แนวทางการจัดกิจกรรมเสริมสร้างการคิดวิเคราะห์ของเด็กปฐมวัยโดยผู้ปกครองต้นแบบในจังหวัดสุราษฎร์ธานี
คำสำคัญ:
การคิดวิเคราะห์, เด็กปฐมวัย, ผู้ปกครองต้นแบบบทคัดย่อ
การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสังเคราะห์แนวทางการจัดกิจกรรมที่ผู้ปกครองต้นแบบใช้เสริมสร้างการคิดวิเคราะห์ของเด็กช่วงปฐมวัย กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้ปกครองในจังหวัดสุราษฎร์ธานีที่มีประสบการณ์เลี้ยงลูกให้ประสบผลสำเร็จในชีวิตและหน้าที่การงาน จำนวน 19 คน เครื่องมือที่ใช้เป็นการสัมภาษณ์เชิงลึกวิเคราะห์ข้อมูลด้วยการสรุปอุปนัย ผลการวิจัยพบว่า
แนวทางการจัดกิจกรรมที่ผู้ปกครองต้นแบบใช้เสริมสร้างการคิดวิเคราะห์ของเด็กปฐมวัยที่ให้ทำให้ประสบผลสำเร็จในชีวิตเกิดจากแนวคิด ความเชื่อ ความรู้สึกยอมรับจากประสบการณ์ตรง 5 ประการ ได้แก่ 1) การฝึกให้รู้จักรับผิดชอบด้วยการทำงาน 2) การใช้เหตุผลอยู่เหนืออารมณ์ 3) การกำกับติดตามอย่างต่อเนื่อง 4) การเป็นโค้ช 5) การใช้หลักธรรมทางศาสนา ภายใต้ความเชื่อเรื่องธรรมชาติการเรียนรู้ตามวัย การจัดสภาพแวดล้อมเอื้อต่อการเรียนรู้ การให้อิสระทางความคิดและเวลา ความเสมอต้นเสมอปลายในความรักและเอาใจใส่ และใช้กิจกรรมในหมวดงานบ้าน 10 กิจกรรม หมวดงานครัว 10 กิจกรรม หมวดกิจวัตรประจำวัน 12 กิจกรรม หมวดงานอดิเรกและนันทนาการ 13 กิจกรรม จากการให้ลูกทำกิจกรรมดังกล่าว พบว่า ปัจจัยที่ส่งผลต่อการคิดวิเคราะห์ของเด็กปฐมวัย ได้แก่ ชนิดของกิจกรรม ลักษณะของสื่ออุปกรณ์ วิธีการขั้นตอนที่เด็กมีส่วนร่วม บทบาทของผู้ปกครองในการกระตุ้นคิด จูงใจให้สังเกต ใช้คำถามชวนคิด การตอบข้อสงสัย ยอมรับการกระทำของเด็ก และเป็นแบบอย่าง
เอกสารอ้างอิง
กระทรวงศึกษาธิการ.(2560).หลักสูตรการศึกษาปฐมวัย พุทธศักราช 2560. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย.
จินดา น้าเจริญ.(2556). การพัฒนารูปแบบการฝึกอบรมเพื่อเสริมสร้างความสามารถในการเผชิญอุปสรรคในการปฏิบัติการสอนของนักศึกษาสาขาวิชาการศึกษาปฐมวัย.ปริญญานิพนธ์การศึกษามหาบัณฑิต สาขาวิชาการศึกษาปฐมวัย บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร.
ชนาธิป พรกุล.(2557). การสอนกระบวนการคิด ทฤษฎีและการนำไปใช้ (พิมพ์ครั้งที่ 3). กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ชัยวัฒน์ สุทธิรัตน.(2553). เทคนิคการใช้คำถามพัฒนาการคิด (พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงเทพมหานคร: สหสมิตร พริ้นติ้แอนด์พับลิสซิ่ง.
ชิตาพร เอี่ยมสะอาด และ คณะ. (2561). การพัฒนารูปแบบกิจกรรมเสริมสร้างการคิดวิเคราะห์ของเด็กปฐมวัยโดยใช้ผู้ปกครองต้นแบบเป็นฐานในจังหวัดสุราษฎร์ธานี.กรุงเทพมหานคร: สำนักงานคณะกรรมการการวิจัยแห่งชาติ (วช.).
ธิดา พิทักษ์สินสุข. (2562). วิกฤตปฐมวัยกระทบอนาคต.วารสารการจัดการทางการศึกษาปฐมวัย, 1(1), 77-89.
นวลจันทร์ จุฑาภักดีกุล.(2561). พัฒนาการทางสมองด้านการคิดในเด็กปฐมวัย. ใน สุภาวดี หาญเมธี และ คณะ (บก.).คู่มือพัฒนาสมอง EF Executive Functions สำหรับครูปฐมวัย (น. 14-25). กรุงเทพมหานคร: มติชน.
ประพันธ์ศิริ สุเสารัจ.(2556). การพัฒนาการคิด (พิมพ์ครั้งที่ 5). กรุงเทพมหานคร: 9119 เทคนิค พริ้นติ้ง.
