การสํารวจสถานกาพและการสืบทอดสื่อการแสดงพื้นบ้านในภาคตะวันออก
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยชิ้นนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสถานภาพและ การสืบทอดสื่อการแสดงพื้นบ้าน รวมถึงปัจจัยในการดํารงอยู่ของ สื่อการแสดงพื้นบ้าน โดยใช้เครื่องมือในการเก็บข้อมูล ได้แก่ การวิเคราะห์เอกสาร การสัมภาษณ์ การสังเกตการณ์ฝึกซ้อมและ การแสดง และการจัดเวทีสัมมนา
ผลการศึกษาพบว่า 1) สื่อการแสดงพื้นบ้านภาค ตะวันออกที่ศึกษาส่วนใหญ่มีสถานภาพเข้มแข็ง เป็นสื่อ ที่เน้นรับงานในเชิงธุรกิจ รวมทั้งมีสื่อของกลุ่มชาติพันธ์ 2) ปัจจัยที่มีผลต่อสถานภาพ ได้แก่ เครือข่าย การสนับสนุนจากชุมชน การสืบทอดในโรงเรียน ผู้ขับเคลื่อน หลัก การศึกษาวิจัย และพื้นที่ประเพณี 3) สื่อการแสดง พื้นบ้านทุกประเภทจะสืบทอดรูปแบบ คือ ทักษะ การแสดงและการเล่นดนตรี ในขณะที่การสืบทอดใน ส่วนของความสัมพันธ์ในกลุ่มศิลปินและความสัมพันธ์ กับสื่อการแสดงพื้นบ้านอื่นยังมีน้อย 4) การสืบทอดสื่อการแสดงพื้นบ้านตามแนวคิดการผลิตซ้ำทางวัฒนธรรม เน้นกระบวนการด้านการแพร่กระจายวัฒนธรรม 5) องค์ประกอบที่มีการสืบทอดอย่างเข้มแข็ง คือ องค์ประกอบ ด้านศิลปิน ส่วนองค์ประกอบที่มีการสืบทอดอย่างอ่อนแอ คือ การสืบทอดผู้ชม 6) สื่อการแสดงพื้นบ้านเชิงธุรกิจ สืบทอดโดยการปรับตามรสนิยมของผู้ชม ในขณะที่สื่อการแสดงพื้นบ้านที่ไม่ใช่ธุรกิจซึ่งส่วนใหญ่เป็นสื่อ ชาติพันธุ์สืบทอดโดยยึดหลักสิทธิเจ้าของวัฒนธรรม โดยเน้นบทบาทด้านอัตลักษณ์ทางชาติพันธุ์
Article Details
เอกสารอ้างอิง
กาญจนา แก้วเทพ. เมื่อสื่อส่องและสร้างวัฒนธรรม, พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์ศาลาแดงจํากัด, 2545.
กาญจนา แก้วเทพ สื่อพื้นบ้านสื่อสารสข. กรุงเทพฯ: โครงการสื่อพื้นบ้านเพื่อการสร้างเสริมสุขภาพชุมชน (สพส. - - กาญจนา แก้วเทพ และคณะ, สื่อพื้นบ้านเพื่อการพัฒนา : ภาพรวมจากงานวิจัย. กรุงเทพฯ : สํานักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.), 2548.
กาญจนา แก้วเทพ. ศาสตร์แห่งสื่อและวัฒนธรรมศึกษา (พิมพ์ครั้งที่ 2), กรุงเทพฯ: เอดิสันเพรสโปรดักส์, 2549.
กาญจนา แก้วเทพ. การวิจัย “การบริหารจัดการวัฒนธรรมแบบมีส่วนร่วม” เอกสารประกอบการอบรมเชิงปฏิบัติการ “การพัฒนานักวิจัยท้องถิ่นด้านการบริหารจัดการวัฒนธรรมแบบมีส่วนร่วม” โดยสํานักงานคณะกรรมการ วัฒนธรรมแห่งชาติ (สวช.) ร่วมกับศูนย์สหวิทยาการชุมชนศึกษา มสธ. และโครงการเมธีวิจัยอาวุโส สํานักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.) วันที่ 2-3 กุมภาพันธ์ 2551 ณ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.
