ความเป็นบัณฑิตตามหลักพระพุทธศาสนาเถรวาท

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความเป็นบัณฑิตตามหลักพระพุทธศาสนาเถรวาท เพื่อให้ได้ทราบว่า ความหมายของบัณฑิตในพระพุทธศาสนาที่พบในพระไตรปิฎกนั้น ได้ให้ความหมายของคำว่าบัณฑิตไว้ว่า บุคคลที่มีความเฉลียว ฉลาด เฉียบแหลม มีปัญญา บุคคลผู้ฟังมากเรียนมาก มีระเบียบวินัย เป็นผู้ฉลาดเฉียบแหลม มีปัญญา เป็นผู้มีศีล ผู้ดำเนินชีวิตด้วยปัญญา ในทางศาสนากำหนดไว้ คือผู้ที่ชอบคิดแต่เรื่องที่ดี ชอบพูดแต่คำที่ดี ชอบทำแต่กรรมที่ดี ผู้นั้นชื่อว่า บัณฑิต ลักษณะของบัณฑิตนั้นมีลักษณะที่พิเศษกว่าบุคคลอื่นพึงทราบด้วยการมีความสุจริตคิดแต่เรื่องที่คิดดี ด้วยการแสดงออกทางกายกรรม วจีกรรม และมโนกรรม ประเภทของบัณฑิตมี 2 ระดับ คือ บัณฑิตที่อยู่ในระดับโลกิยะ และบัณฑิตที่อยู่ในระดับโลกุตตระ กระบวนการพัฒนาความเป็นบัณฑิตตามหลักพระพุทธศาสนาเถรวาทมีหลักธรรมสำหรับพัฒนาบุคคลให้เป็นบัณฑิตได้แก่สิกขา 3 (ไตรสิกขา) คือ ศีล สมาธิ ปัญญาในพระพุทธศาสนา และบัณฑิตนั้นสามารถใช้ปัญญาในการดำเนินชีวิตทั้งในปัจจุบันคือการเป็นอยู่ในโลกนี้และในอนาคตคือภพเบื้องหน้า อีกทั้งสามารถพัฒนาตนให้หลุดพ้นจากการเวียนว่ายตายเกิดได้ ด้วยการพิจารณาเห็นอริยสัจ 4 มีทุกข์อริยสัจเป็นต้น