การรู้เท่าทันสื่อมวลชนกระแสหลักของคนกรุงเทพมหานคร
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยนี้มุ่งสำรวจพฤติกรรมการเปิดรับสื่อ ทักษะการใช้สื่อและระดับการรู้เท่าทันสื่อของประชาชนในเขตกรุงเทพมหานคร รวมทั้งวิเคราะห์ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการรู้เท่าทันสื่อของประชาชนในเขตกรุงเทพมหานคร ใช้วิธีการเชิงสำรวจ (Survey Research) ใช้แบบสอบถามเป็นเครื่องมือในการเก็บข้อมูล จากกลุ่มตัวอย่างวัยเรียน วัยทำงาน และผู้สูงอายุที่อาศัยในเขตกรุงเทพมหานคร จำนวน 617 คน
ผลการวิจัยพบว่า สื่อมวลชนที่กลุ่มตัวอย่างเปิดรับ ได้แก่ โทรทัศน์วิทยุและหนังสือพิมพ์ ตามลำดับ โดยมีเหตุผลในการชมเพื่อติดตามข่าวสารสถานกาณ์และเพื่อความบันเทิง ในด้านทักษะการใช้สื่อโดยรวม พบว่า ในแต่ละวัน กลุ่มตัวอย่างเปิดรับสื่อมวลชนเฉลี่ย 2 ประเภท โดยจะรับชมโทรทัศน์เฉลี่ย 3 สถานี ฟังวิทยุ 1 สถานี อ่านหนังสือพิมพ์ 1 ฉบับ สำหรับการรู้เท่าทันสื่อพบว่า การรู้เท่าทันสื่อมวลชนโดยรวมอยู่ในระดับสูง แต่เมื่อพิจารณาแต่ละด้านพบว่า กลุ่มตัวอย่างมีความเข้าใจเนื้อหา การวิเคราะห์เนื้อหา การประเมินและวิพากษ์สื่ออยู่ในระดับสูงถึงสูงมาก แต่ด้านการมีปฏิสัมพันธ์อย่างปลอดภัยต่อเนื้อหาในสื่อระดับต่ำถึงปานกลาง ทั้งนี้กลุ่มผู้สูงอายุมีการรู้เท่าทันข่าวและโฆษณามากกว่ากลุ่มวัยทำงาน และกลุ่มวัยเรียน ด้านการรู้เท่าทันละคร พบว่า กลุ่มวัยทำงานและกลุ่มผู้สูงอายุมีการรู้เท่าทันละครมากกว่ากลุ่มวัยเรียน
ปัจจัยที่ส่งผลต่อการรู้เท่าทันสื่อมวลชน พบว่า มี 2 กลุ่ม คือ 1) ปัจจัยด้านตัวบุคคล คือ อายุ เพศ การศึกษา 2) ปัจจัยแวดล้อม คือ การพูดคุยเรื่องสื่อในครอบครัว การได้รับการอบรม/ศึกษาเรื่องสื่อ และจำนวนประเภทสื่อที่เปิดรับในแต่ละวัน
Article Details
เอกสารอ้างอิง
จินดารัตน์ บวรวิหาร. (2548). ความรู้เท่าทันสื่ออินเทอร์เน็ตการประเมินความเสี่ยงและพฤติกรรมการป้องกันตัวเองของนักเรียนชั้นมัธยมปลายในเขตกรุงเทพมหานคร. วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. คณะนิเทศศาสตร์.
จินตนา ตันสุวรรณนนท์. (2550). ผลการฝึกอบรมเพื่อพัฒนาการรู้เท่าทันสื่อของนักศึกษา มหาวิทยาลัยราชภัฎสวนดุสิต. วิทยานิพนธ์ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต, มหาวิทยาลัยศรีนครินวิโรฒ, สถาบันวิจัยพฤติกรรมศาสตร์.
ดวงแก้ว เธียรสวัสดิ์กิจ. (2551). กระบวนการรู้เท่าทันสื่อโฆษณาครีมปรับผิวขาวทางโทรทัศน์ของผู้รับสารสตรี. วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, คณะวารสารศาสตร์และสื่อสารมวลชน.
“ต้นมะพร้าวออกลูกประหลาด คล้ายแมลง” (16 พฤษภาคม 2555) มติชน. สืบค้นเมื่อ วันที่ 2 กรกฎาคม 2555, จาก http://www.matichon.co.th
ทิพวรรณ ถาวรังกูร. (2552). ความรู้เท่าทันโฆษณาแฝงของผู้ชมรายการชิดหมอในเขตกรุงเทพมหานคร. รายงานโครงการเฉพาะบุคคล, วารสารศาสตรมหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์, คณะวารสารศาสตร์และสื่อสารมวลชน
พวงรัตน์ ทวีรัตน์. (2540) วิธีการวิจัยทางพฤติกรรมศาสตร์และสังคมศาสตร์. พิมพ์ครั้งที่ 7 (ฉบับปรับปรุงใหม่ล่าสุด) กรุงเทพฯ: สำนักทดสอบทางการศึกษาและจิตวิทยา, มหาวิทยาลัยศรีนครินวิโรฒ ประสานมิตร.
