“สตริงเกอร์” สื่อชายแดนใต้ในกระบวนการสันติภาพ: การลดทอนอคติและความเกลียดชังต่อพื้นที่และผู้คนในชายแดนใต้

บทคัดย่อ

บทความวิจัยเรื่อง “สตริงเกอร์” สื่อชายแดนใต้ในกระบวนการสันติภาพ: การลดทอนอคติและความเกลียดชัง ต่อพื้นที่และผู้คนในชายแดนใต้ มุ่งทำความเข้าใจการต่อรองระหว่างอุดมการณ์ของคนทำสื่อชายแดนใต้ในกระบวนการสันติภาพกับบทบาทหน้าที่และความรับผิดชอบของสื่อชายแดนใต้ต่อการลดทอนอคติและความเกลียดชังต่อพื้นที่และผู้คนในชายแดนใต้ โดยใช้การสัมภาษณ์เชิงลึกและกระบวนการสานเสวนา ตลอดจนการสังเกตการณ์แบบมีส่วนร่วม ผลการวิจัยพบว่า 1) “สื่อ” ชายแดนใต้สามารถจัดกลุ่มได้ 5 กลุ่ม คือ 1.ตัวแทนสื่อส่วนกลาง 2. สตริงเกอร์หรือผู้ส่งข่าวจากพื้นที่เป็นคนในพื้นที่สามจังหวัดชายแดนใต้ 3. สื่ออิสระ ผู้ไม่มีสังกัดจากสำนักข่าวใด ๆ 4. สื่อภาคพลเมือง และ 5. สื่อผู้เป็นล่ามและผู้ประสานงานนักข่าวต่างประเทศ โดยสื่อบางรายมีสถานะคาบเกี่ยวอยู่หลายกลุ่ม แต่กลุ่มที่มีบทบาทโดดเด่นมากที่สุดคือ “สตริงเกอร์” ซึ่งส่วนใหญ่เป็นคนในพื้นที่ จึงมีโอกาสและความได้เปรียบในแง่ความไวในการเข้าถึงแหล่งข่าว แต่ไม่มีอำนาจในการตัดสินใจลงข่าว 2) การทำหน้าที่ของสตริงเกอร์ส่วนใหญ่ไปไม่ถึงอุดมการณ์การเป็นสื่อสันติภาพในการหนุนเสริมกระบวนการสันติภาพ เกิดจาก 3 ปัจจัยหลัก ปัจจัยแรก สภาวะกลืนไม่เข้าคายไม่ออก ราวกับอยู่ “ระหว่างเขาควาย” (Dilemma) เพราะอันตรายทั้งสองด้าน เป็นสภาวะกระอักกระอ่วนในฐานะที่เป็นทั้งคนในพื้นที่และเป็นทั้งสื่อในพื้นที่ ซึ่งต้องต่อรองกับอุดมการณ์การเป็นสื่อและความอยู่รอดของตนเองท่ามกลางบริบทแวดล้อมที่รุนแรงถึงตาย อีกทั้งสตริงเกอร์ยังขาดความรู้และความเข้าใจในเรื่องกระบวนการสันติภาพและการสื่อข่าวเชิงสื่อสารสันติภาพ ปัจจัยที่สอง โครงสร้างและนโยบายองค์กรสื่อถูกกำหนดโดยส่วนกลาง ซึ่งมีอำนาจค่อนข้างเด็ดขาดในการตัดสินใจกำหนดประเด็นและเลือกนำเสนอข่าวที่ถูกส่งโดยสตริงเกอร์ ส่งผลต่อการตอกย้ำความน่ากลัว สร้างอคติและความเกลียดชังทำให้เกิด “ความเป็นอื่น” ในภูมิศาสตร์จินตนาการของคนนอกพื้นที่ และปัจจัยที่สาม  ความท้าทายในการทำข่าวทั้งเรื่องงบประมาณ แหล่งข่าว ข้อเท็จจริงหลายชุดและความตาย ข้อเสนอแนะจากการวิจัย เพื่อให้สตริงเกอร์สามารถทำหน้าที่หนุนเสริมกระบวนการสันติภาพชายแดนใต้ จำเป็นต้องมีการฝึกอบรมชุดความรู้เรื่องวารสารศาสตร์สันติภาพ ความรู้และทักษะการวิเคราะห์กระบวนการสันติภาพ การปรับโครงสร้างองค์กรสื่อ โดยการเพิ่มอำนาจให้สตริงเกอร์มีส่วนร่วมในการกำหนดประเด็นการนำเสนอข่าว เพื่อเป็นการหนุนเสริมให้สื่อชายแดนใต้มีบทบาทและความรับผิดชอบต่อการลดทอนอคติและความเกลียดชังต่อผู้คนและพื้นที่ ซึ่งเป็นบ้านของพวกเขาลงได้บ้าง