เด็กปฐมวัยกับการเป็นพลเมืองดิจิทัล: โอกาสหรือความเสี่ยง
คำสำคัญ:
เด็กปฐมวัย, พลเมืองดิจิทัล, โอกาส, ความเสี่ยงบทคัดย่อ
เด็กปฐมวัยอยู่ในช่วงวัยที่มีการพัฒนาอย่างรวดเร็วในยุคที่มีการขับเคลื่อนด้านเทคโนโลยีสารสนเทศอย่างไม่หยุดนิ่ง เด็กวัยนี้จึงจำเป็นต้องมีทักษะในศตวรรษที่ 21 เพื่อสร้างโอกาสสำคัญในการเติบโตเป็นพลเมืองที่มีความสามารถในการรู้เท่าทันสื่อภายใต้มิติแห่งความหลากหลายด้านสื่อเทคโนโลยี ซึ่งบทความฉบับนี้ได้นำเสนอองค์ประกอบเกี่ยวกับสภาพการณ์ในปัจจุบันของการใช้สื่อดิจิทัลของเด็กไทย คุณค่าของการเป็นพลเมืองดิจิทัลที่มีต่อเด็กปฐมวัย ปัจจัยและความเสี่ยงในยุคดิจิทัลที่มีอิทธิพลต่อพัฒนาการเด็กปฐมวัย รวมถึงการสร้างโอกาสให้แก่เด็กปฐมวัยสู่การเป็นพลเมืองในยุคดิจิทัล โดยมีครูและผู้ปกครองเป็นกลไกสำคัญในการพัฒนาเด็กอย่างมีคุณภาพ ผ่านบทบาทการเป็นแบบอย่างที่ดี มีความสามารถในการคัดกรองสื่อที่มีคุณภาพ และมีทักษะในการประสานความร่วมมือเพื่อส่งเสริมการเรียนรู้ที่เหมาะสมกับพัฒนาการและการเรียนรู้ของเด็กปฐมวัย เพื่อลดความเสี่ยงที่อาจจะเกิดขึ้นกับตัวเด็ก พัฒนาไปสู่การเกิดทักษะการเป็นพลเมืองดิจิทัล หรือที่เรียกว่า “ความฉลาดทางดิจิทัล”
เอกสารอ้างอิง
กรมสุขภาพจิต. (2562). ไม่ร้ายแรง แต่เรื้อรัง สมาธิสั้น ภัยเงียบสำคัญในยุคสื่อใหม่. สืบค้นจาก https://www.dmh.go.th/news-dmh/view.asp?id=29866
ชนิพรรณ จาติเสถียร, กันตวรรณ มีสมสาร, และอภิรดี ไชยกาล. (2560). การใช้สื่อเทคโนโลยีสำหรับเด็กปฐมวัย. กรุงเทพมหานคร: สมาคมอนุบาลศึกษาแห่งประเทศไทยในพระบรมราชูปถัมภ์พระบาทสมเด็จพระเทพรัตน์ราชสุดาสยามบรมราชกุมารี.
ถิรนันท์ อนวัชศิริวงศ์ และ พิรุณ อนวัชศิริวงศ์. (2561). MIDL for Kids การรู้เท่าทันสื่อ สารสนเทศ และดิจิทัลสำหรับเด็กปฐมวัย. กรุงเทพมหานคร: สุพีเรียพริ๊นติ้งเฮ้าส์.
นิพนธ์ ชาญอัมพร และ ธาตรี ใต้ฟ้าพูล. (2558). รูปแบบการดำเนินชีวิตและความคิดเห็นต่อรายการโทรทัศน์ของเด็กเจเนอเรชั่นแซด. วารสารประกอบการประชาสัมพันธ์และโฆษณา, 8(2), 73-92.
แพรวพรรณ สุริวงศ์. (2558). สร้างสมองลูก สู่ยุคดิจิตอล. สืบค้นจาก www.thaihealth.or.th/Content/ 27584-สร้างสมองลูก%20สู่ยุคดิจิตอล.html
ภัทริกา วงศ์นันต์นนท์. (2557). พฤติกรรมการใช้อินเทอร์เน็ตของเด็กและเยาวชน. วารสารพยาบาลทหารบก, 15(2), 173-178.
