การเสริมสร้างสุขภาพจิตของผู้สูงอายุตามหลักวิปัสสนาภาวนา : กรณีศึกษาชุมชนวัดสุคนธาราม อำเภอบางซ้าย จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาสุขภาพปัจจุบันของผู้สูงอายุ 2) เสริมสร้างสุขภาพจิตของผู้สูงอายุตามหลักวิปัสสนาภาวนา และ 3) เปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์การประเมินสุขภาพจิตระหว่างก่อน-หลังการเสริมสร้างสุขภาพจิตของผู้สูงอายุตามหลักวิปัสสนาภาวนา วัดสุคนธาราม อำเภอบางซ้าย จังหวัดพระนครศรีอยุธยา รูปแบบการวิจัยเป็นการวิจัยกึ่งทดลองภายใต้กระบวนการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม เก็บข้อมูลสำคัญจากผู้สมัครใจและผ่านการคัดเลือกเจาะจง จำนวน 15 คน เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ 1) แบบคัดกรองสุขภาพผู้สูงอายุ 2) แบบประเมินสุขภาพจิตผู้สูงอายุ 3) การสนทนากลุ่ม การสอบอารมณ์กัมมัฏฐาน วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนาแบบอุปนัยวิธี การทดสอบค่า t-test dependent และใช้วิธีการวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจัยในภาพรวม พบว่า

1) ผลการคัดกรองสุขภาพปัจจุบันของผู้สูงอายุ มีความเป็นปกติเฉลี่ยร้อยละ 90.30

2) ผลการจัดกิจกรรมเสริมสร้างสุขภาพจิตของผู้สูงอายุตามหลักวิปัสสนาภาวนา ผลการสนทนากลุ่ม พบลดความฟุ้งซ่านในอารมณ์ อยู่ร่วมกับสังคมแบบพหุมิติได้ และมีความสัมพันธ์ระหว่าง กาย เวทนา จิตและธรรมแบบสมดุล ผลการสอบอารมณ์ พบว่ามีสมาธิมากขึ้น มีสติการกำหนดรู้ได้ทันต่อสภาวะที่เกิดขึ้น รู้เท่าทันผัสสะได้ ภาวนา นั่ง-เดินได้ถึงหนึ่งชั่วโมง จิตใจแจ่มใสและเกิดสภาวะปีติสุข  

3) เปรียบเทียบผลสัมฤทธิ์การประเมินสุขภาพของจิตระหว่างก่อน-หลังการ เข้าร่วมกิจกรรม มีผลสัมฤทธิ์หลังการเข้าร่วมกิจกรรมฝึกปฏิบัติวิปัสสนาภาวนาเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 ซึ่งเป็นไปตามสมมุติฐานที่ตั้งไว้