กระบวนการออกแบบหนังสือดอกไม้ด้วยวิธีการนิเทศศิลป์โดยปรับใช้เทคนิคงานตอกกระดาษของ จังหวัดสงขลา
คำสำคัญ:
การสร้างสรรค์ศิลปะ-วิจัย, กระบวนการออกแบบนิเทศศิลป์, งานตอกกระดาษ, หนังสือดอกไม้บทคัดย่อ
งานวิจัยเชิงสร้างสรรค์นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) พัฒนากระบวนการออกแบบหนังสือศิลปะ ด้วยวิธีการนิเทศศิลป์โดยปรับใช้งานตอกกระดาษพื้นบ้านภาคใต้ของจังหวัดสงขลา และ (2) จัดทำและนำเสนอหนังสือดอกไม้ตามกระบวนการที่พัฒนาขึ้น โดยแนวคิดที่ใช้ในการออกแบบ คือ “การซ้ำกันและการสะท้อนกัน” ผลของการสร้างสรรค์ศิลปะ-วิจัยครั้งนี้ ได้เป็น (1) กระบวนการออกแบบหนังสือดอกไม้โดยใช้วิธีการนิเทศศิลป์ที่ปรับใช้เทคนิคงานตอกกระดาษจังหวัดสงขลา ซึ่งมี 3 ขั้นตอนหลัก คือ 1) การสร้างแรงบันดาลใจจากศิลปะไทย 2) การศึกษาและพัฒนาทักษะงานช่างและลวดลายไทย และ 3) กระบวนการออกแบบและการวางจัดหนังสือดอกไม้ และ (2) ชุดของหนังสือดอกไม้ 33 เล่ม และแบบการนำเสนอ ทั้งนี้ ดอกไม้ที่ใช้เป็นต้นแบบของหนังสือ จำนวนหนังสือ และต้นแบบของการจัดวางหนังสือดอกไม้ที่พัฒนาขั้นตามกระบวนการ คือ ดอกไม้ในวรรณคดีไทย ที่นับเป็นศิลปะไทยอีกแขนงหนึ่ง
เอกสารอ้างอิง
ภาษาไทย
กรมส่งเสริมวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม. (2557). มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชาติ ประจำปีพุทธศักราช 2557. กรุงเทพมหานคร: กรมส่งเสริมวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม.
ดอกไม้ประจำจังหวัด ดอกเกด. (ม.ป.ป.). สืบค้นจาก https://sites.google.com/site/5811a6phakhti/pracwbkhirikhanth/dxkmi-praca-canghwad
ธิดารัตน์ จันทร์ดอน. (2559). กุหลาบมอญ..ดอกไม้หอมมีประโยชน์. สืบค้นจาก https://www.pharmacy.mahidol.ac.th/th/knowledge/article/303/%E0%B8%81%E0%B8%B8%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%B2%E0%B8%9A%E0%B8%A1%E0%B8%AD% E0%B8%8D/
นนทิกานต์ มากพิชัย. (ม.ป.ป.). ต้นข่อย. สืบค้นจาก https://sites.google.com/site/wachiratham60601/home/tn-khxy
ปรีชา เถาทอง. (2557). แนวทางการวิจัยและพัฒนาองค์ความรู้ด้านสร้างสรรค์ศิลปะวิชาการ. วารสารสมาคมนักวิจัย, 19(2), 5-11.
พรรณี วิรุณานนท์. (2558). โครงการวิจัยงานช่างตอกกระดาษพื้นบ้านภาคใต้: โครงการรวบรวมและจัดเก็บข้อมูลมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมสาขางานช่างฝีมือดั้งเดิม ประเภทงานศิลปกรรมพื้นบ้าน (จังหวัดสงขลาและจังหวัดนครศรีธรรมราช) (รายงานการวิจัย). กรุงเทพฯ: กรมส่งเสริมวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม.
