พฤติกรรมผู้บริโภคต่อการซื้อสินค้าบนช่องทางออนไลน์ ในภาวะวิกฤตโควิด-19 ในเขตกรุงเทพมหานคร ปริมณฑล และพิษณุโลก
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาพฤติกรรมการซื้อสินค้าบนช่องทางออนไลน์ และระดับความคิดเห็นในการตัดสินใจซื้อสินค้าบนช่องทางออนไลน์ของผู้บริโภค ในภาวะวิกฤตโควิด-19 ในเขตกรุงเทพมหานคร ปริมณฑล และพิษณุโลก ซึ่งเป็นการวิจัยเชิงปริมาณ โดยใช้แบบสอบถามออนไลน์เป็นเครื่องมือการวิจัยเพื่อเก็บข้อมูล จากผู้บริโภคที่เคยซื้อสินค้าบนช่องทางออนไลน์ช่องทางใดช่องทางหนึ่ง ในภาวะวิกฤตโควิด-19 ช่วง 4 เดือนที่ผ่านมา ที่มีถิ่นที่อยู่อาศัยในเขตกรุงเทพมหานคร ปริมณฑล และพิษณุโลก จำนวน 400 คน ผลการวิจัยพบว่า ก่อนภาวะวิกฤตโควิด-19 กลุ่มตัวอย่างเคยซื้อผ่านช่องทางออนไลน์ ประเภทเสื้อผ้าเครื่องแต่งกาย สินค้าแฟชั่น มากที่สุด แต่ในช่วงภาวะวิกฤตโควิด-19 กลุ่มตัวอย่างมีการใช้จ่ายอย่างระมัดระวังหรือซื้อเท่าที่จำเป็น โดยซื้ออาหาร และเครื่องดื่ม/เดลิเวอรี่ มากที่สุด ถึง 2-3 ครั้งต่อสัปดาห์ เพราะมีความสะดวกสบาย มีราคาเฉลี่ยในการซื้อ 100-500 บาทต่อครั้ง ด้วยการชำระเงินปลายทางและมักไม่พบปัญหาในการซื้อสินค้าออนไลน์ แต่ก็มีเรื่องของระบบการขนส่งสินค้าที่ล่าช้า หลังภาวะวิกฤตโควิด-19 มีแนวโน้มที่จะซื้อสินค้าออนไลน์ต่อไป และมีระดับความคิดเห็นการตัดสินใจซื้อสินค้าออนไลน์ จากความน่าเชื่อถือ และความปลอดภัยของร้านค้าทางช่องทางออนไลน์มีผลต่อการตัดสินใจซื้อ มากที่สุด และจากผลการทดสอบสมมติฐานการวิจัย พบว่า สมมติฐานที่ 1 ปฏิเสธสมมติฐาน ลักษณะประชากรศาสตร์ที่แตกต่างกัน ส่งผลต่อการตัดสินใจซื้อสินค้าบนช่องทางออนไลน์ในภาวะวิกฤตโควิด-19 ไม่แตกต่างกัน อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 ยกเว้นด้านอายุ และสมมติฐานที่ 2 ปฏิเสธสมมติฐาน พฤติกรรมการซื้อสินค้าบนออนไลน์ในช่วงภาวะโควิด-19 ไม่ขึ้นอยู่กับลักษณะประชากรศาสตร์ อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05
Article Details
เอกสารอ้างอิง
กนกวรรณ มากเมฆ. (2563). ปรับเกมกลยุทธ์ให้ทัน เทรนด์ผู้บริโภคไทย หลังสถานการณ์โควิด-19. วันที่เข้าถึงข้อมูล 3 กรกฎาคม 2563, แหล่งที่มา https://forbesthailand.com/news/marketing/ปรับเกมกลยุทธ์ให้ทัน-เท.html
กรมควบคุมโรค. (2563). โรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19): สถานการณ์ในประเทศไทย. วันที่เข้าถึงข้อมูล 13 พฤษภาคม 2563, แหล่งที่มา https://ddc.moph.go.th/viralpneumonia/index.php
กรมส่งเสริมการส่งออก. (2552). แนวทางการรับมือกับการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมผู้บริโภคในตลาดโลกปัจจุบัน. วันที่เข้าถึงข้อมูล 14 กรกฎาคม 2563, แหล่งที่มา https://www.ryt9.com/s/expd/589637
