วิเคราะห์การปฏิบัติวิปัสสนากัมมัฏฐานของสำนักปฏิบัติธรรมวัดพระธาตุช่อแฮ พระอารามหลวง อำเภอเมืองแพร่ จังหวัดแพร่
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความนี้มีวัตถุประสงค์ 3 ประการ คือ 1) เพื่อศึกษาหลักการปฏิบัติวิปัสสนากัมมัฏฐานในคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท 2) เพื่อศึกษาวิธีการปฏิบัติวิปัสสนากัมมัฏฐานของสำนักปฏิบัติธรรมวัดพระธาตุช่อแฮ และ 3) เพื่อวิเคราะห์วิธีการปฏิบัติวิปัสสนากัมมัฏฐานของสำนักปฏิบัติธรรมวัดพระธาตุช่อแฮ พระอารามหลวง อำเภอเมืองแพร่ จังหวัดแพร่ วิจัยเป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ และการสัมภาษณ์เชิงลึก (Interview) โดยรวบรวมข้อมูลมาวิเคราะห์เรียบเรียงบรรยายเชิงพรรณนา ผลการวิจัยว่า 1) การปฏิบัติวิปัสสนาภาวนา 4 วิธี คือ การปฏิบัติวิปัสสนาภาวนามีสมถนำหน้าหรือวิปัสสนานำหน้าซึ่งเรียกว่า สมถยานิกสมาธิ หมายถึง สมาธิอันเป็นไปโดยอาศัยสมถเป็นบาทในการเข้าสู่วิปัสสนาสมาธิ และวิปัสสนายานิก ผู้เจริญวิปัสสนาโดยยังไม่ได้ฌานสมาบัติ เมื่อเจริญสติปัฏฐาน 4 ด้วยความเพียร มีสัมปชัญญะ มีสติ อย่างต่อเนื่อง กำหนดรู้หยั่งเห็นไตรลักษณ์ในรูปนาม 2) วิธีการปฏิบัติวิปัสสนากัมมัฏฐานของสำนักปฏิบัติธรรมวัดพระธาตุช่อแฮ พระอารามหลวง มีขั้นตอนรูปแบบการสอนวิปัสสนากัมมัฏฐาน การสอนให้กำหนดรู้ตามแนวสติปัฏฐาน โดยกำหนดรูปที่ลมหายใจถูกต้อง คือ ลมหายใจเข้าออกไปถูกที่ใดก็ให้กำหนดที่นั้น สถานที่ลมหายใจถูกมี 2 แห่ง คือ ที่จมูก และที่ท้อง ที่จมูกจะชัดเฉพาะช่วงแรกเท่านั้น เมื่อลมละเอียดจะปรากฏไม่ชัดเจน ส่วนที่บริเวณท้องที่มีอาการพอง-ยุบ กำหนดได้ชัดเจนสม่ำเสมอ แม้ว่าจะปฏิบัติค่อนข้างยากในช่วงแรก หากแนะนำไม่ถูกต้องจะหาพอง-ยุบ ไม่ได้หรือไม่ชัดเจน การกำหนดที่ท้องจะทำนานเท่าใดก็กำหนดได้และจะแสดงสภาวะได้แจ้งชัดกว่าที่จมูก 3) วิเคราะห์วิธีการปฏิบัติวิปัสสนากัมมัฏฐานของสำนักปฏิบัติธรรมวัดพระธาตุช่อแฮ พระอารามหลวง ได้ดำเนินตามแนวทางการสอนของพระพรหมมงคล (ทอง สิริมงฺคลมหาเถร) วัดพระธาตุศรีจอมทอง วรวิหาร จังหวัดเชียงใหม่ เน้นการกำหนดรู้มีสติจดจ่อในสติปัฏฐานกาย เวทนา จิต และธรรม ต่อเนื่องไม่ให้ขาดสาย พัฒนาก้าวหน้าจนเข้าสู่วิปัสสนาญาณระดับต่างๆ ได้
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
คณาจารย์มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2551). ธรรมะภาคปฏิบัติ 1. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต). (2556). พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลธรรม. (พิมพ์ครั้งที่ 24). กรุงเทพฯ: ธรรมสภา.
พระพุทธโฆสเถระ. (2554). วิสุทธิมรรค. สมเด็จพระพุฒาจารย์ อาจ อาสถมหาเถร แปลและเรียบเรียง. (พิมพ์ครั้งที่ 6). กรุงเทพฯ: ธนาเพรส.
พระมหาประทีป สุขเสน และ วิโรจน์ คุ้มครอง. (2566). ฌานในฐานะเป็นบาทฐานของการปฏิบัติวิปัสสนาภาวนา. วารสารนวัตกรรมการจัดการศึกษาและการวิจัย, 5(6), 1337–1346.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539). พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2558). อรรถกถาธรรมบทภาค 1. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
องค์การบริหารส่วนจังหวัดแพร่. (2550). ประวัติศาสตร์เมืองแพร่. แพร่: เมืองแพร่การพิมพ์.
Damnoen, S., & Somruay Pindon, P. P. (2025). A Synthesis of Buddhist Principles based on King’s Philosophy towards Sufficiency Agricultural Learning for Community Self-Reliance. Journal of Educational Management and Research Innovation, 7(1), 1–12.
Klomkul, L., Damnoen, S., Sawasdee, U., & Wilairadtanakun, A. (2023). Network Development of Buddhist Communication Innovative Space for Media Literacy of Thai Youths. Journal of Namibian Studies: History Politics Culture, 35, 919-935.