พีระ จิรโสภณ และ พรรษาสิริ กุหลาย. (2549). รู้เท่าทัน “พาดหัวข่าวหนังสือพิมพ์” ใน การรู้เท่าทันข้อมูลข่าวสาร. (142-186). รายงานการวิจัย, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. คณะนิเทศศาสตร์.
พีริยา จารุเศรษฐการ. (2549). การรู้เท่าทันบทความเชิงโฆษณาในสื่อนิตยสารสตรี. วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. คณะนิเทศศาสตร์.
เมสิริณ ขวัญใจ. (2551). เด็กกับการรู้เท่าทันสื่อโทรทัศน์. วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. คณะนิเทศศาสตร์.
ยุบล เบ็ญจรงค์กิจ. (2553). การศึกษาเพื่อจัดทำแผนการดำเนินงานการปฏิรูปสื่อ. รายงานผลการวิจัย, สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.)
วาลี ขันธุวาร และก่อพงศ์ พลโยราช. (2552). การใช้และความพอใจกับการรู้เท่าทันสื่อโทรทัศน์: นักเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ. รายงานการวิจัย, สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ (วช.)
วิโรจน์ ศรีหิรัญ. (2551). ความรู้เท่าทันหนังสือพิมพ์ของประชาชนในกรุงเทพ. รายงานการวิจัย, มหาวิทยาลัยสยาม. คณะนิเทศศาสตร์.
วิสาลักษณ์ สิทธิ์ขุนทด. (2551). การพัฒนาโมเดลเชิงสาเหตุของการรู้เท่าทันสื่อของนักเรียนมัธยมศึกษาปีที่ 3 ในโรงเรียนสังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน กรุงเทพมหานคร. วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. คณะครุศาสตร์.
ศรีรัช ลาภใหญ่. (2552). การสำรวจระดับความรู้เท่าทันสื่อโฆษณาและสื่อสารการตลาดสุราและเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในผู้บริโภคกลุ่มเยาวชนระดับประถมปลายและมัธยมต้นในประเทศไทย. รายงานการวิจัย, สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ (วช).
ศูนย์ข้อมูลข่าวสารปฏิรูปประเทศไทย. การเปลี่ยนแปลงประเทศไทยองค์การสื่อสารเพื่อการเรียนรู้. สืบค้นเมื่อวันที่ 14 มิถุนายน 2555, จาก http://www.thaireform.in.th
สัณฐิตา นุชพิทักษ์. (2552). ความร้ายกาจของตัวละครในละครโทรทัศน์ไทย. วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. คณะนิเทศศาสตร์.
สำนักงานสถิติแห่งชาติ. (2551). สรุปผลการสำรวจที่สำคัญ การสำรวจการใช้เวลาของประชากร พ.ศ. 2552. กระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร, สำนักงานสถิติแห่งชาติ.
สำนักงานสถิติแห่งชาติ. (2553). จำนวนประชากรและบ้าน. สำนักสถิติพยากรณ์, สำนักงานสถิติแห่งชาติ. สืบค้นเมื่อวันที่ 25 ตุลาคม 2553, จาก http://service.nso.go.th/nso/nsopublish/districtList/page1.htm
สุขใจ ประเทือง. (2549). การรับรู้ของคนไทยเกี่ยวกับความสำคัญของการรู้เท่าทันสื่อในยุคโลกาภิวัฒน์. วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย. คณะนิเทศศาสตร์.
สุภาณี แก้วมณี. (2547) การรู้ทันสื่อหนังสือพิมพ์ กรณีศึกษานักศึกษาระดับอุดมศึกษาในเขตกรุงเทพมหานคร. วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. คณะวารสารศาสตร์และสื่อสารมวลชน
“แห่ขอเลขเด็ด ‘ กล้วยประหลาด’ มี 3 ปลีในยอดเดียว” (1 กุมภาพันธ์ 2555) ไทยรัฐ. สืบคืนเมื่อวันที่ 2 กรกฎาคม 2555, จาก http://www.thairath.co.th/content/region/234986
อดุลย์ เพียร์รุ่งโรจน์. (2543). การศึกษาแนวคิดเพื่อการกำหนดตัวแปรความรู้เท่าทันสื่อสำหนับงานวิจัยสื่อสารมวลชน. วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์. คณะวารสารศาสตร์และสื่อสารมวลชน
อรรถพร กงวิไล. (2545). ความรู้เท่าทันสื่อมวลชนในการเปิดรับรายงานผลการสำรวจประชามติของประชาชนในเขตกรุงเทพมหานคร. รายงานวิจัย, ทบวงมหาวิทยาลัย.
เอื้อจิต วิโรจน์ไตรรัตน์. (2540). การวิเคราะห์ระดับมีเดียลิตเตอเรซีของนักศึกษาระดับอุดมศึกษาในประเทศไทย. วิทยานิพนธ์ครุศาสตรดุษฎีบัณฑิต, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, คณะครุศาสตร์.
อุณาโลม จันทร์รุ่งมณีกุล. (2549). เปิดประตูสู่การรู้เท่าทันสื่อแนวคิดทฤษฎีและประสบการณ์รู้เท่าทันสื่อเพื่อสุขภาพ ใน เปิดม่านการรู้เท่าทันสื่อ. กรุงทเพฯ: มิสเตอร์ก็อปปี้ (ประเทศไทย) จำกัด.
