การเข้าถึงข่าวสาร และการใช้ชีวิตแบบฐานวิถีชีวิตใหม่ของประชาชน ในการอยู่ร่วมกับเชื้อไวรัสโควิด-19
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยมุ่งอธิบายและสำรวจการเข้าถึงข่าวสารการระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโควิด-19 กลุ่มบุคคลที่เกี่ยวข้องการควบคุมการระบาด การปฏิบัติตนเพื่อป้องกันการติดเชื้อ การใช้ชีวิตแบบฐานวิถีชีวิตใหม่ของประชาชน ใช้ระเบียบวิธีวิจัยแบบผสมผสาน โดยการวิจัยเชิงสำรวจเก็บรวบรวมข้อมูลจากกลุ่มประชาชนทั่วทุกภูมิภาค รวมจำนวนตัวอย่าง 600 คน และการวิจัยเชิงคุณภาพด้วยการสัมภาษณ์เชิงลึกบุคคลาการทางสาธารณสุข ประชาชน อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) จิตอาสา ผู้นำชุมชน จำนวน 31 คน ผลการวิจัยเชิงสำรวจพบว่า กลุ่มตัวอย่างเข้าถึงข่าวสารจากสื่อโดยรวมอยู่ระดับปานกลาง ทั้งนี้เข้าถึงข่าวสารผ่านคนในครอบครัว เพื่อน เพื่อนบ้านในระดับมาก มีพฤติกรรมป้องกันตนเองโดยรวมอยู่ในระดับมาก ได้แก่ เว้นระยะห่างจากคนอื่น สวมหน้ากากอนามัย ล้างมือบ่อย ๆ มีพฤติกรรมแบบฐานชีวิตใหม่ (New Normal) ในแบบการป้องกันตนเอง การพักผ่อนและความบันเทิงอยู่ระดับมาก ส่วนการปรับตัวด้านการหารายได้อยู่ระดับปานกลาง ผลวิจัยเชิงลึกพบว่า การเข้าถึงข่าวสาร มีการเปลี่ยนแปลงตามสถานการณ์การระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโควิด-19 คือ ระยะเริ่มต้นการระบาด ตื่นตัวในการเข้าถึงข่าวสาร กลัวติดเชื้อ รับรู้ว่าโควิด-19 เป็นโรคติดต่อร้ายแรง น่ากลัว ติดต่อง่าย และจำนวนคนเสียชีวิตเยอะ ระยะการระบาดใหญ่ ประชาชนระมัดระวังตัวอย่างเคร่งครัด เปลี่ยนวิถีการดำเนินชีวิตสู่ฐานวิถีชีวิตใหม่ และระยะปรับสู่โรคติดต่อเฝ้าระวังหลังระบาดใหญ่ ประชาชนอยู่กับโรคอย่างผ่อนคลาย ไม่มีกลัว ไม่ตื่นตระหนก รับรู้ว่าอาการโรคไม่รุนแรง ผลการวิจัยสะท้อนให้เห็นว่า อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน หรือ อสม. เป็นกลไกที่นำมาใช้ในการควบคุมและป้องกันการระบาดใหญ่ มีบทบาทเป็นนักสื่อสารสุขภาพระดับชุมชน ร่วมกับ เจ้าหน้าที่โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล (รพ.สต.) และองค์กรส่วนท้องถิ่น ทำหน้าที่สอบสวนโรค สื่อสารข้อมูลข่าวสาร ให้ความรู้ กระตุ้นการปฏิบัติตามมาตรการต่าง ๆ ในพื้นที่ชุมชน รวมทั้ง ผู้นำชุมชน จิตอาสา มีส่วนในการสนับสนุนการควบคุมการระบาด
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เอกสารอ้างอิง
กระทรวงสาธารณสุข. (2563). การรับรู้ ทัศนคติ และพฤติกรรมของประชาชนเรื่องโรคโควิด 19. กองควบคุมโรค, กระทรวงสาธารณสุข.