ฆัสรา ขมะวรรณ. แนวคิดของเรย์มอนด์ วิลเลียมส์ในวัฒนธรรมศึกษาและการวิเคราะห์วัฒนธรรมบริโภค. วิทยานิพนธ์มหาบัณฑิต คณะสังคมวิทยาและมานุษยวิทยา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, 2537.
นิธิ เอียวศรีวงศ์, นาฎกรรมกับการสื่อความและอนาคต. ในปริตตา เฉลิมเผ่า กออนันตกูล (บรรณาธิการ), เบิกโรง: ข้อพิจารณานาฏกรรมในสังคมไทย. หน้า 150-164. กรุงเทพฯ: สถาบันไทยคดีศึกษา มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, 2534.
บุษกร สําโรงทอง และคณะ, วัฒนธรรมไทยในดนตรีไทย: ภาคตะวันออก, รายงานการวิจัย คณะศิลปกรรมศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2551.
บุษยากร ตีระพฤติกุลชัย. กระบวนการสื่อสารเพื่อปรับแปลงความหมายในพิธีกรรมงานศพ. วิทยานิพนธ์นิเทศศาสตรดุษฎีบัณฑิต คณะนิเทศศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2558.
พรศักดิ์ พรหมแก้ว (บก.) ที่ทรรศน์วัฒนธรรม, สงขลา: สถาบันทักษิณคดี มหาวิทยาลัยทักษิณ, 2540.
ภัสวลี นิติเกษตรสุนทร, เครือข่าย: อีกแนวทางหนึ่งในการสืบสานสื่อพื้นบ้าน. ในสื่อพื้นบ้านแข็งแกร่ง สุขภาวะ
ชุมชนเข้มแข็ง. หน้า 76-121. กรุงเทพฯ: โครงการสื่อพื้นบ้านสื่อสารสุข (สพส.), 2549.
สมสุข หินวิมาน สื่อพื้นบ้านสื่อสารสุข: แนวคิดและความหมาย. หน้า 27-58. ใน กาญจนา แก้วเทพ (บก.). สื่อพื้นบ้าน สื่อสารสุข. กรุงเทพฯ: โครงการสื่อพื้นบ้านเพื่อการสร้างเสริมสุขภาพชุมชน (สพส.), 2548 สมสุข หินวิมาน, แนวคิดในการศึกษาการบริหารจัดการวัฒนธรรมท้องถิ่น ในกาญจนา แก้วเทพ (บก.). แนวคิดเรื่อง“การใช้ประโยชน์จากงานวิจัย. หน้า 220-245, กรุงเทพฯ: ภาพพิมพ์, 2558.
สุกัญญา สมไพบูลย์. การวิเคราะห์การศึกษาสื่อการแสดงประเภทสื่อพื้นบ้าน. รายงานการวิจัยคณะนิเทศศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2551.
สุชาดา พงศ์กิตติวิบูลย์. การสืบทอดเท่งตุ๊ก จ.จันทบุรี เพื่อเสริมสร้างความเข้มแข็งของชุมชน. วิทยานิพนธ์นิเทศศาสตร์ดุษฎีบัณฑิต คณะนิเทศศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2551.
สุชาดา พงศ์กิตติวิบูลย์ และคณะ, การบริหารจัดการสื่อการแสดงพื้นบ้านแบบมีส่วนร่วมด้วยนวัตกรรมการวิจัย ในกาญจนา แก้วเทพ (บก.), การบริหารจัดการวัฒนธรรมพื้นบ้านแบบมีส่วนร่วมด้วยนวัตกรรมการวิจัย. กรุงเทพฯ: ภาพพิมพ์, 2558.
ภาษาอังกฤษ
Bauman, Richard. Folklore, cultural performances, and popular entertainments: a communications centered handbook. New York: Oxford University Press, 1992.
Jayaweera, Neville. Folk media and development communication myths and realities: a report on Social Institute, 1991. experiences in people's communication in Mexico, India and the Philippines. Manila: Asian
Tiongson, Nicanor G., Velasco, Jovenal. The cultural traditional media of ASEAN : essays, bibliographies, glossaries, directories. Manila: ASEAN, 1986.
Valbuena, Victor T. Using traditional media in environmental communication. Singapore: Asian Mass Communication Research and Information Centre, 1987.