วิเคราะห์การเจริญวิปัสสนาภาวนาในอุปนิสสูตร

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์ 1) ศึกษาเนื้อหาและหลักธรรมสำคัญในอุปนิสสูตร 2) ศึกษาวิเคราะห์การเจริญวิปัสสนาภาวนาในอุปนิสสูตร การวิจัยครั้งนี้ผู้วิจัยกำหนดขอบเขตด้านการศึกษาเนื้อหาหลักธรรมสำคัญในอุปนิสสูตร การศึกษาวิเคราะห์การเจริญวิปัสสนาภาวนาในอุปนิสสูตร ซึ่งผู้วิจัยมีความประสงค์จะศึกษาค้นคว้าในรายละเอียดต่างๆ ที่มีปรากฏอยูในพระไตรปีฏก อรรถกถา และฏีกา ปรับปรุง แก้ไข สรุปผลการวิจัยในลักษณะพรรณนา ผลการวิจัย พบว่า หลักธรรมที่สำคัญ ได้แก่ (1) ขันธ์ 5 (2) ปฏิจจสมุปบาท 12

1) อุปนิสสูตร เป็นพระสูตรที่ว่าด้วยธรรมที่อาศัยกัน เพราะเหตุนี้ เมื่อสิ่งนี้มี สิ่งนี้จึงมี เพราะสิ่งนี้เกิดขึ้น สิ่งนี้จึงเกิดขึ้น เพราะสิ่งนี้ดับไป สิ่งนี้จึงดับไป คือ ความเกิดขึ้นแห่งกองทุกข์ทั้งมวลนี้จึงมี และปฏิปทาเครื่องดำเนินไปสู่ความดับทุกข์

2) การเจริญวิปัสสนาภาวนาในอุปนิสสูตร โดยมีขันธ์ 5 และปฏิจจสมุปบาท 12 เป็นอารมณ์เป็นภูมิของวิปัสสนา เพราะเหตุที่ในธรรมทั้งหลายเป็นภูมิแห่งปัญญา เป็นการกำหนดรู้สภวธรรมตามความเป็นจริง ปัญญาที่รู้แจ้งเห็นจริงในสภาวธรรม ความเป็นจริงของสรรพสิ่งทั้งหลาย ว่าสิ่งใดไม่เที่ยงเกิดขึ้นแล้วดับไป สิ่งนั้นเป็นทุกข์ สิ่งใดเป็นทุกข์ สิ่งนั้นเป็นอนัตตาไม่ใช่ตัวไม่ใช่ต ความเกิดแห่งทุกข์ ความดับแห่งทุกข์เป็นอย่างนี้ สิ่งนั้นไม่ควรจะถือว่าของเราด้วยตัณหา ไม่ควรจะถือว่าเราด้วยมานะ ไม่ควรจะถือว่าเราด้วยทิฏฐิ เพราะว่าเราตัวตนไม่มีจริง ปัญญาที่รู้เห็นแจ้งชัดอย่างนี้ ย่อมไม่เพลิดเพลิน ย่อมไม่กำหนัดยินดีในธรรมที่เป็นทุกข์ แล้วปฏิบัติเพื่อความหลุดพ้นจากอาสวะกิเลสทั้งหลาย ดับทุกข์ให้สิ้นไป อริยมีองค์ 8 เป็นปฏิปทาให้ถึงความดับแห่งทุกข์