีท้องถิ่น. วารสารมหาจุฬานาครทรรศน์, 8(2), 254 – 268.
อภิชาติ แก้วกระจ่าง และสุขสันติ แวงวรรณ. (2564). “แขกแดง” ตลกชูโรงของการแสดงลิเกป่า คณะเด่นชัย สงวนศิลป์ จังหวัดพัทลุง. วารสารวิพิธพัฒนศิลป์, 1(1), 13 – 27. https://doi.org/10.14456/wipit.2021.2
อัศนีย์ เปลี่ยนศรี. (2555). พินิจดนตรีไทย เล่ม 1 ชุด “ประวัติศาสตร์ดนตรีไทย”. สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
อัศวิน ศิลปะเมธากุล. (2552). ศึกษาการละเล่นหนังตะลุงในภาคใต้เพื่อพัฒนาการละเล่นร่วมสมัย. วารสารวิทยบริการ, 20(1), 27 – 42.