กรมสุขภาพจิต. (2563). สู้วิกฤติโควิด-19 ลดเครียดในผู้สูงวัยและครอบครัว. วันที่เข้าถึงข้อมูล 3 กรกฎาคม 2563, แหล่งที่มา https://dmh.go.th/news-dmh/view.asp?id=30259
กรุงเทพธุรกิจ. (2563). ส่องพฤติกรรมคนไทย ในภาวะวิกฤตโควิด-19. วันที่เข้าถึงข้อมูล 7 กรกฎาคม 2563, แหล่งที่มา https://www.bangkokbiznews.com/news/detail/874910
กันตพล บรรทัดทอง. (2557). พฤติกรรมการใช้เครือข่ายสังคมออนไลน์และความพึงพอใจของกลุ่มคนผู้สูงอายุในเขตกรุงเทพมหานคร. การค้นคว้าอิสระปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยกรุงเทพ.
กัลยา โตทองหลาง, สุภัทริดา บรรดาศักดิ์ และอุบลวรรณ เลิศนอก. (2562). การศึกษาพฤติกรรมการซื้อสินค้าผ่านสื่อสังคมออนไลน์ (Facebook) ของนักศึกษาระดับปริญญาตรี ในเขตอำเภอเมือง จังหวัดนครราชสีมา. ใน การประชุมวิชาการระดับชาติ วิทยาลัยนครราชสีมา ครั้งที่ 6 ประจำปีการศึกษา 2562 (หน้า 220-231). นครคราชสีมา: วิทยาลัยนครราชสีมา.
กัลยา วานิชย์บัญชา. (2554). การวิเคราะห์สถิติ: สถิติสำหรับการบริหารและวิจัย (พิมพ์ครั้งที่ 13). กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
เกวรินทร์ ละเอียดดีนันท์. (2557). การยอมรับเทคโนโลยี และพฤติกรรมผู้บริโภคทางออนไลน์ที่มีผลต่อการตัดสินใจซื้อหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ผู้บริโภคในเขตกรุงเทพมหานคร. การค้นคว้าอิสระปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยกรุงเทพ.
ณัฐจิตต์ วลัยรัตน์. (2563). คนไทยเปลี่ยนพฤติกรรมซื้อสินค้าเพราะโควิด-19. วันที่เข้าถึงข้อมูล 15 มิถุนายน 2563, แหล่งที่มา https://marketeeronline.co/archives/158944
ดลพร รุจิรวงศ์. (2563). COVID-19: พลิกมุมคิด วิกฤต หรือโอกาส. วันที่เข้าถึงข้อมูล 30 กรกฎาคม 2563, แหล่งที่มา https://www.creativethailand.org/article/thinktank/32388/th#Covid-19-cover-story
ถนัดกิจ จันกิเสน. (2563). 8 New Normal ที่คาดว่าจะเกิดขึ้นกับผู้บริโภคไทยยุคใหม่ หลังวิกฤตโควิด-19 ผ่านพ้นไป. วันที่เข้าถึงข้อมูล 18 กรกฎาคม 2563, แหล่งที่มา https://thestandard.co/8-new-normal-after-covid-19/
ไทยรัฐออนไลน์. (2563). ผลกระทบโควิด เศรษฐกิจถดถอย เราเรียนรู้อะไรบ้าง จากวิกฤติไวรัสร้าย. วันที่เข้าถึงข้อมูล 9 เมษายน 2563, แหล่งที่มา https://www.thairath.co.th/news/business/finance-banking/1821533
ไทยรัฐออนไลน์. (2563). พฤติกรรมผู้บริโภค เมื่อถูกโควิด-19 บังคับ ดิสรัปต์. วันที่เข้าถึงข้อมูล 3 กรกฎาคม 2563, แหล่งที่มา https://www.thairath.co.th/news/business/market-business/1825376
ธงชัย สันติวงษ์. (2539). พฤติกรรมผู้บริโภคทางการตลาด (พิมพ์ครั้งที่ 8). กรุงเทพฯ: ไทยวัฒนาพานิช.
