การศึกษาศักยภาพชุมชนและการพัฒนาคู่มือการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม กรณีศึกษา ชุมชนบ้านศาลาดิน จังหวัดนครปฐม

บทคัดย่อ

การวิจัยเรื่อง “การศึกษาศักยภาพชุมชนและการพัฒนาคู่มือการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม กรณีศึกษาชุมชนบ้านศาลาดิน จังหวัดนครปฐม” มีวัตถุประสงค์ 1)เพื่อศึกษาศักยภาพของชุมชนบ้านศาลาดินเพื่อการรองรับการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมอย่างยั่งยืน2) เพื่อประเมินศักยภาพและความพร้อมของชุมชนบ้านศาลาดินเพื่อการรองรับการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมอย่างยั่งยืน 3) เพื่อสร้างคลังข้อมูลชุมชนบ้านศาลาดินที่สามารถรองรับการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมอย่างยั่งยืนและ 4) เพื่อพัฒนาเป็นคู่มือการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมอย่างยั่งยืนสำหรับนักท่องเที่ยว   

            การวิจัยใช้วิธีการศึกษาเชิงคุณภาพด้วยการสังเกต การสัมภาษณ์แบบเจาะลึก และการสนทนากลุ่ม โดยมีขอบเขตการวิจัย ได้แก่ 1) พื้นที่ ศึกษาชุมชนบ้านศาลาดิน ตำบลมหาสวัสดิ์ อำเภอพุทธมณฑล จังหวัดนครปฐม 2) กลุ่มตัวอย่างที่ใช้ในการสัมภาษณ์แบบเจาะลึกประกอบด้วย ชาวบ้านในชุมชน จำนวน 20 คนปราชญ์ชาวบ้าน ผู้ประกอบการท่องเที่ยว และผู้มีส่วนเกี่ยวข้องกับการจัดการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม จำนวน 20 คน รวมกลุ่มตัวอย่างทั้งสิ้น 40 คนใช้วิธีการคัดเลือกแบบเจาะจง และ 3) เวลา ระยะเวลาในการศึกษาวิจัยตั้งแต่เดือนตุลาคม 2560 ถึงเดือนกันยายน 2561 ขั้นตอนการดำเนินการวิจัยมี 3 ขั้นตอน ได้แก่ 1) การเลือกหัวข้อที่จะเป็นข้อมูลศักยภาพชุมชนและการพัฒนาไปสู่การเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม 2) การประเมินศักยภาพและความพร้อมชุมชนในการรองรับให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม โดยใช้เครื่องมือแบบประเมินศักยภาพและความพร้อมชุมชน 3) พัฒนาคู่มือการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมสำหรับนักท่องเที่ยว โดยมีการตรวจสอบความถูกต้องเหมาะสมจากผู้เชี่ยวชาญ และ 4) การนำคู่มือการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมไปใช้และหาประสิทธิภาพโดยการทดลองกับกลุ่มนักท่องเที่ยวจำนวน 9 คน

            ผลการศึกษาวิจัยพบว่า เหตุผลสนับสนุนด้านศักยภาพและความพร้อมของชุมชนบ้านศาลาดิน รวมถึงการรองรับการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมอย่างยั่งยืนได้แก่ การดำเนินกิจกรรมการท่องเที่ยวอยู่ภายใต้ขอบเขตความสามารถในการรองรับของทรัพยากรท่องเที่ยวในด้านต่างๆ เช่น สิ่งแวดล้อม สังคม วัฒนธรรม ประเพณี และวิถีชีวิตของชุมชน อีกทั้งการทำกิจกรรมการท่องเที่ยวคำนึงถึงขีดความสามารถในการรองรับนักท่องเที่ยว ส่วนความพร้อมของชุมชน 4 ด้าน ได้แก่ 1) องค์ประกอบด้านกิจกรรมการท่องเที่ยว 2) การจัดการกิจกรรมการท่องเที่ยว  3) การจัดการการบริการด้านที่พักแรม และ 4) การจัดการบริการด้านอาหารอยู่ในระดับที่ดีทุกรายการ ส่วนคู่มือการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมชุมชนบ้านศาลาดินอย่างยั่งยืนสำหรับนักท่องเที่ยว โดยมีข้อมูลสำคัญประกอบด้วย 1) องค์ประกอบสำคัญ เช่น ประวัติของชุมชน มรดกทางวัฒนธรรม วัสดุและเครื่องมือการผลิต ขั้นตอนกระบวนการผลิต คุณค่าและความสำคัญของมรดกทางวัฒนธรรม 2) นโยบาย แผนพัฒนา และข้อบังคับสำคัญที่เกี่ยวข้องกับการบริหารจัดการ 3) ข้อมูลสารสนเทศเพื่อการท่องเที่ยว เช่น ลักษณะที่ตั้ง ลักษณะภูมิอากาศ เทศกาลสำคัญ ประเพณีและวัฒนธรรมท้องถิ่น สิ่งอำนวยความสะดวก แหล่งท่องเที่ยวสำคัญ เส้นทางการท่องเที่ยว จุดประชาสัมพันธ์ ที่พัก บริษัทนำเที่ยว สถานีตำรวจ และโรงพยาบาล เป็นต้น 4) คำแนะนำและข้อปฏิบัติในการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม และ 5) หน่วยงานที่รับผิดชอบ นักท่องเที่ยวที่ใช้คู่มือมีความพึงพอใจต่อการใช้ในระดับดีเช่นกันผลการวิจัยสามารถนำไปใช้พัฒนาชุมชุนบ้านศาลาดินให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมที่เหมาะสมและมีคุณภาพสำหรับนักท่องเที่ยวตลอดไป