พรรณี วิรุณานนท์. (2561). โครงการวิจัยเชิงสร้างสรรค์เรื่อง “การออกแบบหนังสือเชิงทดลองของดอกไม้ไทยจากเสภาขุนช้างขุนแผนที่ได้รับแรงบันดาลใจจากลวดลายไทยของงานตอกกระดาษพื้นบ้านจังหวัดสงขลาที่ภาคใต้ของประเทศไทย” (รายงานการวิจัย). กรุงเทพฯ: ผู้แต่ง.
มหาวิทยาลัยกรุงเทพ. (2560). หลักสูตรสาขาวิชาการออกแบบนิเทศศิลป์. กรุงเทพมหานคร: คณะศิลปกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยกรุงเทพ.
เมดไทย. (2557). ตะขบ สรรพคุณและประโยชน์ของตะขบฝรั่ง 20 ข้อ !. สืบค้นจาก https://medthai.com/%E0%B8%95%E0%B8%B0%E0%B8%82%E0%B8%9A%E0%B8%9D%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B9%88%E0%B8%87/
วรรณดี สุทธินรากร. (2556). การวิจัยเชิงปฏิบัติการ: การวิจัยเพื่อเสรีภาพและการสรรค์สร้าง. กรุงเทพฯ: สยามปริทัศน์.
วิบูลย์ ลี้สุวรรณ. (2559). พจนานุกรมศัพท์ศิลปกรรมไทย. นนทบุรี: เมืองโบราณ.
วิมลพร รัชตกนก. (2561). ภาพบรรยากาศวันเปิดงาน Bangkok Art Book Fair 2018. สืบค้นจาก https://thestandard.co/bangkok-art-book-fair-2018-2/
วิรุณ ตั้งเจริญ. (2545). ทัศนศิลปะวิจัย (พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงเทพฯ: สันติสิริการพิมพ์.
สภาวัฒนธรรมตำบลสทิงหม้อ. (ม.ป.ป.). โครงการวัฒนธรรมไทย สายใยชุมชน การรวบรวมข้อมูลภูมิปัญญาท้องถิ่น เรื่องการแกะกระหนกโลงศพ ตำบลสทิงหม้อ อำเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลา. สงขลา: สภาวัฒนธรรมตำบลสทิงหม้อ.
เสภาเรื่องขุนช้างขุนแผน: ฉบับหอพระสมุดวชิรญาณ. (ม.ป.ป.). สืบค้นจาก https://vajirayana.org
สุดารัตน์ หอมหวน. (ม.ป.ป.). พิกุล. สืบค้นจาก https://www.phargarden.com/main.php?action=viewpage&pid=251
ภาษาอังกฤษ
Ambrose, G., & Harris, P. (2006). The visual dictionary of graphic design. Switzerland: AVA Publishing SA.
Bilda, Z., Candy, L., & Edmonds, E. A. (2008). Designing for creative engagement. Design Studies, 29(6), 525-540.
Brown, R. (2013). Small kernel. Retrieved from https://roganbrownart.blogspot.com/
Davis, M., & Hunt, J. (2017). Visual communication design: A introduction to design concepts in everyday experience. New York, NY: Bloomsbury Publishing.
Elam, K. (2006). Graphic Translation, A graphic design project guide. Scotts Valley, CA: Createspace.
Evenhaugen, A. (2012). What is an artist’s book?. Retrieved from https://blog.library.si.edu/blog/2012/06/01/what-is-an-artists-book/#.XSGDVugzaUk
Frayling, C. (1993). Research in art and design. Royal College of Art Research Paper, 1(1), 1-5.
Heller, S. (2010). What is an experimental book?. Retrieved from https://www.printmag.com/article/what-is-an-experimental-book/
Kepes, G. (1944). Language of vision. Chicago, IL: Theobald.
Lawson, B. R. (2002). Design as research. Architectural Research Quarterly, 6(2), 109-114.
Leborg, C. (2004). Visual grammar. New York: Princeton Architectural Press.
Livingston, A., & Livingston, I. (2012). The thames & hudson dictionary of graphic design and designers (3th ed.). London: Thames & Hudson.
