การปฏิรูปองคาพยพขององค์กรในระบบราชการไทย

บทคัดย่อ

เนื่องจากระบบราชการมีขนาดใหญ่ตามอายุที่เพิ่มขึ้น มีการแบ่งโครงสร้างและบทบาทหน้าที่ที่ซับซ้อน ส่งผลให้มีสายการบังคับบัญชาและการกำกับดูแลหลายชั้น เพราะฉะนั้นการทำงานของระบบราชการจึงมีขั้นตอนมาก ใช้ระยะเวลาดำเนินการนาน ล่าช้า นอกจากนี้ด้วยเหตุที่ระบบราชการมีขนาดใหญ่จึงส่งผลให้ผู้บังคับบัญชาไม่สามารถกำกับดูแลการปฏิบัติงานได้อย่างครบถ้วนจนเกิดความเสียหายต่องานและเปิดโอกาสให้มีการทุจริตเกิดขึ้น การขยายตัวของระบบราชการยังเป็นไปอย่างไร้ทิศทางจึงส่งผลให้เกิดหน่วยงานขึ้นมาจำนวนมากโดยไม่ได้ยุบเลิกหน่วยงานเก่าลง ส่งผลให้เกิดความซ้ำซ้อนในการทำงานระหว่างหน่วยงานต่าง ๆ ประสบการณ์ในการปฏิรูปโครงสร้างองค์กรไทยในอดีตเป็นอุทาหรณ์ว่าการปฏิรูปเป็นเรื่องที่ละเอียดอ่อน และเป็นเรื่องที่ยากต่อการสร้างความเข้าใจ โดยเฉพาะข้าราชการที่คุ้นเคยกับการปฏิบัติงานตามระบบเดิมมานาน จึงมีผู้ที่ได้รับผลกระทบและผู้ที่สูญเสียผลประโยชน์โดยตรง

            ดังนั้นการปฏิรูปโครงสร้างองค์กรของระบบราชการไทยจึงต้องค่อยเป็นค่อยไปและมีการปรับปรุงในเรื่องดังต่อไปนี้ 1) ความสลับซับซ้อนของโครงสร้างองค์กร ซึ่งจะต้องพิจารณาถึงการแจกแจงตามแนวนอน ได้แก่การแบ่งงานตามความถนัด และการแบ่งงานออกตามแผนงาน และการพิจารณาแจกแจงตามแนวตั้ง ได้แก่ จำนวนลำดับขั้นการบังคับ ซึ่งจะมีความสัมพันธ์กับช่วงการควบคุม 2) ความเป็นทางการ จะศึกษาถึงการกำหนดมาตรฐานการทำงาน กฎระเบียบ วิธีการปฏิบัติงานต่าง ๆ ในองค์กร 3) การรวมอำนาจ และการกระจายอำนาจ  จะศึกษาถึงระดับความมากน้อยที่อำนาจอย่างเป็นทางการในการตัดสินใจเรื่องสำคัญต่าง ๆ อยู่ที่ใด การปฏิรูปโครงสร้างองค์กรของระบบราชการไทยจะต้องได้รับความร่วมมือจากผู้ที่เกี่ยวข้องทุกคน เพื่อให้ได้มาซึ่งข้อมูลและองค์ความรู้ที่เป็นประโยชน์ต้องการปฏิรูปอย่างแท้จริง รวมถึงจะได้ทราบว่าปัญหาและอุปสรรคของโครงสร้างองค์กรแบบดั่งเดิมมีอะไรบ้าง และถ้าหากว่ามีการปฏิรูปโครงสร้างองค์กรแบบใหม่จะสามารถช่วยลดปัญหาและอุปสรรคเหล่านั้นได้อย่างไร ดังนั้นแล้วในบทความนี้จะนำเสนอแนวทางในการปรับปรุงโครงสร้างองค์การของระบบราชการไทยเพื่อให้การปฏิบัติงานมีประสิทธิภาพมากขึ้นและสามารถบรรลุวัตถุประสงค์ขององค์การ ซึ่งใช้ทฤษฎีองค์การเป็นฐานในการวิเคราะห์