การพัฒนากระบวนการเรียนรู้นอกระบบโรงเรียนแบบมีส่วนร่วมโดยใช้ปัญหาเป็นฐาน เพื่อเสริมสร้างความสามารถด้านการจัดการความขัดแย้งเชิงสมานฉันท์ สำหรับเยาวชนในชุมชนแออัด
คำสำคัญ:
การศึกษานอกระบบโรงเรียน, การจัดการความขัดแย้งเชิงสมานฉันท์, กระบวนการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วม, เยาวชนในชุมชนแออัด, การเรียนรู้โดยใช้ปัญหาเป็นฐานบทคัดย่อ
การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนากระบวนการเรียนรู้นอกระบบโรงเรียนแบบมีส่วนร่วมโดยใช้ปัญหาเป็นฐานเพื่อเสริมสร้างความสามารถด้านการจัดการความขัดแย้งเชิงสมานฉันท์สำหรับเยาวชนในชุมชนแออัด มีการดำเนินการวิจัย 4 ขั้นตอน ได้แก่ 1) การสำรวจความต้องการของเยาวชนคู่ขัดแย้งและผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง และกำหนดกิจกรรมในการแก้ไขปัญหา 2) การดำเนินการตามกิจกรรมที่กำหนดไว้ 3) การตรวจสอบผลการแก้ไขปัญหา และ 4) การถอดบทเรียนเกี่ยวกับสิ่งที่ได้เรียนรู้ ผู้มีส่วนร่วมในงานวิจัยนี้ คือ เยาวชนคู่ขัดแย้ง 1 คู่ ผู้มีส่วนเกี่ยวข้องกับความขัดแย้ง 9 ท่าน และผู้นำชุมชน 6 ท่าน พื้นที่ในการศึกษาวิจัย คือ ชุมชนวัดโพธิ์เรียงและชุมชมวัดอัมพวา กรุงเทพมหานคร ผลการวิจัย พบว่า เยาวชนคู่ขัดแย้งได้เรียนรู้เพื่อจัดการปัญหาของตนเอง โดยร่วมกับผู้มีส่วนเกี่ยวข้องในการคิด วางแผน ดำเนินการ และสรุปผล แล้วได้เปลี่ยนแปลงตนเอง ความขัดแย้งจึงระงับลงในที่สุด เมื่อสังเคราะห์กระบวนการ พบว่า อยู่บนความเชื่อพื้นฐาน คือ เยาวชนในชุมชนแออัดมีศักยภาพในการเรียนรู้เพื่อจัดการปัญหาที่เกิดขึ้นด้วยตนเอง ประกอบด้วย 5 ขั้นตอน ได้แก่ 1) การย้อนคิดย้อนทบทวน 2) การวางแผนอย่างสร้างสรรค์ 3) การสื่อสารอย่างเข้าใจ 4) การร่วมมือเพื่อเปลี่ยนแปลง และ 5) การสรุปสิ่งที่ได้จากการเรียนรู้ โดยมีปัจจัยในการนำกระบวนการไปใช้ ได้แก่ ความพร้อมด้านผู้สนับสนุน สถานที่ อุปกรณ์ และเวลา
เอกสารอ้างอิง
กรมพินิจและคุ้มครองเด็กและเยาวชน. (2556). สถิติคดีย้อนหลังระหว่างปี พ.ศ. 2551-2554: จำนวนคดีเด็กและเยาวชนที่ถูกดำเนินคดีโดยสถานพินิจฯ ทั่วประเทศจำแนกตามสาเหตุของการกระทำผิด. http://www2.djop.go.th/stat/upload/6back_cause.pdf
จุฑารัตน์ เอื้ออำนวย. (2548). กระบวนการยุติธรรมเชิงสมานฉันท์: การคืน “อำนาจ” แก่เหยื่ออาชญากรรมและชุมชน. สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.
นภา หลิมรัตน์. (2546). รูปแบบการเรียนรู้โดยใช้ปัญหาเป็นฐาน [เอกสารอัดสำเนา]. ม.ป.ท.
ศูนย์ส่งเสริมการศึกษาตามอัธยาศัย กรมการศึกษานอกโรงเรียน. (2542). การจัดการศึกษานอกระบบเพื่อการศึกษาตลอดชีวิต ตามแนวพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542. ม.ป.ท.
สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาแห่งชาติ. (2541). การปฏิรูปการเรียนรู้ตามแนวคิด 5 ทฤษฎี. ไอเดียสแควร์.
สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา. (2550). การจัดการเรียนรู้แบบใช้ปัญหาเป็นฐาน. นานมีบุ๊คส์.
สิริลักษณ์ แก้วยงยศ. (2532). ชุมชนแออัด ตะลอนบางกอก. รุ่งเรืองการพิมพ์.
สุมาลี ชัยเจริญ. (2551). เทคโนโลยีการศึกษา: หลักการ ทฤษฎีสู่การปฏิบัติ. มหาวิทยาลัยขอนแก่น.
สุมาลี สังข์ศรี. (2546). การจัดการศึกษานอกระบบโดยวิธีการศึกษาทางไกลเพื่อส่งเสริมการศึกษาตลอดชีวิต. มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.
อุดม เชยกีวงศ์. (2545). หลักสูตรท้องถิ่น: ยุทธศาสตร์การปฏิรูปการเรียนรู้. บรรณกิจ.
อุ่นตา นพคุณ. (2546). กรอบแนวความคิดการพัฒนาโปรแกรมการมีส่วนร่วมทางการศึกษานอกระบบโรงเรียน. ชวนพิมพ์.
ภาษาอังกฤษ
Barell, J. (2007). Problem-based learning an inquiry approach (2nd ed.). Corwin.
Coombs, P. H. (1973). Non-formal education for rural development: Strengthening. International Council for Educational Development.
Kolb, D. A. (1984). Experiential learning: Experience as the source of learning and development. Prentice Hall.
Mathews, J. (2007). Problem-based learning and adult English language learners. Center for Applied Linguistics.
Van, N. D., & Croker, C. (2003). Restorative justice: Overview of for the network. Centre for Justice & Reconciliation. http://www.restorativejustice.org/RJ_City/01-03/rjcity_default.htm