Malamed, C. (2011). Visual language for designers: Principles for creating graphics that people understand. Beverly, MA: Rockport Publishers.
Newark, Q. (2002). What is graphic design? (Essential design handbooks). East Sussex, UK: RotoVision SA.
Pentak, S., & Lauer, D. A. (2015). Design basics (9th ed.). Boston, MA: Cengage Learning.
Tam, K. (2008). How does visual communication work?. Retrieved from https://www.edb.gov.hk/attachment/tc/curriculum-development/kla/arts- edu/pd/visual%20communication.pdf
White, D. (2018). What Is visual communication? - definition, history, theory & examples. Retrieved from https://study.com/academy/lesson/what-is-visual-communication-definition-history-theory-examples.html#transcriptHeader
กรมส่งเสริมวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม. (2557). มรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของชาติ ประจำปีพุทธศักราช 2557. กรุงเทพมหานคร: กรมส่งเสริมวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม.
ดอกไม้ประจำจังหวัด ดอกเกด. (ม.ป.ป.). สืบค้นจาก https://sites.google.com/site/5811a6phakhti/pracwbkhirikhanth/dxkmi-praca-canghwad
ธิดารัตน์ จันทร์ดอน. (2559). กุหลาบมอญ..ดอกไม้หอมมีประโยชน์. สืบค้นจาก https://www.pharmacy.mahidol.ac.th/th/knowledge/article/303/%E0%B8%81%E0%B8%B8%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%B2%E0%B8%9A%E0%B8%A1%E0%B8%AD% E0%B8%8D/
นนทิกานต์ มากพิชัย. (ม.ป.ป.). ต้นข่อย. สืบค้นจาก https://sites.google.com/site/wachiratham60601/home/tn-khxy
ปรีชา เถาทอง. (2557). แนวทางการวิจัยและพัฒนาองค์ความรู้ด้านสร้างสรรค์ศิลปะวิชาการ. วารสารสมาคมนักวิจัย, 19(2), 5-11.
พรรณี วิรุณานนท์. (2558). โครงการวิจัยงานช่างตอกกระดาษพื้นบ้านภาคใต้: โครงการรวบรวมและจัดเก็บข้อมูลมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมสาขางานช่างฝีมือดั้งเดิม ประเภทงานศิลปกรรมพื้นบ้าน (จังหวัดสงขลาและจังหวัดนครศรีธรรมราช) (รายงานการวิจัย). กรุงเทพฯ: กรมส่งเสริมวัฒนธรรม กระทรวงวัฒนธรรม.
พรรณี วิรุณานนท์. (2561). โครงการวิจัยเชิงสร้างสรรค์เรื่อง “การออกแบบหนังสือเชิงทดลองของดอกไม้ไทยจากเสภาขุนช้างขุนแผนที่ได้รับแรงบันดาลใจจากลวดลายไทยของงานตอกกระดาษพื้นบ้านจังหวัดสงขลาที่ภาคใต้ของประเทศไทย” (รายงานการวิจัย). กรุงเทพฯ: ผู้แต่ง.
มหาวิทยาลัยกรุงเทพ. (2560). หลักสูตรสาขาวิชาการออกแบบนิเทศศิลป์. กรุงเทพมหานคร: คณะศิลปกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยกรุงเทพ.
เมดไทย. (2557). ตะขบ สรรพคุณและประโยชน์ของตะขบฝรั่ง 20 ข้อ !. สืบค้นจาก https://medthai.com/%E0%B8%95%E0%B8%B0%E0%B8%82%E0%B8%9A%E0%B8%9D%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B9%88%E0%B8%87/
วรรณดี สุทธินรากร. (2556). การวิจัยเชิงปฏิบัติการ: การวิจัยเพื่อเสรีภาพและการสรรค์สร้าง. กรุงเทพฯ: สยามปริทัศน์.
วิบูลย์ ลี้สุวรรณ. (2559). พจนานุกรมศัพท์ศิลปกรรมไทย. นนทบุรี: เมืองโบราณ.
