ความท้าทายและทางออกของกลุ่มประเทศลุ่มแม่น้ำโขงตอนใต้ ต่อกรณีการจัดการน้ำของจีน

บทคัดย่อ

แม่น้ำโขงเป็นแม่น้ำสายสำคัญที่ไหล่ผ่าน 6 ประเทศ ได้แก่ จีน เมียนมา ลาว ไทย กัมพูชา และเวียดนาม เปรียบเสมือนกระแสน้ำแห่งชีวิตของกลุ่มประเทศลุ่มน้ำโขง และเป็นแหล่งน้ำที่เต็มไปด้วยทรัพยากรธรรมชาติ หล่อเลี้ยงชีวิตของผู้คนกว่า 70 ล้านคนตลอดลำน้ำ จึงมีการกำหนดกรอบความร่วมมือหลายประการ เช่น โครงการพัฒนาความร่วมมือทางเศรษฐกิจในอนุภูมิภาคลุ่มแม่น้ำโขง ซึ่งจัดตั้งขึ้นเพื่อสนับสนุนการค้าและการลงทุนในอนุภูมิภาคนี้ ในขณะเดียวกันก็มีความขัดแย้งเกี่ยวกับการพัฒนาโรงไฟฟ้าพลังงานน้ำของจีนบริเวณต้นแม่น้ำโขง ที่ทำให้ปริมาณน้ำที่ไหลไปยังปลายน้ำลดลง ส่งผลกระทบต่อภาคการเกษตร การประมง และการขนส่ง นอกจากนั้นยังส่งผลต่อระบบนิเวศของสัตว์น้ำ ขัดขวางการอพยพของปลาแม่น้ำโขง เกิดเป็นข้อพิพาทระหว่างกลุ่มประเทศลุ่มน้ำโขง บทความชิ้นนี้ได้ศึกษาแนวทางการจัดการความขัดแย้งและการระงับข้อพิพาททางเลือก เพื่อเสนอแนวทางการระงับข้อพิพาทโดยมีคณะกรรมการลุ่มแม่น้ำโขงและทางการยูนนานเป็นกลไกสำคัญ 3 ระยะ ได้แก่ ระยะที่ 1 สร้างความไว้วางใจและความร่วมมือโดยการเจรจาระหว่างทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องกับความขัดแย้ง รวมถึงทางการยูนนานและผู้มีส่วนได้ส่วนเสียอื่น ๆ ระยะที่ 2 สร้างสมดุลระหว่างการพัฒนาเศรษฐกิจและการคุ้มครองสิ่งแวดล้อมเพื่อให้มั่นใจว่าการพัฒนาเศรษฐกิจและการพัฒนาไฟฟ้าพลังน้ำจะไม่เป็นอันตรายต่อสิ่งแวดล้อมหรือชุมชนปลายน้ำ และระยะที่ 3 แก้ไขข้อขัดแย้งและการจัดการโดยการส่งเสริมให้ใช้กระบวนการตัดสินใจที่โปร่งใสและมีส่วนร่วมมากขึ้น และให้ชุมชนปลายน้ำมีส่วนร่วมในการจัดการน้ำ