กระบวนการเจริญปฏิจจสมุปบาทในมหานิทานสูตร

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาโครงสร้างและสาระสำคัญในมหานิทานสูตร 2) เพื่อศึกษาหลักธรรมที่เกี่ยวข้องกับปฏิจจสมุปบาทในมหานิทานสูตร 3) เพื่อนำเสนอกระบวนการเจริญปฏิจจสมุปบาทในมหานิทานสูตร กระบวนการเจริญปฏิจจสมุปบาทในมหานิทานสูตร คือ ปฏิจจสมุปบาทสายเกิดทุกข์ 12 ประการเริ่มตั้งแต่อวิชชาเป็นปัจจัยสังขารจึงมี สังขารเป็นปัจจัยวิญญาณจึงมี วิญญาณเป็นปัจจัย นามรูปจึงมี นามรูปเป็นปัจจัยสฬายตนะจึงมี สฬายตนะเป็นปัจจัยผัสสะจึงมี ผัสสะเป็นปัจจัยเวทนาจึงมี เวทนาเป็นปัจจัยตัณหาจึงมี ตัณหาเป็นปัจจัยอุปาทานจึงมี อุปาทานเป็นปัจจัยชาติจึงมี ภพเป็นปัจจัยชาติจึงมี ชาติเป็นปัจจัยชรามรณะจึงมี  และชรามรณะเป็นปัจจัยความโศก ความคร่ำครวญ ทุกข์ โทมนัส ความคับแค้นใจจึงมี กองทุกข์ทั้งปวงจึงเกิดขึ้นประการฉะนี้ และปฏิจจสมุปบาทสายดับทุกข์ 12 ประการเริ่มตั้งแต่เพราะอวิชชาสำรอกดับไปโดยไม่เหลือสังขารจึงดับ สังขารดับวิญญาณจึงดับ วิญญาณดับนามรูปจึงดับ นามรูปดับสฬายตนะจึงดับ สฬายตนะดับผัสสะจึงดับ ผัสสะดับเวทนาจึงดับ เวทนาดับตัณหาจึงดับ ตัณหาดับอุปาทานจึงดับ อุปาทานดับภพจึงดับ ภพดับชาติจึงดับ ชาติดับชรามรณะจึงดับ ชรามรณะดับความโศก ความคร่ำครวญ รำพัน ทุกข์ โทมนัส ความคับแค้นใจก็ดับ เมื่อดับวงจรของปฏิจจสมุปบาทได้ การเกิดในชาติปัจจุบันนี้ ถือว่าเป็นชาติสุดท้าย การดับวงจรของชีวิตหรือดับปฏิจจสมุปบาทได้ ถือว่าเป็นการบรรลุธรรมชั้นสูงในพระพุทธศาสนากล่าวคือเป็นพระอริยบุคคลชั้นพระอรหันต์ จักไม่กลับมาเวียนว่ายตายเกิดอีก