ศึกษาวิเคราะห์การถวายทานตามเทศกาลประเพณีในสังคมไทย

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ 3 ประการ คือ 1) เพื่อศึกษาหลักการถวายทานในพระพุทธศาสนา 2) เพื่อศึกษาการถวายทานในเทศกาลตามประเพณีในสังคมไทย 3) เพื่อวิเคราะห์การถวายทานในเทศกาลตามประเพณีในสังคมไทย งานวิจัยนี้เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ  แบบวิจัยภาคเอกสาร ผลการวิจัย พบว่า 1.หลักการถวายทานในพระพุทธศาสนา ลำดับแรกต้องมีศรัทธาในการที่จะถวายและพิจารณาว่าถวายสิ่งใดได้อานิสงส์มาก เมื่อมีจิตศรัทธาแล้วสิ่งของที่จะถวายต้องได้มาโดยความบริสุทธิ์ผู้รับการถวายก็ต้องบริสุทธิ์ หลังจากถวายแล้วมีจิตใจแช่มชื่นเบิกบานย่อมได้อานิสงส์มาก   2.การถวายทานในเทศกาลตามประเพณีในสังคมไทย มีการกําหนดของชุมชนให้มีการร่วมกันทําบุญถวายทานตามความเชื่อพื้นฐานในเรื่องของศรัทธาในพระพุทธศาสนา และความเชื่อทางด้านสิ่งที่เหนือธรรมชาติภูตผีเทวาอารักษ์ผีบรรพบุรุษ โดยจะนําปัจจัยทางด้านวิถีชีวิตและสภาพแวดล้อมและสภาพอากาศของพื้นที่ผนวกเข้ากันอย่าง กลมกลืนจนเกิดเป็นปัจจัยต่างๆ ในการกําหนดกิจกรรมของการทําบุญที่จะมีขึ้นในแต่ละเดือน ตลอดทั้งปีตามฮีต 12 เนื่องจากคนในชุมชนเป็นผู้กําหนดให้เป็นจารีตหรือสิ่งที่พึงถือปฏิบัติ ทําให้ประเพณีเหล่านี้ได้รับการประพฤติปฏิบัติสืบทอดทั้งยังได้มีการบอกกล่าวจากรุ่นสู่รุ่นเพื่อเป็นการ รักษากฎของชุมชนและเพื่อป้องกันการได้รับบทลงโทษจากการละเมิดกฎปฏิบัติของคนในชุมชน ซึ่งบทลงโทษของผู้ที่กระทําผิดจารีตประเพณีของสังคม อาจจะหมายถึงการได้รับการปฏิเสธในการคบค้า สมาคม การยอมรับ หรือการให้ความช่วยเหลือใดจากคนในชุมชน และ3.วิเคราะห์การถวายทานในเทศกาลตามประเพณีในสังคมไทยสรุปได้ว่า หากจะแยกประเภทของบุญตามจุดมุ่งหมายแล้วอาจแยกได้ดังนี้ 1. บุญที่เกี่ยวกับพระสงฆ์โดยตรงบุญลักษณะนี้จะมี 6 บุญ หรือ 6 เดือน คือบุญเข้ากรรม บุญเข้าพรรษา บุญออกพรรษาและบุญกฐิน ความเชื่อในการถวายทานกับภิกษุที่ออกจากกรรมแล้วถือ ว่าเป็นผู้หมดมลทิน เป็นผู้บริสุทธิ์ผุดผ่อง คฤหัสถ์ผู้ใดได้ทำบุญแด่พระภิกษุสงฆ์ในบุญ เข้ากรรมถือว่าได้กุศลหรืออานิสงส์แรงมาก 2. บุญที่เกี่ยวกับการทํามาหากิน บุญลักษณะนี้จะเกี่ยวกับการ ขอพรหรือบวงสรวงสิ่งศักดิ์สิทธิ์ให้ดล บันดาลความอุดมสมบูรณ์ทางธรรมชาติให้เช่น ฟ้าฝน ข้าวปลาอาหารเป็นต้นจะมีอยู่ 2 บุญ คือ บุญคูณลานและบุญบั้งไฟ ในส่วนบุญคูณลานหากจะให้ความหมายตามสาระพิธีแล้วก็คือ บุญที่ทำขึ้นเพื่อทำขวัญข้าวเพื่อให้ เกิดสิริมงคลแก่ชาวบ้านและเป็นการบูชาขอบคุณสิ่งศักดิ์สิทธิ์ทั้งหลายที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับข้าว ไม่ว่าจะเป็นผีปู่ตา ผีตาแฮกหรือเจ้าแม่โพสพเป็นต้น ที่ประทานข้าวมาอย่างอุดมสมบูรณ์ให้กับเกษตรกรในฮีต 12 ของเดือน 3. บุญเกี่ยวกับขวัญกําลังใจในการดํารงชีพ บุญลักษณะนี้เกิดขึ้นภายใต้ความเชื่อที่ว่าสิ่งศักดิ์สิทธิ์จะอํานวยความสุขสวัสดิภาพให้มี 2 บุญคือ บุญสงกรานต์และบุญซำฮะ 4. บุญที่เกี่ยวกับความกตัญญบุญลักษณะนี้จะเน้นที่การ ทําบุญอุทิศเป็นสําคัญมี 2 บุญคือ บุญข้าวประดับดินและบุญข้าวสาก ซึ่งประเพณีทำบุญข้าวประดับดิน เป็นการทำบุญเพื่ออุทิศแก่ญาติผู้ล่วงลับ บูชาผีบรรพบุรุษและผีไร้ญาติ