การสื่อสารเพื่อสืบทอดวัฒนธรรม “ขนมจีนประโดก” จังหวัดนครราชสีมา

Main Article Content

วิยะดา ธงภักดิ์

Abstract

The research was conducted using qualitative methods to study 1) cultural transmission of the traditional Thai Food known as “Khanomjeen Pradok” (Thai rice noodles or vermicelli) in the past and the present periods; 2) communication for cultural succession of Khanomjeen Pradok on the past and the present periods; 3) culture and communication of Khanomjeen Pradok for preserving the cultural economy of communities in the past and the present periofs. The study was based on traditional object media, reproduction for cultural succession, identity and community communication concepts, including reviewed of related documents. The data was collected and analyzed via documents survey, participatory and non-participatory observations, as well as in-depth interviews. Data Collection was focused on the production, distribution and consumption of Khanomjeen Pradok Culture.
It could be summarized from the study that communication in procedure was a form of participatory and interpersonal communication by transferring know-how of making Khanomjeen. On the other hand, the distribution was a step which require an interaction from the society outside. The communication characteristics during distribution consisted of selling and dissemination Khanomjeen Pradok via two-way communication, participatory communication, word-of-mouth communication with acquaintances or souvenir purchasing, new media communication through the internet, as well as traditional and religious ceremonies, together with variety forms of communication and activity via the Khanomjeen annual festival. For consumption consumers perceived the identity of Khanomjeen Pradok in every dimension. They were acknowledge from eating and senses of the proficiency and professionalism of Khanomjeen making. In addition, interpersonal communication has been occurred within consumers group during eating Khanomjeen together.
Many forms of communication appeared in the procedure of production, distribution and consumption, both verbal and non-verbal. These communication forms used as transmission of thoughts and the expertise of from senders to receivers. They were also used as a tool for selling and publicizing Khanomjeen Pradok Culture and Identity. Besides, they were used to maintain relationships among people in family, community and society. Therefore, Khanomjeen Pradok Culture have communicated with functions, values, and meanings to preserve the cultural economy of community from the past to the present that were entirely made, used and owned by Pradok villagers.

Article Details

Section
Articles
Author Biography

วิยะดา ธงภักดิ์

วิยะดา ธงภักดิ์ (ว.ม.(สื่อสารมวลชน) มหาวิทยาลัยธรรมศษสตร์, 2556) และพจนา ธูปแก้ว ปัจจุบันดำรงตำแหน่งผู้ช่วยศาสตราจารย์ประจำกลุ่มวิชาหนังสือพิมพ์และสิ่งพิมพ์ คณะวารสารศาสตร์และสื่อสารมวลชน มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