กรมควบคุมโรค. (2563). ข้อมูลเบื้องต้น...อาการของผู้ป่วยโควิด 19 สายพันธุ์โอมิครอน ที่มีอาการ 41 ราย. กรมควบคุมโรค, กองระบาดวิทยา.
กรมควบคุมโรค. (2564). วิธีป้องกันการติดเชื้อโควิดขั้นสูงสุด แบบครอบจักรวาล (Universal Prevention). กรมควบคุมโรค, กระทรวงสาธารณสุข วันที่เข้าถึงข้อมูล 8 กันยายน 2566 แหล่งที่มา https://ddc.moph.go.th
จารุวรรณ กิตตินราภรณ์. (2564). การใช้สื่อกับการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมปกติใหม่ด้านสุขภาพในช่วงการระบาดของไวรัสโคโรน่า (Covid-19) : กรณีศึกษาจังหวัดปทุมธานี. วารสารนิเทศศาสตรปริทัศน์, 25(1), 15-34.
ณัฎฐวรรณ คำแสน. (2564). ความรู้ ทัศนคติ และพฤติกรรมในการป้องกันตนเองจากการติดเชื้อไวรัสโควิด-19 ของประชาชนในเขตอำเภออู่ทอง จังหวัดสุพรรณบุรี. วารสาiวิทยาลัยพยาบาลพระจอมเกล้าจังหวัดเพชรบุรี, 4(1), 33-48.
ธาราภรณ์ ฤกษ์ดี. (2564). กรมควบคุมโรค แนะนำกลยุทธ์และมาตรการควบคุมโรคโควิด-19 แนวใหม่ฟื้นฟูเศรษฐกิจและให้ประชาชนสามารถใช้ชีวิตได้อย่างปลอดภัย. Radio-สถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย.
ปทุมมา ลิ้มศรีงาม, ศรัณย์ธร ศศิธนากรแก้ว, และวราพรรณ อภิศุภะโชค. (2564). การรับรู้ข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับเชื้อไวรัสโคโรนา 2019
(โควิด-19) ผ่านสื่อสังคมออนไลน์กับทัศนคติ และพฤติกรรมการป้องกันโรคในกรุงเทพมหานคร. วารสารมหาจุฬานาครทรรศน์, 8(9), 18-29.
พชร สุขวิบูลย์. (ม.ป.ป.). การสำรวจพฤติกรรมของคนที่เปลี่ยนแปลงไปในช่วง COVID-19. มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, คณะพาณิชยศาสตร์และการบัญชี. วันที่เข้าถึงข้อมูล 26 มีนาคม 2566 แหล่งที่มา https://tu.ac.th/thammasat-210164-tbs-research-behavior-people-during-covid-19
พนม คลี่ฉายา. (2561). การเข้าถึง เข้าใจ ประเมิน และใช้ข้อมูลข่าวสารสุขภาพเพื่อการดูแลตนเองให้ปลอดภัยจากโรคติดต่ออุบัติใหม่ที่แพร่มาจากต่างประเทศของประชาชนในเขตเมือง. รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์. สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข (สวรส.).
พนม คลี่ฉายา, และพงษ์พันธ์ กีรติวศิน. (2565). การพัฒนาความรอบรู้ทางเทคโนโลยีเพื่อความมั่นคงทางรายได้สุขภาพ และการใช้ชีวิตในสังคมผู้สูงอายุบนฐานวิถีชีวิตใหม่. รายงานการวิจัย, มูลนิธิสถาบันวิจัยและพัฒนาผู้สูงอายุไทย. (มส.ผส.).
พีรพัฒน์ ใจแก้วมา. (2563). การศึกษาพฤติกรรมการดำรงชีวิตแบบปรกติใหม่ของประชาชนชาวไทยระหว่างวิกฤตโควิด-๑๙ ที่ปรากฎในสื่อออนไลน์. (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต). คณะเกษตรศาสตร์, มหาวิทยาลัยนเรศวร.
