การสร้างสรรค์การแสดงร่วมสมัยเพื่อสื่อสารปรัชญา นิเวศวิทยาแนวลึก จากกวีนิพนธ์ของ รพินทรนาถ ฐากูร
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยเชิงสร้างสรรค์นี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อดัดแปลงสื่อจาก กวีนิพนธ์ของรพินทรนาถ ฐากูร สู่การแสดงร่วมสมัยเพื่อสื่อสาร ปรัชญานิเวศวิทยาแนวลึก เพื่อศึกษาทัศนคติต่อการแสดงร่วมสมัย จากการดัดแปลงกวีนิพนธ์ของรพินทรนาถ ฐากูร ของทั้งผู้เชี่ยวชาญ และผู้ชมทั่วไป และเพื่อศึกษาการรับรู้และทัศนคติของผู้ชมต่อปรัชญา นิเวศวิทยาแนวลึก โดยการเสวนาหลังการแสดงและสํารวจทัศนคติ จากแบบสอบถาม จากการแสดงทั้ง 3 รอบมีผู้ร่วมเสวนาจํานวน 27 คน และผู้ตอบแบบสอบถามจํานวน 76 คน
การสร้างสรรค์การแสดงร่วมสมัยเรื่อง “โอ้โลกที่รัก” เริ่มกระบวนการตั้งแต่เดือนตุลาคม พ.ศ. 2554 จนถึง เดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2555 กวีนิพนธ์ที่นํามาใช้ ประกอบด้วย เรื่อง “โอ้โลกที่รัก” (“Earth” ประพันธ์ ในปี พ.ศ. 2479) โดยมีบทกวีจากเรื่องอื่นๆ ประกอบ ได้แก่ คีตาญชลี และ นกเถื่อน นํามาร้อยเรียง โดย นําเสนอแก่นสารคือการกระทําต่างๆ ของมนุษย์นั้นเป็น ส่วนสําคัญในการทําลายสมบูรณภาพของโลก จนท้ายที่สุด มนุษย์เองก็จะเป็นผู้ที่รับผลกระทบนั้นอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้
รูปแบบของการแสดงใช้จินตลีลาประกอบการอ่าน บทกวี โดยมีนักแสดงทั้งเพศหญิงและชายเพื่อเป็น ตัวแทนของมนุษยชาติ ไม่ระบุสถานที่และยุคสมัย เพื่อสื่อว่าสามารถเกิดได้ทุกที่บนโลก การออกแบบลีลา มุ่งสื่อสารความหมายและสะท้อนอารมณ์ของกวีนิพนธ์ในแต่ละช่วง
ผลจากการวิจัยพบว่าผู้ชมมีทัศนคติต่อองค์ประกอบ ในการแสดงอยู่ในเกณฑ์ดี องค์ประกอบที่มีค่าเฉลี่ย ความพึงพอใจสูงที่สุด 3 อันดับคือ (1) ดนตรีประกอบ (2) นักแสดง และ การออกแบบแสง (3) ประเด็นเนื้อหา (Xˉ= 4.39, 4.25/ S.D. = 0.68, 4,25/ S.D. = 0.71 และ 4.24 ตามลําดับ) และจากการเสวนา เห็นว่าการแสดง ในครั้งนี้ทําให้บทกวีมีความน่าสนใจ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ในกลุ่มคนรุ่นใหม่ที่เห็นว่าการแสดงช่วยให้สามารถเข้าใจ ประเด็นเนื้อหาของบทกวีได้ง่ายขึ้น แก่นสาร จากการ แสดงทําให้ผู้ชมเห็นความเชื่อมโยงเข้ากับสถานการณ์ ปัจจุบัน เช่น ภัยพิบัติต่างๆ ที่เกิดจากมนุษย์เป็นสาเหตุหลัก ที่ทําให้โลกธรรมชาติเสียสมดุลยภาพ