References

ภาษาไทย
กนกวรรณ มะโนรมย์. (2546). วัฒนธรรมเพื่อการพัฒนาและฟื้นฟูเศรษฐกิจชุมชน: กรณีศึกษาชุมชนลุ่มน้ำที่ได้รับผลกระทบจากการก่อสร้างเขื่อนปากน้ำมูล. ใน รายงานการประชุมประจำปีทางมานุษยวิทยา ครั้งที่ 3 ทบทวนภูมิปัญญาท้าทายความรู้, 24-26 มีนาคม ณ ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร กรุงเทพฯ.
กฤชณัท แสนทวี. (2552). ลำพวน: การวิเคราะห์การสื่อสารกับการสืบทอดอัตลักษณ์ชาวไทยพวน อำเภอบ้านหมี่ จังหวัดลพบุรี. วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, สาขาสื่อสารมวลชน คณะวารสารศาสตร์และสื่อสารมวลชน มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
กาญจนา แก้วเทพและคณะ. (2551). การจัดการความรู้เบื้องต้นเรื่อง “การสื่อสารชุมชน”. กรุงเทพฯ: ทุนส่งเสริมกลุ่มวิจัย (เมธีวิจัยอาวุโส) สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.
___. (2553). การบริหารจัดการวัฒนธรรมพื้นบ้านแบบมีส่วนร่วมด้วยนวัตกรรมการวิจัย. กรุงเทพฯ: สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ (สวช.), สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.), ศูนย์สหวิทยาการชุมชนศึกษา (สชศ.) และมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.
___. (2541). การศึกษาสื่อมวลชนด้วยทฤษฎีวิพากษ์. กรุงเทพฯ: คณะนิเทศศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
___. (2549). ปฐมบทแห่งองค์ความรู้ เรื่องสื่อพื้นบ้านสื่อสารสุข. นนทบุรี: โครงการสื่อพื้นบ้านสื่อสารสุข (สพส.) สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.)
___. (2552). การวิเคราะห์สื่อ แนวคิด และเทคนิค. กรุงเทพฯ: ทุนส่งเสริมกลุ่มวิจัย (เมธีวิจัยอาวุโส) สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย, และคณะนิเทศศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
___. (2555). สื่อเก่า-สื่อใหม่ สัญญะ อัตลักษณ์ อุดมการณ์. กรุงเทพฯ: โครงการเมธีวิจัยอาวุโส ฝ่ายวิชาการ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.)
กาญจนา แก้วเทพ และ สมสุข หินวิมาน. (2551). สายธารแห่งนักคิดทฤษฎีเศรษฐศาสตร์ การเมืองกับสื่อสารศึกษา. กรุงเทพฯ: ภาพพิมพ์.
เกศสิริ ปั้นธุระ. (2550). เอกลักษณ์ของอาหารไทยชาววัง: การคงอยู่และการเสริมคุณค่า. รายงานการวิจัย, สถาบันวิจัยและพัฒนา มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา.
เกศสิรินทร์ แพทอง. (2546). การปรับเปลี่ยนอัตลักษณ์และวิธีการดำรงรักษาอัตลักษณ์สำคัญของชาวมอญ อำเภอพระประแดง. วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, สาขาพัฒนาสังคม สถาบันพัฒนบริหารศาสตร์
ขวัญฤดี ตันตระบัณฑิต. (2550). ศักยภาพของธุรกิจชุมชนในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ. รายงานการวิจัย, คณะวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัยขอนแก่น.
จุฑาพรรธ์ (จามจุรี) ผดุงชีวิต. (2550). วัฒนธรรม การสื่อสาร และอัตลักษณ์. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย,.
เฉลิมรัตน์ เรืองวราคม. (2551). ปัจจัยที่มีผลต่อการมีส่วนร่วมของการพัฒนาเศรษฐกิจชุมชนใน จังหวัดนครราชสีมา. วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต, คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
ดาวเรือง พัฒนวิบูลย์. (2542). การศึกษาการบริหารและจัดการกลุ่มธุรกิจผลิตและจำหน่ายขนมจีน บ้านโพนดวน ตำบลศรีสว่าง อำเภอโพนทราย จังหวัดร้อยเอ็ด. รายงานการศึกษาปัญหาพิเศษ ปริญญามหาบัณฑิต, สาขาวิชาการบริหารธุรกิจ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.
ทวีศักดิ์ เกษปทุม. (2546). ขนมจีน. กรุงเทพฯ: แม่บ้าน.
