วิเคราะห์การปฏิบัติวิปัสสนาภาวนาในอนัตตลักขณสูตร

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาเนื้อหาและหลักธรรมสำคัญในอนัตตลักขณสูตร เพื่อวิเคราะห์การปฏิบัติวิปัสสนาภาวนาในอนัตตลักขณสูตร เป็นการวิจัยเชิงเอกสารโดยรวบรวมข้อมูลจากพระไตรปิฎกเอกสารงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง

ผลการวิจัยพบว่า อนัตตลักขณสูตรเป็นพระสูตรที่มีเนื้อหาและหลักธรรมสำคัญ 2 ประการ (1) ขันธ์ห้า (2) ไตรลักษณ์ เป็นพระสูตรที่แสดงความจริงของ รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ ที่ตกอยู่ในกฎเกณฑ์ของ ความไม่เที่ยง เป็นทุกข์ ไม่ใช่ตัวตน เป็นพระสูตรที่ 2 ที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงแก่ปัญจวัคคีย์ รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ ทั้งหมดล้วน ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ ไม่ใช่ตัวตน เมื่อปัญจวัคคีย์ฟังจบทุกรูปได้สำเร็จเป็นพระอรหันต์

ผลการวิเคราะห์พบว่า รูป เป็นธรรมชาติที่แตกสลายไปด้วยอำนาจของความร้อนและด้วยอำนาจของความเย็น เวทนา คือการเสวยอารมณ์สุขทุกข์เฉยๆ สัญญา ความจำได้หมายรู้ สังขาร การปรุงแต่งจิต วิญญาณ คือ การรู้แจ้งอารมณ์ เมื่อผู้ปฏิบัตินำเอา รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ มาพิจารณาตามกฎไตรลักขณ์แล้วย่อมเห็นความไม่เที่ยง เป็นทุกข์ ไม่ใช่ตัว และย่อมคลายความยืดมั่นถือมั่นในรูป-นาม