ผลจากการวิจัยยังพบว่าการรับรู้ต่อปรัชญานิเวศวิทยา แนวลึกอยู่ในเกณฑ์มาก ประเด็นที่มีค่าเฉลี่ยมากที่สุด 3 อันดับแรกคือ (1) ชีวิตหนึ่งๆ คือธุลีอันน้อยนิดของโลก (2) ชีวิตมีการเชื่อมโยงสัมพันธ์กันเป็นพลวัตของโลก และ (3) เมื่อมนุษย์ทําร้ายโลก โลกย่อมทําร้ายมนุษย์
รับ) ฉันใดก็ฉันนั้น ((Xˉ = 4.29, 4.28 และ 4.25 ตามลําดับ) ส่วนอีก 3 อันดับที่มีค่าเฉลี่ยใกล้เคียงกันคือ เมื่อโลก ถูกรบกวนให้เสียสมดุล พิบัติภัยทางธรรมชาติคือการ ปรับสมดุลของโลก, บูรณาภาพนิยมของโลกคือการอยู่ร่วมกันของสรรพสิ่งทั้งบวกและลบ และความละโมบ ของมนุษย์นําไปสู่การกอบโกยผลประโยชน์จากสรรพสิ่ง ((Xˉ = 4.22, 4.21 และ 4.20 ตามลําดับ)
Article Details
เอกสารอ้างอิง
กนกพรรณ อยู่ชา และสาคร สมเสริฐ. ศิลปวัฒนธรรมร่วมสมัย วัฒนธรรมชาติ วัฒนธรรมท้องถิ่น และชุมชนท้องถิ่นดั้งเดิม. ใน สุริชัย หวันแก้ว และกนกพรรณ อยู่ชา บรรณาธิการ. ศิลปวัฒนธรรมร่วมสมัย บนความ หลากหลายและสับสน, หน้า 35-36. กรุงเทพมหานคร: สถาบันเอเชียศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2552
กนกพรรณ อยู่ชา. นักวิจัย สถาบันเอเชียศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. เสวนา. 20 เมษายน 2555.
กอบกาญจน์ ภิญโญมารค. ธรรมชาติในกวีนิพนธ์ไทยร่วมสมัย. กรุงเทพมหานคร: อินทนิล, 2554.
กีรติ ธนะไชย. ฉันทลักษณ์ในกวีนิพนธ์ไทยสมัยใหม่: การสืบทอด การสร้างสรรค์ และความสัมพันธ์กับสุนทรียภาพทางวรรณศิลป์. วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต สาขาวิชาภาษาไทย ภาควิชาภาษาไทย คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2547.
กุสตาฟสัน, เจมส์ เอ็ม. พระเจ้า ธรรมชาติ และมนุษย์ ตามขนบประเพณีทางศาสนาของตะวันตก. ในมนุษย์กับธรรมชาติ เสียงใคร่ครวญจากภูมิปัญญาตะวันออก-ตะวันตก, หน้า 287-257. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์ แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2536.
เกรียงไกร ฟูเกษม. นักวิชาชีพด้านการละคร. เสวนา, 20 เมษายน 2555.
คอลิด มิดํา, นักวิชาชีพด้านการแสดง/การละคร. เสวนา, 20 เมษายน 2555.
จตุพร สุวรรณสุขุม. นักวิชาชีพด้านการละคร. เสวนา, 20 เมษายน 2555.
จักรกฤษณ์ ดวงพัตรา. แปล แปลง และแปรรูปบทละคร. กรุงเทพมหานคร: ศยาม, 2544.
จันจิรา เกลี้ยงประไพ. พนักงาน บริษัทส่งออก. เสวนา, 21 เมษายน 2555 เจตนา นาควัชระ, ศิลป์ส่องทาง. กรุงเทพมหานคร: คมบาง, 2546.
ชญาดา รุ่งเต่า. การใช้พื้นที่และมัลติมีเดียของคณะละครเวทีร่วมสมัยในเทศกาลละครกรุงเทพฯ วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, คณะนิเทศศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2549.