นิตยา สุวรรณศรี และนิรมล ทิศอาจ. (2552). โครงการการสืบทอดภูมิปัญญ่การทำข้าวแคบ โดยความร่วมมือของโรงเรียนกับชุมชน ตำบลฝายหลวง อำเภอลับแล จังหวัดอุตรดิตถ์. งานวิจัยสถาบันวิจัยและพัฒนา สำนักงานวิจัยฝ่ายอุตสาหกรรมสนับสนุนการวิจัย มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์.
ประทวนศักดิ์ ตระกูลหาร. ประวัติอาหารพื้นบ้าน (ขนมจีน). [ออนไลน์]. 2550. แหล่งที่มา: http://www.udomsuksa.ac.th/Latphrao/Knowledge/ที่มาของคำว่าขนมจีน.pdf. [11 ตุลาคม 2555]
มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี จังหวัดนครราชสีมา. สื่อการสอนทำขนมจีนออนไลน์. [ออนไลน์]. 2550. แหล่งที่มา: http://www3.pm.ac.th/korat_lesson/1-3/index.html. [11 ตุลาคม 2555]
รายการกินอยู่คือ ทีวีไทย. ขนมจีนสุวรรณภูมิ. [ออนไลน์]. 2555. แหล่งที่มา http://www.youtube.com/watch?v=ulds6gz8KvU. [5 พฤศจิกายน 2555]
รายการสุดยอดฟันธง. ททบ.5. ร้านขนมจีนครูยอด ขนมจีนประโดกโคราช. [ออนไลน์]. 2555. แหล่งที่มา: http://www.youtube.com/atch?v=zMFIxjeLW5s. [5 พฤศจิกายน 2555]
ลาวัณย์ ไกรเดช. (2549). ขนมจีน: อาหารไทย-ภูมิปัญญาพื้นบ้านกับเศรษฐกิจและอุตสาหกรรมไทย. หนังสือที่ระลึกงานส่งเสริมศิลปวัฒนธรรมทบวงมหาวิทยาลัย ครั้งที่ 5. หน้า 84-86. 24-26 มกราคม 2546 ณ มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์ จังหวัดนครศรีธรรมราช.
วิกิพีเดีย. ขนมจีน. [ออนไลน์]. 2556. http://th.wikipedia.org/wiki/ขนมจีน_(อาหารไทย). [11 ตุลาคม 2555]
สมคิด พรมจุ้ยและคณะ. (2546). เศรษฐกิจชุมชนหมู่บ้านอีสานใต้: ความอยู่รอดท่ามกลางความเปลี่ยนแปลง. กรุงเทพฯ: สำนักงานกองทุนสนับสนุนงานวิจัย (สกว.).
สุจิตรา เปลี่ยนรุ่ง. (2554). การสื่อสารเพื่อสร้าง ธำรงรักษา และต่อรองอัตลักษณ์ความเป็นมอญ พลัดถิ่นในประเทศไทยท่ามกลางกระแสโลกาภิวัฒน์. วิทยานิพนธ์ปริญญาดุษฎีบัณฑิต, คณะนิเทศศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
สุวิมล เวชวิโรจน์. (2552). การสื่อสารอัตลักษณ์กับการแต่งกายของชาวไทยโซ่ง อำเภอพุนพิน จังหวัดสุราษฎร์ธานี. วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต สาขาสื่อสารมวลชน คณะสารสารศาสตร์และสื่อสารมวลชน มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
องค์การบริหารส่วนตำบลหมื่นไวย จังหวัดนครราชสีมา. เพลง ขนมจีนประโดก. [ออนไลน์]. 2552. แหล่งที่มา: http://www.youtube.com/watch?v=jVq9ostsxTg. [9 มีนาคม 2556].
อนงค์พรรณ หัตถมาศ, และสุวภางค์ ศรีเทพ. (2551). การสืบสานประเพณีเทศกาลขนมจีน อำเภอหล่มเก่า จังหวัดเพชรบูรณ์. การวิจัยโปรแกรมวิชาคหกรรมศาสตร์, คณะเทคโนโลยีการเกษตร มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบูรณ์.
อภิญญา เฟื่องฟูสกุล. (2546). อัตลักษณ์. กรุงเทพฯ: สำนักงานคณะกรรมการการวิจัยแห่งชาติ.
อมรเทพ สังข์สิงห์. (2546). ปัจจัยทางการตลาดสำหรับธุรกิจชุมชน กรณีศึกษาโรงงานทำแป้งขนมจีน อำเภอนบพิตำ จังหวัดนครศรีธรรมราช. การศึกษาอิสระปริญญามหาบัณฑิต, สาขาวิชาการจัดการ คณะวิทยาการการจัดการ มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์.
เอ็มไทยดอทคอม. ตามรอยนักชิม ขนมจีนครูยอดโคราช. [ออนไลน์]. 2556. แหล่งที่มา: http://video.mthai.com/channel/tamroynakchim/player.php?id=46M1380799575M0. [11 ตุลาคม 2555]

ภาษาอังกฤษ
De Fena, A. (2011). Discourse and Identity. In A. Teun, and Van Dijk (eds.), New York: Sage.
Littlejohn, S.W., & Foss, K.A. (eds). (2009). Encyclopedia of Communication Theory. Thousand Oaks, CA: Sage.
Niran Pamapimai. (2001). Community Business: A Case Study of Khanomchin Group in Banpradok Meunwai Subdistrict Nakornratchasima Province. Unpublished master’s theses, Rural Development Studies, Faculty of Graduate Studies, Mahidol University.