ภัทรา บุรารักษ์, สุพรรณี เบอร์แนล, และกนกวรรณ เอี่ยมชัย. (2564). โครงข่ายอำนาจและกลยุทธ์การสื่อสารเพื่อการสร้างความชอบธรรมระหว่าง การระบาดโรคติดเชื้อโควิด 19 ของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน. ศูนย์มานุษย์วิทยาสิรินธร. (องค์กรมหาชน). วันที่เข้าถึงข้อมูล 8 มีนาคม 2566 แหล่งที่มา https://www.sac.or.th/main/th/article/detail/184
มหาวิทยาลัยมหิดล. (2563). ความรู้พื้นฐาน COVID-19 ตอนที่ ๑ โรคโควิด-19 การติดเชื้อ การป่วย การดูแลรักษา การป้องกันการแพร่เชื้อและการติดเชื้อ. แพทย์โรคติดเชื้อและระบาดวิทยา, คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี, มหาวิทยาลัยมหิดล.
มหาวิทยาลัยสวนดุสิต. (2563). ผลสำรวจ 5 อันดับข่าว"โควิด-19" ประชาชน "จิตตก" มากที่สุด. สวนดุสิตโพล,มหาวิทยาลัยสวนดุสิต
รพีพรรณ รัตนวงศ์นรา มอร์ด. (2564). มาทำความรู้จักโควิดกลายพันธุ์ โดยเฉพาะสายพันธุ์เดลต้าตัวที่แกร่งที่สุดและแพร่เชื้อได้ไว้ที่สุดในตอนนี้. สาขาวิชาโรคติดเชื้อ, ภาควิชาอายุรศาสตร์, คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี, มหาวิทยาลัยมหิดล.
รังสฤษฎ์ แวดือราแม, และคณะ. (2564). ความสัมพันธ์ระหว่างความรู้ และการรับรู้กับพฤติกรรมการดำเนินชีวิตแบบวิถีใหม่ (New Normal) เพื่อการป้องกันโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 ของนักศึกษาพยาบาลคณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยนราธิวาสราชนครินทร์. วารสารเครือข่ายวิทยาลัยพยาบาลและการสาธารณสุขภาคใต้, 8(2), 80-92.
สมาคมโรคติดเชื้อในเด็กแห่งประเทศไทย. (2563). องค์ความรู้เกี่ยวกับเชื้อไวรัสโคโรน่า (Coronaviruses). วันที่เข้าถึงข้อมูล 15 มีนาคม 2566 แหล่งที่มา https://www.pidst.or.th/A215.html
เสกสรร สายสีสด. (2564). พฤติกรรมการเปิดรับข้อมูลข่าวสารและความตระหนักรู้ ของนักเรียนนักศึกษาจังหวัดอุดรธานีในช่วงไวรัสโควิด-19 ระบาด. วารสารวไลยอลงกรณ์ปริทัศน์ (มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์), 11(1), 13-25.
สุภาภรณ์ วงธิ. (2564). ปัจจัยที่ส่งผลต่อพฤติกรรมการป้องกันโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 ของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน จังหวัดสุโขทัย. (วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิตวิทยาลัย) มหาวิทยาลัยนเรศวร.
อภิวดี อินทเจริญ, คันธมาทน์ กาญจนภูมิ, กัลยา ตันสกุล, และสุวรรณา ปัตตะพัฒน์ (2564). ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อพฤติกรรมการป้องกันโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 ของประชาชนในเขตเทศบาลเมืองคอหงส์ จังหวัดสงขลา. วารสารสภาการสาธารณสุขชุมชน, 3(2), 19-30.
