การเจริญกัมมัฏฐานแบบสมถปุพพังคมนัย

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาสมถปุพพังคมนัยในคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาท 2) เพื่อศึกษาการเจริญกัมมัฏฐานแบบสมถปุพพังคมนัย เป็นการวิจัยเชิงเอกสาร โดยศึกษาข้อมูลจากคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท เอกสารต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง รวบรวม สรุปวิเคราะห์เรียบเรียง และบรรยายเชิงพรรณนา ผลการวิจัยพบว่า ศึกษาการเจริญกัมมัฏฐานแบบสมถปุพพังคมนัย คือ การเจริญวิปัสสนาโดยเจริญสมถะนำหน้า เริ่มต้นด้วยการใช้ฌานทำให้เกิดขึ้นเป็นบาทฐานแล้วจึงยกจิตขึ้นสู่การปฏิบัติวิปัสสนา ด้วยการพิจารณารูปนามตามความเป็นจริง และอานิสงส์ของการเจริญกัมมัฏฐานแบบสมถปุพพังคมนัย คือ 1) อานิสงส์ที่เกิดจากการเจริญฌานสมาบัติ 2) ความปรากฏขึ้นของวิปัสสนาญาณ 9 และ 3) ความปรากฏขึ้นของมรรค ว่าโดยระดับการให้สำเร็จกิจ คือ ทางอันให้ถึงความเป็นอริยบุคคลแต่ละชั้น เข้าสู่ความเป็นมรรค ผล และนิพพาน ตามลำดับ ส่วนการบรรลุตามวิถีแห่งสมถปุพพังคมนัย ได้แก่ 1) อุภโตภาควิมุตติ คือ พระอรหันต์ผู้บำเพ็ญสมถะมาเป็นอย่างมากจนได้สมาบัติ 8 แล้ว จึงใช้สมถะนั้นเป็นฐานบำเพ็ญวิปัสสนาต่อไป 2) กายสักขี คือ ท่านที่ได้สัมผัสวิโมกข์ 8 ด้วยกาย และอาสวะบางส่วนก็สิ้นไปเพราะเห็นด้วยปัญญา 3) ธัมมานุสารี คือ ท่านผู้ปฏิบัติเพื่อบรรลุโสดาปัตติผล ที่มีปัญญินทรีย์แก่กล้า อบรมอริยมรรคโดยมีปัญญาเป็นตัวนำ