ธานินทร์ ศิลป์จารุ. (2555). การวิจัยและวิเคราะห์ข้อมูลทางสถิติด้วย SPSS และ AMOS (พิมพ์ครั้งที่ 13). กรุงเทพฯ: บิสซิเนสอาร์แอนด์ดี.
น้ำทิพย์ วิภาวิน. (2558). เครือข่ายสังคมในสังคมเครือข่าย. วารสารวิจัย สมาคมห้องสมุดแห่งประเทศไทยฯ, 8(2), 119-127.
ปิยมาภรณ์ ช่วยชูหนู. (2559). ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการตัดสินใจซื้อสินค้าผ่านทางสังคมออนไลน์.การค้นคว้าอิสระปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
ผู้จัดการออนไลน์. (2560). CMMU เปิดวิจัย “ภูธร มาร์เก็ตติ้ง” ชี้สื่อออนไลน์ผงาดมัดใจคนกว่า 50 ล้านคน. วันที่เข้าถึงข้อมูล 7 กรกฎาคม 2563, แหล่งที่มา https://mgronline.com/smes/detail/09600000092052.
ผู้จัดการออนไลน์. (2563). "นอสตร้า โลจิสติกส์" เผยวิกฤต COVID-19 ดันยอดสั่งซื้อออนไลน์โต 80%. วันที่เข้าถึงข้อมูล 13 สิงหาคม 2563, แหล่งที่มา https://mgronline.com/cyberbiz/detail/9630000027198
ผู้จัดการออนไลน์. (2563). กูรูชี้ทางรอด ค้าขายออนไลน์ สู้วิกฤตโควิด-19 ได้. วันที่เข้าถึงข้อมูล 31 พฤษภาคม 2563, แหล่งที่มา https://mgronline.com/stockmarket/detail/9630000047596
โพสต์ทูเดย์. (2563). โพลชี้คนไทย 89% เปลี่ยนพฤติกรรมอยู่บ้านมากขึ้น ไม่มั่นใจรัฐบาลคุมโควิด. วันที่เข้าถึงข้อมูล 24 มิถุนายน 2563, แหล่งที่มา https://www.posttoday.com/social/general/619901
มนต์ชัย วงษ์กิตติไกรวัล. (2563). มองความคิดผู้บริโภคผ่านสินค้าที่ซื้อในช่วงวิกฤตโควิด-19 โลกจะไม่เหมือนเดิมอีกจริงหรือ. วันที่เข้าถึงข้อมูล 31 พฤษภาคม 2563, แหล่งที่มา https://themomentum.co/covid-19-change-consumer-behavior
ระวิ แก้วสุกใส และชัยรัตน์ จุสาโล. (2556). เครือข่ายสังคมออนไลน์: กรณีเฟสบุ๊ค (Facebook) กับการพัฒนาผู้เรียน. วารสารมหาวิทยาลัยนราธิวาสราชนครินทร์, 5(4), 195-205.
วันดี รัตนกายแก้ว. (2554). พฤติกรรมการซื้อสินค้าในเครือข่ายสังคมออนไลน์เฟซบุค กรณีศึกษากรุงเทพมหานคร. วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยศิลปากร.