Alfatease, A., Alqahtani, A. M., Orayj, K., & Alshahrani, S. M. (2021). The Impact of Social Media on the Acceptance of the COVID-19 Vaccine: A Cross-Sectional Study from Saudi Arabia. Patient Preference and Adherence, 15, 2673–2681.
Alsulaiman, S. A., & Rentner, T. L. (2021). Information seeking behaviors and media credibility among college students during the COVID-19 pandemic. Atlantic Journal of Communication, 30(1), 1-21.
Balog-Way, D. H. P., & McComas, K. A. (2020). COVID-19: Reflections on trust, tradeoffs, and preparedness. Journal of Risk Research, 23(7-8), 838–848.
Bates, B. R., Botero, A. V., & Grijalva, M. J. (2020). Knowledge, attitudes, and practices towards COVID-19 among Colombians during the outbreak: an online cross-sectional survey. Journal of Communication in Healthcare, 13(4), 262-270.
Bolatov, A. K., Seisembekov, T. Z., Askarova, A. Z., & Pavalkis, D. (2021). Barriers to COVID-19 vaccination among medical students in Kazakhstan: development, validation, and use of a new COVID-19 Vaccine Hesitancy Scale. Human Vaccines & Immunotherapeutic, 17(12), 4982–4992.
Bendau, A. et al. (2020). Associations between COVID-19 related media consumption and symptoms of anxiety, depression and COVID‑19 related fear in the general population in Germany. European Archives of Psychiatry and Clinical Neuroscience. 271(2), 283-291.
Chesser, A., Ham, A. D., & Woods, N. K. (2020). Assessment of COVID-19 Knowledge Among University Students: Implications for Future Risk Communication Strategies. Health Education & Behavior, 47(4), 540–543.
Chitnis, K. (2012). Risk Communication and Emerging Infectious Diseases: Lessons and Implications for Theory-Praxis from Avian Influenza Control. In R. Obregon & S. Waisbord (eds). The Handbook of Global Health Communication. (pp. 408-425). Chichester, West Sussex, UK: Wiley-Blackwell.
Crowley, J. P., Bleakley, A., Silk, K., Young, D. G., & Lambe, J. L. (2021). Uncertainty Management and Curve Flattening Behaviors in the Wake of COVID-19’s First Wave. Health Communication, 36(1), 32-41.
De Gani, S. M., Berger, F. M. P., Guggiari, F., & Jaks, R. (2022). Relation of corona-specifc health literacy to use of and trust in information sources during the COVID-19 pandemic. BMC Public Health, 22(42).
Duong, H. T. et al. (2021). Preventing the COVID-19 Outbreak in Vietnam: Social Media Campaign Exposure and the Role of Interpersonal Communication. Health Communication, 38(2), 394-401.
Fergus, C. A., Storer, E., Arinaitwe, M., Kamurari, S., & Adriko, M. (2021). COVID-19 information dissemination in Uganda: Perspectives from sub-national health workers. BMC Health Services Research, 21(1061).
Fernandez, I., Caballero, A., Muñoz, D., & Carrera, P. (2021). Media consumption for information about Covid-19 during lockdown in Spain: the influence of demographic variables, focus-alertness reaction and emotions. Studies in Psychology, 42(3), 493-516,
Friemel, T. N., & Geber, S. (2021). Social Distancing during the COVID-19 Pandemic in Switzerland: Health Protective Behavior in the Context of Communication and Perceptions of Efficacy, Norms, and Threat. Health Communication.
Freimuth, V., Linnan, H. W., Potter, P. (2000). Communicating the Threat of Emerging Infections to the Public. Emerging Infectious Diseases, 6(4),337-347.
Geçer, E., Yıldırım, M., & Akgü, Ö. (2020). Sources of information in times of health crisis: evidence from Turkey during COVID-19. Journal of Public Health. 30(2). DOI:10.1007/s10389-020-01393-x
Heydari, S. T. et al. (2021). The effect of risk communication on preventive and protective Behaviours during the COVID-19 outbreak: mediating role of risk perception. BMC Public Health, 21(54), DOI:10.1186/s12889-020-10125-5
Holmes, B. J. (2008). Communicating about emerging infectious disease: The importance of research. Health, Risk & Society, 10(4), 349-360.