ชลณิชา ซิบเข. Project Coordinator บริษัทเอกชน. เสวนา, 21 เมษายน 2555.
ชลดา พรหมชาติสุนทร. นิสิตปริญญาโท กลุ่มวิชาการสื่อสารเชิงสุนทรียะและบันเทิงคดี คณะนิเทศศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. เสวนา, 21 เมษายน 2555.
ชูมาน สานสุขสมบูรณ์. การศึกษาแนวทางการแปลอุปลักษณ์โดยเปรียบเทียบสํานวนแปลสองสํานวน จากต้นฉบับ“The Crescent Moon” ของรพินทรนาถ ฐากูร. สารนิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, ภาควิชาการแปลอังกฤษ-ไทย คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2550. ณัฐพล รองทอง. พนักงานฝ่ายจัดซื้อ บริษัทเอกชน. เสวนา, 21 เมษายน 2555.
ณัฐฬส วังวิญญ. กระบวนทัศน์สุขภาพและนิเวศวิทยาแนวลึก. แผนงานวิจัยและพัฒนากระบวนทัศน์สุขภาพไทย.ชุดโครงการวิจัยสังคมและสุขภาพ สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข, 2546.
ถิรนันท์ อนวัชศิริวงศ์ และคณะ. สุนทรียนิเทศศาสตร์ การศึกษาสื่อสารการแสดงและสื่อจินตคดี. กรุงเทพมหานคร: คณะนิเทศศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2546.
ถิรนันท์ อนวัชศิริวงศ์. บรรณาธิการ. ดุริยางค์ความคิดชุด “150 ปี เมธีปราชญ์ รพินทรนาถ ฐากูร” .กรุงเทพมหานคร: รายการสื่อสันติภาพ จับจ้องมองสื่อ วิทยุจุฬา, 2555.
ถิรนันท์ อนวัชศิริวงศ์. บทโทรทัศน์เขียนอย่างไรให้เป็นมือโปร. กรุงเทพมหานคร: คณะนิเทศศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2551.
ธนพร มนุญปิจ. ที่ปรึกษา องค์กรไม่แสวงผลกําไร. เสวนา, 20 เมษายน 2555.
ธนวรรธน์ แก้วทองประคํา. อาจารย์สอนภาษาไทยให้ชาวต่างชาติ. เสวนา, 20 เมษายน 2555.
ธนวัฒน์ เดชผล. นิสิตปริญญาโท กลุ่มวิชาการจัดการการสื่อสารแบบบูรณาการ คณะนิเทศศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. เสวนา, 21 เมษายน 2555.
ธนิษฐา แดนศิลป์. บรรณาธิการสํานักพิมพ์ภารตะ, เสวนา, 21 เมษายน 2555.
นวมินทร์ สงวนหมู่. นิสิตปริญญาโท ภาควิชาพฤกษศาสตร์ คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. เสวนา, 21 เมษายน 2555
นิธินา ปรีชาทวีกิจ. ปัญหาและการแก้ไขในการดัดแปลงบทละครเรื่อง “The Zoo Story” ของ Edward Albee เพื่อการแสดงในบริบทสังคมไทย. กรุงเทพมหานคร: คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2550.
นิเวศวิทยาแนวลึก. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จากะ http/www.semsikkha.org/sem/who-we-are/2010-02-20-06-2823/3-nature/56-2010-02-20-07-56-44.html [ม.ป.ป.]. สืบค้น 3 พฤษภาคม 2555.
เนื่องน้อย บุณยเนตร. จริยศาสตร์สภาวะแวดล้อม: โลกทัศน์ในพุทธปรัชญาและปรัชญาตะวันตก กรุงเทพมหานคร: สํานักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2537.
บรรจง โกศัลวัฒน์, ศิลปะการแสดงภาพยนตร์ โทรทัศน์ และละคร, กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, 2545.