ศิริรัตน์ บุณยเกตุ. (2556). กระบวนการพฤติกรรมผู้บริโภค. วันที่เข้าถึงข้อมูล 23 มิถุนายน 2563, แหล่งที่มา https://sites.google.com/site/sirirattc/home/hnwy-thi-2-paccay-thi-mi-xiththiphl-tx-krabwnkar-tadsin-ci-sux/neuxha-hnwy-thi-2
ศูนย์วิเคราะห์เศรษฐกิจ ทีเอ็มบี. (2563). บทบาท e-commerce ต่อการสนับสนุนการบริโภคของไทยในช่วงวิกฤต และโอกาสทางธุรกิจที่รออยู่. วันที่เข้าถึงข้อมูล 3 กรกฎาคม 2563, แหล่งที่มา https://thaipublica.org/ 2020/05/tmb-analytics-e-commerce-during-covid-19/
ศูนย์วิจัยกสิกรไทย. (2563). ผลของการแพร่ระบาดไวรัสโควิด-19 ต่อธุรกิจการให้บริการแบบ On-Demand คาดปี 2563 มูลค่ารวมสูงถึง 1.42 แสนล้านบาท. วันที่เข้าถึงข้อมูล 10 สิงหาคม 2563, แหล่งที่มา https://kasikornresearch.com/th/analysis/k-econ/business/Pages/z3099.aspx.
เศวต วัชรเสถียร. (2556). รูปแบบการตัดสินใจซื้อของเจเนอเรชั่นวาย. วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
สกนธ์ วรัญญูวัฒนา. (2563). “วิกฤตโควิด-19” ความท้าทาย เปลี่ยนโลกแข่งขันทางการค้าประชาชาติธุรกิจ. ประชาชาติธุรกิจออนไลน์. วันที่เข้าถึงข้อมูล 5 กรกฎาคม 2563, แหล่งที่มา https://www.prachachat.net/columns/news-457301.
สาวิตรี รินวงษ์. (2563). กรุ๊ปเอ็ม ชี้ทางรอดธุรกิจ ฝ่าวิกฤติโควิด เอฟเฟคท์. กรุงเทพธุรกิจ. วันที่เข้าถึงข้อมูล 22 กรกฎาคม 2563, แหล่งที่มา https://www.bangkokbiznews.com/news/detail/875698.
สำนักงานพัฒนาธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์. (2563). ETDA แนะพลิกวิกฤตให้เป็นโอกาสขายของออนไลน์อยู่บ้านนั่งนับเงิน ช่วงโควิด-19. วันที่เข้าถึงข้อมูล 29 สิงหาคม 2563, แหล่งที่มา https://www.etda.or.th/content/covid-19-creates-online-opportunities.html
สุชนา ชวนิชย์. (2563). นักวิชาการจุฬาฯ เสนอแนวทางรับมือ New Normal ภายหลังวิกฤตโควิด-19. วันที่เข้าถึงข้อมูล 3 กรกฎาคม 2563, แหล่งที่มา https://www.chula.ac.th/news/30432
สุดใจ ชาญชาตรีรัตน์. (2563). “โลกใบใหม่” หลังโควิด-19. ประชาชาติธุรกิจออนไลน์. วันที่เข้าถึงข้อมูล 13 กรกฎาคม 2563, แหล่งที่มา https://www.prachachat.net/columns/news-435013
สุพริศร์ สุวรรณิก. (2563ก). โลกจะเปลี่ยนไปอย่างไร หลังวิกฤตโควิด-19 จบลง. วันที่เข้าถึงข้อมูล 22 กรกฎาคม 2563, แหล่งที่มา https://www.bot.or.th/Thai/ResearchAndPublications/articles/Pages/Article_30Mar2020.asp
สุพริศร์ สุวรรณิก. (2563ข). ไขปริศนาเงินเฟ้อโลกในยุคก่อนและหลังโควิด–19. ไทยรัฐออนไลน์. วันที่เข้าถึงข้อมูล 19 พฤษภาคม 2563, แหล่งที่มา https://www.thairath.co.th/news/business/1878016
อภิสิทธิ์ เหมาะสมสกุล. (2547). การสื่อสารภาวะวิกฤต กรณีศึกษาเปรียบเทียบโรคซาร์สและโรคไข้หวัดนกของกระทรวงสาธารณสุข. รายงานโครงการเฉพาะบุคคลปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
อริญญา เถลิงศรี. (2563). 4 ทักษะที่นักการตลาดต้องมี เพื่อรับมือ New normal ของโลกการตลาดยุคหลัง Covid-19. วันที่เข้าถึงข้อมูล 10 สิงหาคม 2563, แหล่งที่มา https://www.brandbuffet.in.th/2020/04/ covid-19-change-behavior-new-normal
อิทธิวัฒน์ รัตนพองบู่. (2555). E-marketing การตลาดอิเล็กทรอนิกส์. กรุงเทพฯ: วิตตี้กรุ๊ป.