มัณฑนา ชลานันต์. (2561). ลูกของคุณเสี่ยงมีพฤติกรรมคล้ายออทิสติกหรือไม่. สืบค้นจาก https://www.bangkokhospital.com/th/disease-treatment/child-risk-autism
วรนาท รักสกุลไทย, ปนัดดา ธนเศรษฐกร, ธิดา พิทักษ์สินกุล, วิวรรณ สารกิจปรีชา, กรองทอง บุญประคอง, อัญจลา จารุมิลินท, … สลิลดา ทศานนท์. (2561). การพัฒนาทักษะสมอง EF ด้วยการ “ให้โอกาส”. ใน สุภาวดี หาญเมธี, ธิดา พิทักษ์สินสุข และภาวนา อร่ามฤทธิ์ (บ.ก.), คู่มือพัฒนาทักษะสมอง EF Executive Function สำหรับครูปฐมวัย (น. 96-113). กรุงเทพมหานคร: เอกพิมพ์ไทย.
วรพจน์ วงศ์กิจรุ่งเรือง. (2561). คู่มือพลเมืองดิจิทัล. กรุงเทพมหานคร: ดิ วันโอวัน เปอร์เซนต์.
สถาบันรามจิตติ. (2552). รายงานสภาวการณ์เด็กและเยาวชน ปี 2551-2552. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
สรวงมณฑ์ สิทธิสมาน. (2560). การบริหารจัดการสื่อดิจิทัลเพื่อเด็กปฐมวัย. (วิทยานิพนธ์ปริญญาดุษฎีบัณฑิต) สืบค้นจาก http://ithesis-ir.su.ac.th/dspace/bitstream/123456789/1525/1/592 52928.pdf
สุภาวดี เจริญวานิช. (2557). พฤติกรรมการติดเกม: ผลกระทบและการป้องกัน. วารสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี, 22(6), 871-879.
สุภาวดี หาญเมธี. (2561). รู้จักทักษะสมอง EF. ใน สุภาวดี หาญเมธี, ธิดา พิทักษ์สินสุข และภาวนา
อร่ามฤทธิ์ (บ.ก.), คู่มือพัฒนาทักษะสมอง EF Executive Function สำหรับครูปฐมวัย (น. 28-58). กรุงเทพมหานคร: เอกพิมพ์ไทย.
สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ. (2557). ใช้'คอมฯ-สมาร์ตโฟน'นานทำสายตาสั้น. สืบค้นจาก https://www.thaihealth.or.th/Content/26066-ใช้'คอมฯ-สมาร์ตโฟน'นานทำสายตาสั้น.html
สำนักงานสถิติแห่งชาติ. (2561). สรุปผลที่สำคัญการสำรวจการมีการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารในครัวเรือน พ.ศ.2561 (ไตรมาส 1). กรุงเทพมหานคร: สำนักงานสถิติแห่งชาติ.
โสภิดา วีรกุลเทวัญ. (2561). เท่าทันสื่อ: อำนาจในมือพลเมืองดิจิทัล. กรุงเทพมหานคร: สถาบันสื่อเด็กและเยาวชน.
อภิรพี เศรษฐรักษ์ ตันเจริญวงศ์, ศรีรัฐ ภักดีรณชิต, และญาณวุฒิ เศวตธิติกุล. (2561). พฤติกรรมการใช้หน้าจอของเด็กไทยวัย 0-3 ปี ในเขตกรุงเทพมหานคร. วารสารวิชาการนวัตกรรมสื่อสารสังคม, 6(2), 60-69.
ภาษาอังกฤษ
DQ Institute. (2017). Digital intelligence (DQ) A conceptual framework & methodology for teaching and measuring digital citizenship. Singapore: DQ Institute.
Federal Trade Commission. (1998). How to comply with the children’s online privacy protection rule. Retrieved from https://www.ftc.gov/enforcement/rules/rulemaking-regulatory-reform-proceedings/childrens-online-privacy-protection-rule
Frejd, S.H. (2014). The Rise of Digital Dementia: Protecting Yourself and your Clients. Retrieved from http://www.acacc.net/2013/10/18/the-rise-of-digital-dementia-protecting-yourself-and-yourclients/
Instagram, Inc. (2019). Terms of Use (Instagram). Retrieved from https://help.instagram.com/ 478745558852511
National Association for the Education of Young Children. (2012). Technology and interactive media as tools in early childhood programs serving children from birth through age 8. Washington DC: Fred Rogers Center for early learning and children’s media.
Rogow, F. (2002). ABCs of media literacy: What can pre-schooolers Learn?. Retrieved from www.medialit.org/reading-room/abcs-media-literacy-what-can-pre-schooolers-learn
Zimmerman, F. J., Christakis, D. A., & Meltzoff, A. N. (2007). Television and DVD/video viewing in children younger than 2 years. Arch Pediatr Adolesc Med, 161(5): 473-479.