วิมลพร รัชตกนก. (2561). ภาพบรรยากาศวันเปิดงาน Bangkok Art Book Fair 2018. สืบค้นจาก https://thestandard.co/bangkok-art-book-fair-2018-2/
วิรุณ ตั้งเจริญ. (2545). ทัศนศิลปะวิจัย (พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงเทพฯ: สันติสิริการพิมพ์.
สภาวัฒนธรรมตำบลสทิงหม้อ. (ม.ป.ป.). โครงการวัฒนธรรมไทย สายใยชุมชน การรวบรวมข้อมูลภูมิปัญญาท้องถิ่น เรื่องการแกะกระหนกโลงศพ ตำบลสทิงหม้อ อำเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลา. สงขลา: สภาวัฒนธรรมตำบลสทิงหม้อ.
เสภาเรื่องขุนช้างขุนแผน: ฉบับหอพระสมุดวชิรญาณ. (ม.ป.ป.). สืบค้นจาก https://vajirayana.org
สุดารัตน์ หอมหวน. (ม.ป.ป.). พิกุล. สืบค้นจาก https://www.phargarden.com/main.php?action=viewpage&pid=251
ภาษาอังกฤษ
Ambrose, G., & Harris, P. (2006). The visual dictionary of graphic design. Switzerland: AVA Publishing SA.
Bilda, Z., Candy, L., & Edmonds, E. A. (2008). Designing for creative engagement. Design Studies, 29(6), 525-540.
Brown, R. (2013). Small kernel. Retrieved from https://roganbrownart.blogspot.com/
Davis, M., & Hunt, J. (2017). Visual communication design: A introduction to design concepts in everyday experience. New York, NY: Bloomsbury Publishing.
Elam, K. (2006). Graphic Translation, A graphic design project guide. Scotts Valley, CA: Createspace.
Evenhaugen, A. (2012). What is an artist’s book?. Retrieved from https://blog.library.si.edu/blog/2012/06/01/what-is-an-artists-book/#.XSGDVugzaUk
Frayling, C. (1993). Research in art and design. Royal College of Art Research Paper, 1(1), 1-5.
Heller, S. (2010). What is an experimental book?. Retrieved from https://www.printmag.com/article/what-is-an-experimental-book/
Kepes, G. (1944). Language of vision. Chicago, IL: Theobald.
Lawson, B. R. (2002). Design as research. Architectural Research Quarterly, 6(2), 109-114.
Leborg, C. (2004). Visual grammar. New York: Princeton Architectural Press.
Livingston, A., & Livingston, I. (2012). The thames & hudson dictionary of graphic design and designers (3th ed.). London: Thames & Hudson.
Malamed, C. (2011). Visual language for designers: Principles for creating graphics that people understand. Beverly, MA: Rockport Publishers.
Newark, Q. (2002). What is graphic design? (Essential design handbooks). East Sussex, UK: RotoVision SA.
Pentak, S., & Lauer, D. A. (2015). Design basics (9th ed.). Boston, MA: Cengage Learning.
Tam, K. (2008). How does visual communication work?. Retrieved from https://www.edb.gov.hk/attachment/tc/curriculum-development/kla/arts- edu/pd/visual%20communication.pdf
White, D. (2018). What Is visual communication? - definition, history, theory & examples. Retrieved from https://study.com/academy/lesson/what-is-visual-communication-definition-history-theory-examples.html#transcriptHeader
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
2019-12-27
รูปแบบการอ้างอิง
วิรุณานนท์ พ. (2019). กระบวนการออกแบบหนังสือดอกไม้ด้วยวิธีการนิเทศศิลป์โดยปรับใช้เทคนิคงานตอกกระดาษของ จังหวัดสงขลา. วารสารครุศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 47(Suppl. 2), 202–222. สืบค้น จาก https://so02.tci-thaijo.org/index.php/EDUCU/article/view/232853
ฉบับ
ประเภทบทความ
Articles