ปกรณ์ เลิศเสถียรชัย. นักวิจัย สถาบันวิจัยสังคม จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. เสวนา, 21 เมษายน 2555.
ปณิชา เต็มหน, นิสิตปริญญาโท กลุ่มวิชาการผลิตข่าวและสารคดี คณะนิเทศศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. เสวนา, 21 เมษายน 2555.
ประดิษฐ ประสาททอง. “ลักษณะร่วมสมัยในงานศิลปะการละคร” ใน อรพินท์ คําสอน และคณะ, บรรณาธิการ. ลักษณะร่วมสมัยในงานศิลปะแขนงต่างๆ : ทัศนะของศิลปิน, หน้า 43-55. กรุงเทพมหานคร: ชมนาด, 2553.
ประภัสสร จันทร์สถิตย์พร. อาจารย์ภาควิชาวาทวิทยาและสื่อสารการแสดง คณะนิเทศศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. เสวนา, 21 เมษายน 2555.
ประเวศ วะสี. “คํานํา” ใน มนุษย์กับธรรมชาติ: เสียงใคร่ครวญจากภูมิปัญญาตะวันออก-ตะวันตก, หน้า 218-220. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2536.
ปรีชา ช้างขวัญยืน และสมภาร พรมทา. มนุษย์กับศาสนา กรุงเทพมหานคร: คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2545.
ปรีชา เปี่ยมพงศ์สานต์, “เศรษฐศาสตร์แห่งความพอเพียงและนิเวศวิทยาแนวลึก” ใน เอกสารทางวิชาการเนื่องในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 6 รอบ ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว, หน้า 1-23. กรุงเทพมหานคร: คณะเศรษฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2542.
ปองพล หวังในธรรม. Sound engineer. เสวนา, 21 เมษายน 2555. พนารัตน์ จันทร์สิทธิเวช. วิธีเข้าถึงสัจจะในทัศนะของรพินทรนาถ ฐากูร, วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต สาขาวิชาปรัชญา มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, 2553. พิษณุ จันทร์พุทธ. ช่างภาพโทรทัศน์, เสวนา, 21 เมษายน 2555.
ไพลิน รุ่งรัตน์ ปรากฏการณ์แห่งกวี. กรุงเทพมหานคร: คมบาง, 2530.
ภิญญดา ธิติกุลมาศ. นิสิตปริญญาโท กลุ่มวิชาการสื่อสารเชิงสุนทรียะและบันเทิงคดี คณะนิเทศศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. เสวนา, 21 เมษายน 2555
มณฑินี เอี่ยมบํารุงสกุล. นักศึกษาปริญญาโท หลักสูตรชนบทศึกษาและการพัฒนา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, เสวนา, 21 เมษายน 2555.
มัทนี รัตนิน. ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับศิลปะการกํากับการแสดงละคอนเวที. กรุงเทพมหานคร: ศูนย์หนังสือมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, 2546.
เยาวภา บุนนาค. นิสิตปริญญาโท กลุ่มวิชาการจัดการการสื่อสารแบบบูรณาการ คณะนิเทศศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. เสวนา, 21 เมษายน 2555.
รพินทรนาถ ฐากูร. คีตาญชลี. แปลโดย กรุณา-เรืองอุไร กุศลาสัย, พิมพ์ครั้งที่ 8. กรุงเทพมหานคร: แม่คําผาง, 2540.
รพินทรนาถ ฐากูร. จันทร์เสี้ยว. แปลโดย ปรีชา ช่อปทุมมา พิมพ์ครั้งที่ 4. กรุงเทพมหานคร: สวนเงินมีมา, 2547.
รพินทรนาถ ฐากูร, นกเถื่อน, แปลโดย ปรีชา ช่อปทุมมา, พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพมหานคร: สํานักพิมพ์สวนเงินมีมา. 2547.
