ปัญหาทางกฎหมายการตั้งทนายความให้จำเลยคดีอาญาในชั้นศาล

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาสภาพปัญหาการตั้งทนายความให้จำเลยคดีอาญาที่มีโทษจำคุกในชั้นศาล และ 2) เพื่อศึกษาสภาพปัญหาการตั้งทนายความให้จำเลยคดีอาญาที่มีโทษปรับในชั้นศาล โดยศึกษาปัญหาทางกฎหมายการตั้งทนายความให้จำเลยคดีอาญา มาตรา 173  ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาเท่านั้น โดยใช้วิธีวิจัยแบบเชิงคุณภาพ เก็บข้อมูลการค้นคว้าจากเอกสาร และโดยการสัมภาษณ์แบบเชิงลึก โดยวิธีเจาะจงใช้แบบสอบถามและสัมภาษณ์กลุ่มตัวอย่าง จำนวน 24 คน ซึ่งล้วนเป็นบุคคลที่มีความเกี่ยวข้องกับกระบวนการยุติธรรมทางอาญา

ผลการวิจัยพบว่า 1) คดีอาญาที่มีโทษจำคุก ก่อนเริ่มพิจารณาคดีการที่กฎหมายบัญญัติให้ศาลถามว่า ถ้าจำเลยไม่มีทนายความจำเลยต้องการทนายความหรือไม่ โดยไม่ได้บัญญัติให้ศาลตั้งทนายความให้จำเลยทันทีโดยไม่ต้องถาม หากจำเลยไม่รู้ข้อกฎหมายทำให้ปฏิเสธไม่ต้องการทนายความ และเมื่อจำเลยถูกดำเนินคดีในชั้นศาลไปโดยไม่มีทนายความให้คำปรึกษาหรือช่วยเหลือในชั้นศาล กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่เห็นว่าย่อมส่งผลเสียต่อจำเลยมากกว่าผลดี 2) คดีอาญาที่มีโทษปรับ ก่อนเริ่มพิจารณาคดีการที่ไม่มีกฎหมายบัญญัติให้ศาลถามจำเลยก่อนว่า ถ้าจำเลยไม่มีทนายความจำเลยต้องการทนายความหรือไม่ และหากจำเลยถูกดำเนินคดีในชั้นศาลไปโดยไม่มีทนายความให้คำปรึกษาหรือช่วยเหลือในชั้นศาล กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่เห็นว่าย่อมส่งผลเสียต่อจำเลยมากกว่าผลดี ผู้วิจัยเห็นควรเสนอแนะให้มีการแก้ไขปรับปรุงประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตรา 173 วรรคสอง คดีอาญาที่มีโทษจำคุกทุกคดี ถ้าจำเลยไม่มีทนายความให้ศาลตั้งทนายความให้จำเลยทันที  และควรแก้ไขเพิ่มเติมให้มีการตั้งทนายความให้กับจำเลยในคดีที่มีโทษปรับด้วย