วิเคราะห์การปฏิบัติวิปัสสนาภาวนาในเมฆิยสูตร

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เนื้อหาและหลักธรรมในเมฆิยสูตร 2) วิเคราะห์การปฏิบัติวิปัสสนาภาวนาในเมฆิยสูตร การวิจัยครั้งนี้ เป็นการวิจัยเชิงเอกสาร นำมาเรียบเรียง นำเสนอบรรยายเชิงพรรณนา ผลการวิจัยพบว่า การปฏิบัติวิปัสสนาภาวนาในเมฆิยสูตร คือ การเจริญอริยมรรคมีองค์ 8  โดยกำหนดรู้อกุศลวิตกที่เกิดขึ้น เมื่อจิตมีราคะ เป็นต้น ก็กำหนดรู้ชัดว่าจิตมีราคะ โดยใช้การบริกรรมว่า “ราคะหนอ” การกำหนดรู้นั้น เป็นการเจริญจิตตานุปัสสนา เป็นการเจริญสติปัฏฐาน 4 เป็นการเจริญสัมมาสติ เป็นการกำหนดรู้ในทุกขอริยสัจ จิตที่มีราคะย่อมเป็นหนึ่งในองค์ธรรมของทุกขอริยสัจ มีจิต 81 เป็นต้น เมื่อเห็นว่าเป็นสภาพธรรมที่ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา เป็นปัญญินทรีย์ในอินทรีย์ 5 เป็นสัมมาทิฐิในมรรคมีองค์ 8 การกำหนดรู้ราคะเป็นการเจริญเนกขัมมวิตก เป็นการเจริญสัมมาสังกัปปะ ความเพียรในการกำหนดรู้เพื่อไม่ทำอกุศลวิตกใหม่ให้เกิดขึ้นเป็นการเจริญสัมมาวายามะ ฉันทะในการกำหนดรู้ ราคะ นั้น เป็นการเจริญอิทธิบาท 4 เป็นการเจริญสัทธินทรีย์ และสัทธาพละ ในอินทรีย์ 5 และพละ 5 เป็นการเจริญสัมมาวาจา สัมมากัมมันตะ และสัมมาอาชีวะ ดังนั้น การปฏิบัติวิปัสสนาภาวนาในเมฆิยสูตร แม้เพียงการกำหนดรู้ว่า “ราคะหนอ” ถือเป็นการเจริญโพธิปักขิยธรรมเพื่อบรรลุธรรม