รพินทรนาถ ฐากูร. ปรัชญานิพนธ์สาธนา, แปลโดย ระวี ภาวิไล, กรุงเทพมหานคร: ดอกไม้, 2532.
รพินทรนาถ ฐากูร. ปรัชญาและแนวคิดการศึกษาศานตินิเกตัน, แปลโดย พยับแดด. กรุงเทพมหานคร: ฉับแกระ, 2528.
รพินทรนาถ ฐากูร. ผู้สัญจรนิรันดร. แปลโดย กิติมา อมรทัต, กรุงเทพมหานคร: จตุจักร, 2526 รพินทรนาถ ฐากูร, เหมือนหนึ่งนกที่จากรัง. แปลโดย กรุณา-เรืองอุไร กุศลาสัย, พิมพ์ครั้งที่ 6. กรุงเทพมหานคร : แม่คําผาง, 2547ค.
รรรยา บุญกลั่น. นิสิตปริญญาโท กลุ่มวิชาการสื่อสารเชิงสุนทรียะและบันเทิงคดี คณะนิเทศศาสตร์ จุฬาลงกรณ์,มหาวิทยาลัย. เสวนา, 21 เมษายน 2555.
รัชย์อาภาภัค ตันศิริวัลลภ. นักวิชาชีพด้านการละคร. เสวนา, 20 เมษายน 2555.
รัตนาวดี ขจรชัยกุล. พนักงานฝ่ายบุคคล บริษัทเอกชน. เสวนา, 21 เมษายน 2555.
ลักษณ์นัยน์ ทรงเสี่ยงไชย. การออกแบบสารด้วยแสงในการสร้างสรรค์การแสดงโขนร่วมสมัย, วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, สาขาวิชาสื่อสารการแสดง คณะนิเทศศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2552.
วรรณภา สุวรรณรัตน์. เจ้าหน้าที่ด้านวิชาการ ฝ่ายคุ้มครองสิทธิประโยชน์ สํานักงานคณะกรรมการกํากับกิจการพลังงาน. เสวนา, 21 เมษายน 2555.
วรัทพร ศรีจันทร์. การเล่าเรื่องและการดัดแปลง เดธโน้ต ฉบับหนังสือการ์ตูน แอนิเมชั่น ภาพยนตร์ และนวนิยาย. วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, สาขาวิชาวาทวิทยา คณะนิเทศศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2551.
ศักดิธัช อิทธิพิสิฐ. นักเรียนระดับมัธยมศึกษา โรงเรียนศรีอยุธยาฯ. เสวนา, 20 เมษายน 2555.
สายฟ้า ตันธนา. นักวิชาชีพด้านการละคร. เสวนา, 20 เมษายน 2555. สินียา ไกรวิมล, ลักษณะของบทละครโทรทัศน์ไทยที่ได้รับความนิยมช่วงหลังข่าว จากปี พ.ศ. 2535 ถึง พ.ศ. 2544. วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, สาขาวิชาการสื่อสารมวลชน คณะนิเทศศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2545.
สุภาพร โพธิ์แก้ว, อาจารย์ภาควิชาสื่อสารมวลชน คณะนิเทศศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. เสวนา, 20 เมษายน 2555.
อดิศักดิ์ ทองบุญ. ปรัชญาอินเดียร่วมสมัย, พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพมหานคร: ราชบัณฑิตยสถาน, 2545.
อารี วิชาชัย, ปรัชญาธรรมของศาสนาพราหมณ์-ฮินดู, กรุงเทพมหานคร: ภาควิชาปรัชญาและศาสนา คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ, 2543.
ภาษาอังกฤษ
Hutcheon, Linda. A Theory of Adaptation. New York: Routledge, 2006.
Lago, Mary M. Rabindranath Tagore. Boston: Twayne, 1976.
McQuail, Josephine A. There is nothing as old as a child: Children and Language in Rabindranath Tagore's The Crescent Moon [Online]. 2010. Available from: http://rupkatha.com/V2/n4/ 10TagoreCrescent Moo