Hornik, R. et al. (2021). Association of COVID-19 Misinformation with Face Mask Wearing and Social Distancing in a Nationally Representative US Sample. Health Communication, 36(1), 6-14.
Hosseini, S. H., Gholami. J., Ashoorkhani, M., & Majdzadeh, R. (2011). Lessons Learned from H1N1 Epidemic: The Role of Mass Media in Informing Physicians. Int J Prev Med 2(1), 32-37.
Jiang, X., Hwang, J., Shah, D. V., Ghosh, S., & Brauer, M. (2021). News Attention and Social-Distancing Behavior Amid COVID-19: How Media Trust and Social Norms Moderate a Mediated Relationship. Health Communication, 37(6), 768-777.
Liu, Y., Duong, H. T., & Nguyen, H. T. (2021). Media exposure and intentions to wear face masks in the early stages of the COVID-19 outbreak: the mediating role of negative emotions and risk perception. Atlantic Journal of Communication, 29(2021). DOI: 10.1080/15456870.2021.1951733
Liu, C., & Liu, Y. (2020). Media Exposure and Anxiety during COVID-19: The Mediation Effect of Media Vicarious Traumatization. International Journal of Environmental Research and Public Health. 17(13), 4720.
Malecki, K. M. C., Keating, J. A., & Safdar, N. (2020). Crisis Communication and Public Perception of COVID-19 Risk in the Era of Social Media. Clinical Infectious Diseases. 72(4), 697-702.
Malzanni, G. E. et al. (2021). Restrictive measures during COVID-19 pandemic: the impact of face masks and social distancing on communication, physical and mental health of normal hearing subjects. Hearing, Balance and Communication, 19(3), 144-150.
Melki, J. et al. (2020). Media Exposure and Health Behavior during Pandemics: The Mediating Effect of Perceived Knowledge and Fear on Compliance with COVID-19 Prevention Measures. Health Communication, 37(5), 586-596.
Obukoadata, P. O., & Abuah, F. A. (2014). Media Surveillance Function within the Context of the Ebola outbreak in Nigeria: Influences and Perceptual Frames. International Journal of Scientific Research and Innovative Technology, 1(5), 53-66.
Ranjit, Y. S., Shin, H., First, J. M., & Houston, J. B. (2021). COVID-19 protective model: the role of threat perceptions and informational cues in influencing behavior. Journal of Risk Research, 24(3-4), 449-465.
Rimal, R. N., & Real, K. (2003). Perceived Risk and Efficacy Beliefs as Motivators of Change: Use of the Risk Perception Attitude (RPA) Framework to Understand Health Behaviors. Human Communication Research, 29(3), 370-399.
Rohan, H., Sundsmo, A., Tirivanhu, D., Chevo, T., & Musandu, N. (2020). The Resilience Knowledge Hub COVID-19 Risk Communications Campaign Knowledge Attitude and Practice Assessment. UNDP.
Schmidt, A. et al. (2021). Dynamic relations among COVID-19-related media exposure and worries during the COVID-19 pandemic. Psychology & Health, 37(8), 933-947.
Vijaya, K. et al. (2005). Behaviour of Singaporeans during the SARS outbreak: The impact of anxiety and public satisfaction with media information. International Journal of Health Promotion and Education, 43(1), 17-22.
Yao, H. (2020). The more exposure to media information about COVID-19, the more distressed you will feel. Brain, Behavior, and Immunity, 87, 167-169.
Yong, L. M. O et al (2020). Perception survey of crisis and emergency risk communication in an acute hospital in the management of COVID-19 pandemic in Singapore. BMC Public Health, 20(1919), https://doi.org/10.1186/s12889-020-10047-2