Admin Positioning. (2555). แนวโน้ม พฤติกรรม ผู้บริโภค ปี 2555 เพื่อวางแผนกลยุทธ์. วันที่เข้าถึงข้อมูล 31 กรกฎาคม 2563, แหล่งที่มา https://positioningmag.com/14457
Admin Positioning. (2562). COVID-19 เนรมิตผู้บริโภคเป็น 4 เซ็กเมนต์ใหม่ “กลุ่มใช้จ่ายแบบระวัง” ใหญ่สุด. วันที่เข้าถึงข้อมูล 22 มิถุนายน 2563, แหล่งที่มา https://positioningmag.com/1275427
CIO World & Business. (2562). สำรวจพฤติกรรมนักช้อปออนไลน์ในประเทศไทย Thailand Ecommerce Report. วันที่เข้าถึงข้อมูล 5 กรกฎาคม 2563, แหล่งที่มา http://www.cioworldmagazine.com/thailand-ecommerce-report-2018
Just222. (2563). 5 วัคซีน สื่อสารในภาวะวิกฤติ ท่ามกลางสถานการณ์การแพร่ระบาดโรคโคโรนาไวรัส (COVID-19). วันที่เข้าถึงข้อมูล 31 พฤษภาคม 2563, แหล่งที่มา https://marketeeronline.co/archives/155652.
Marketing Oops!. (2561). คุณช้อปออนไลน์ครั้งละกี่บาท วิจัยเผยคนไทยช้อปออนไลน์เฉลี่ยครั้งละ1,315 บาท. วันที่เข้าถึงข้อมูล 19 กรกฎาคม 2563, แหล่งที่มา https://www.marketingoops.com/news/ecommerce/the-state-of-ecommerce-in-southeast-asia-2017
Molek. (2562). 4 ทักษะที่คนทำงานต้องมีเพื่อเอาตัวรอดในปี 2019. วันที่เข้าถึงข้อมูล 7 กรกฎาคม 2563, แหล่งที่มา https://www.marketingoops.com/exclusive/how-to/4-skill-to-survive-inn-2019
NALISA. (2563). คนไทยกังวล Covid-19 อะไรคือสิ่งที่แบรนด์ควรทำ. วันที่เข้าถึงข้อมูล 18 กรกฎาคม 2563, แหล่งที่มา https://marketeeronline.co/archives/151652
NALISA. (2563). โควิด-19 ทำพฤติกรรมผู้บริโภคเปลี่ยน “ลาซาด้า” เผยยอดคำสั่งซื้อพุ่ง 100% ลูกค้าอยู่บนแพลตฟอร์มนานขึ้น. วันที่เข้าถึงข้อมูล 8 สิงหาคม 2563, แหล่งที่มา https://marketeeronline.co/archives/159066
Porfai’s Papa & Porfai’s Mama. (2562). จิตวิทยาการเอาตัวรอดในสถานการณ์ที่เปลี่ยนแปลง. วันที่เข้าถึงข้อมูล 20 พฤษภาคม 2563, แหล่งที่มา https://www.istrong.co/single-post/Survive-from-changing-situations
STEPS Academy. (2564) 3 ปัจจัยในช่วงโควิด-19 ทำไมธุรกิจต้องรีบปรับตัวสู่ออนไลน์. (2563). วันที่เข้าถึงข้อมูล 11 มิถุนายน2563, แหล่งที่มาhttps://stepstraining.co/fundamental/3-reason-why-business-need-to-do-online-marketing-during-period-covid-19
Terrabkk. (2563). ความปกติใหม่ (New Normal) เชิงพฤติกรรมของเมืองและโลกใบนี้ หลังจบ COVID-19. วันที่เข้าถึงข้อมูล 3 กรกฎาคม 2563, แหล่งที่มา https://www.terrabkk.com/articles/197696
The Standard Team. (2563). โควิด-19 ระบาด ทำคนออกจากบ้านน้อยลง ดันยอดขายของออนไลน์ไทยโต 80%. วันที่เข้าถึงข้อมูล 15 กรกฎาคม 2563, แหล่งที่มา https://thestandard.co/coronavirus-spreading-make-people-stays-home-more-than-before/