ไพฑูรย์ สินลารัตน์ และ คณะ.(2558). “ร่วมกันสร้างสังคมการคิดท่ามกลางสังคมข่าวสาร” ใน ศาสตร์การคิด. กรุงเทพมหานคร: มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์.
พรรณี เกษกมล. (2558ก). “การจะคิดวิเคราะห์เป็นต้องฝึกคิดเสียก่อน”. ใน ศาสตร์การคิด. กรุงเทพมหานคร: มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์.
พรรณี เกษกมล. (2558ข). สร้างความคิดให้เฉียบคมด้วยการคิดอย่างเฉียบแหลม. กรุงเทพมหานคร: มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์.
ไพฑูรย์ สินลารัตน์ และ คณะ. (2558). ร่วมกันสร้างสังคมการคิดท่ามกลางสังคมข่าวสาร. ใน สุมน อมรวิวัฒน์ (บก.). ศาสตร์การคิด (น. 167-185). กรุงเทพมหานคร: มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์.
ยอดมณู เบ้าสุวรรณ. (2556). 10 ทักษะสอนเด็กให้เป็นอัจฉริยะ เก่งในเส้นทางตัวเอง. กรุงเทพมหานคร: กู๊ดไลฟ์.
สำนักงานสถิติแห่งชาติ, สำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ และองค์การยูนิเซฟ. (2560, 27 มีนาคม). พัฒนาการเด็ก การสํารวจสถานการณ์เด็กและสตรีในประเทศไทย พ.ศ. 2558-2559. สืบค้นจาก http://www.nso.go.th/sites/2014/Pages/สำรวจ/ด้านสังคม/แรงงาน/สถานการณ์เด็กและสตรีในประเทศไทย.aspx
สุชา จันทร์เอม. (2542). จิตวิทยาพัฒนาการ (พิมพ์ครั้งที่ 5). กรุงเทพมหานคร: ไทยวัฒนาพานิช.
สุนันทา สิริโสภณ.(2553). เลี้ยงลูกให้เป็นอัจฉริยะ. กรุงเทพมหานคร: ทีบีเค มีเดีย พับลิชชิ่ง.
สุภาวดี หาญเมธี. (2557). Brain guide ปลุกพลังสมอง (วัย 1-3 ปี). กรุงเทพมหานคร: รักลูกบุ๊กส์.
สุมน อมรวิวัฒน์. (2559). ครุศึกษากับความเปลี่ยนแปลงที่ท้าทาย (พิมพ์ครั้งที่ 2). นนทบุรี: โรงพิมพ์วัชรินทร์ พี.พี.
สุธีระ ประเสริฐสรรพ์. (2555). โครงงานฐานวิจัยการะบวนการเรียนรู้ใหม่ของการศึกษา. กรุงเทพมหานคร: สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.).
สุวิทย์ มูลคำ. (2547). กลยุทธ์...การสอนคิดวิเคราะห์. กรุงเทพมหานคร: ภาพพิมพ์.
เสาวภา โชติเกษมศรี.(2554). พัฒนาการครอบครัวและเด็ก. กรุงเทพมหานคร: นำศิลป์โฆษณา.
สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขึ้นพื้นฐาน.(2549). คู่มือพ่อแม่ ผู้ปกครอง สำหรับอบรมเลี้ยงดูเด็กปฐมวัย 0-5 ปี ปัญญาดี มีความคิด. กรุงเทพมหานคร: ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย.
สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา. (2553). สมรรถนะของเด็กปฐมวัยในการพัฒนาเด็กวัย 3-5 ปี (พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงเทพมหานคร: แปลน ฟอร์ คิดส์.
สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา. (2553). แนะแนวหลักในการปฏิบัติต่อลูกวัย 0-3 ปี ของพ่อแม่ ผู้ปกครอง ผู้ดูแลเด็ก. กรุงเทพมหานคร: พริกหวานกราฟฟิค.
สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา. (2559). รายงานผลการศึกษา การพัฒนามาตรฐานการศึกษาของต่างประเทศ. นนทบุรี: 21 เซ็นจูรี.
ศักดิ์ศรี สืบสิงห์. (2561). การพัฒนาทักษะการคิดวิเคราะห์สำหรับนักศึกษาสาขาวิชาศิลปศึกษา คณะครุศาสตร์มหาวิทยาลัยราชภัฏร้อยเอ็ด. ครุศาสตร์สาร มหาวิทยาลัยราชภัฏบ้านสมเด็จเจ้าพระยา, 12(2), 85-96.
ภาษาอังกฤษ
Bloom, B. S. (1956). Taxonomy of educational objective handbook 1: Cognitive domain. New York: David Mckey.
Bruner. (1960). The process of education. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Decker, C. A., & Decker, J. R. (1984). Planning and administering early childhood programs. New York: Macmillan.
Hoffman, L. (1970). The value of children to parents. Michigan: Michigan University.
Piaget, J., & Inhelder, B. (1969). The psychology of the child. New York: Basic Book.
Saltz, E., Dixon, D., & Johnson, J. (1977). Training disadvantage. Preschool on various fantasy activities effects on cognitive functioning and impulse control. Child development. Wayne Stage University, 48(2), 367-380.