Accenture (2020). COVID-19: How consumer behavior will be changed. Retrieved 14 July, 2021, from https://www.accenture.com/sk-en/insights/consumer-goods-services/coronavirus-consumer-behavior-research
Akhtar, S. (2011). Social media and brand loyalty. Retrieved 24 July, 2021, from http://www.socialtrakr.com/2011/07/12/social-media-andbrand-loyalty
Bauerová, R. (2018). Are online purchases affected by demographic factors in the Czech Republic? Retrieved
July, 2021, from https://www.researchgate.net/publication/330708313_are_online_purchases_affected_by_demographic_factors_in_the_czech_republic
Butu, A., Brumă, I., Tanasă, L., Rodino, S., Vasiliu, C.D., Dobos, S., & Butu, M. (2020). The impact of COVID-19 crisis upon the consumer buying behavior of fresh vegetables directly from local producers. Case study: The quarantined area of Suceava County, Romania. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(5485), 1-24. doi: 10.3390/ijerph17155485
Gunelius, S. (2011). 30 minute social media marketing: Step by step techniques to spread the words about your business. New York: McGraw-Hill.
Jackson, N. (2011). Infographic: Using social media to build brand loyalty. Retrieved 3 July, 2021, from http://www.theatlantic.com/technology/archive/2011/07/infographicusing-social-media-to-build-brand-loyalty/241701
Kaplan, A. M., & Haenlein, M. (2009). The fairyland of Second Life: About virtual social worlds and how to use them. Business Horizons, 52(6), 563–572.
Leavitt, H. J. (1972). Managerial psychology. Chicago: University of Chicago.
Mehrotra, A.A., Elias, H., Al-Alawi, A.I., & Al-Bassam, S. (2019). The effect of demographic factors of consumers online shopping behavior in a GCC university. In E.A. Al-A’ali & M. Masmoudi (Eds). Ethical consumerism and comparative studies across different cultures: Emerging research and opportunities. IGI, pp.125-151.
PWC (2020). Evolving priorities: COVID-19 rapidly reshapes consumer behavior. Retrieved 31 August, 2021, from https://www.pwc.com/us/en/industries/consumer-markets/library/covid-19-consumer-behavior-survey.htm
Sheth, J.N. (2020). Impact of Covid-19 on consumer behavior: Will the old habits return or die? Journal of Business Research, 117(2020), 280-283. doi: https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2020.05.059
Weiner, A. J., & Kahn, H. (1972). Crisis and arms control in International crisis: Insights from behavior research. New York: Free Press.