การทำพาติน่าด้วยพืชบนทองแดง: ทางเลือกงานหัตถศิลป์โลหะปลอดสารพิษจากผักผลไม้ไทย

Main Article Content

ภัททิยา หาพุฒพงษ์
เอกชาติ จันอุไรรัตน์
วีรวัฒน์ สิริเวสมาศ

บทคัดย่อ

กระบวนการสร้างพาติน่าในงานหัตถศิลป์โลหะโดยทั่วไปมักใช้สารเคมีที่มีฤทธิ์กัดกร่อนสูงและเป็นพิษ แม้ว่าที่ผ่านมาจะมีการศึกษาการสร้างพาติน่าโดยใช้สารที่ความเป็นพิษต่ำและปลอดสารพิษ แต่ยังคงมีการศึกษาการใช้สารจากพืชไม่มากนัก บทความวิจัยนี้นำเสนอการทดลองที่ดำเนินการในกรุงเทพมหานคร ประเทศไทย ตั้งแต่เดือนมีนาคมถึงมิถุนายน โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อทดลองความสามารถของผักและผลไม้ไทยในการสร้างคราบพาทินาบนทองแดง รวบรวมและวิเคราะห์พาติน่าที่มีสีและลวดลายโดดเด่น และจัดทำข้อเสนอแนะสำหรับการนำเทคนิคนี้ไปใช้ในงานหัตถศิลป์โลหะ ในการทดลองใช้น้ำและเนื้อสดจากผักผลไม้ไทย 8 ชนิดทาบนทองแดงหนา 0.1มม. เป็นเวลา 3-4 วัน ส่งผลเป็นพาติน่าที่แตกต่างกัน พบว่าผักผลไม้ที่มีค่า pH 2 สร้างคราบพาติน่าสีเขียวด้าน ในขณะที่ pH 4-5 สร้างคราบพาติน่าที่มีสีเหลือบรุ้ง อย่างไรก็ตาม มะเขือเทศซึ่งมีค่า pH 2 สร้างคราบสีเขียวด้าน ในขณะที่ มะม่วงซึ่งมี pH4 สร้างคราบสีเหลือบรุ้ง ชี้ให้เห็นว่า แม้ว่าค่าความเป็นกรดจะเท่ากัน แต่น้ำผลไม้ที่มีความหวานส่งผลให้เกิดพาติน่าสีเหลือบรุ้ง การวิเคราะห์ SEM แสดงให้เห็นว่าชั้นคราบกัดกร่อนที่หนาจะปรากฏเป็นสีเขียว ในขณะที่ชั้นที่บางกว่าจะปรากฏเป็นสีเหลือบรุ้ง โดยไม่มีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญในส่วนประกอบ น้ำผักและผลไม้ไทยทั้ง 8 ชนิดนี้สามารถสร้างคราบพาติน่าที่มีลวดลายและเฉดสีหลากหลาย ตั้งแต่สีเขียวด้านไปจนถึงสีเหลือบรุ้งและสีเทาอมม่วง สารจากพืชเหล่านี้จึงเป็นทางเลือกที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม ที่สามารถนำไปประยุกต์ใช้ในงานออกแบบเครื่องประดับ ผลิตภัณฑ์ และหัตถศิลป์โลหะ

Article Details

รูปแบบการอ้างอิง
หาพุฒพงษ์ ภ., จันอุไรรัตน์ เ., & สิริเวสมาศ ว. (2025). การทำพาติน่าด้วยพืชบนทองแดง: ทางเลือกงานหัตถศิลป์โลหะปลอดสารพิษจากผักผลไม้ไทย. วารสารศิลปกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น, 17(2), 50–73. สืบค้น จาก https://so02.tci-thaijo.org/index.php/fakku/article/view/271591
ประเภทบทความ
บทความวิจัย

เอกสารอ้างอิง

Divya, N. M., & Prasad, A. K. (2018). Occupational hazards plaguing Jewellery workers: A review. Thiruvananthapuram : International Journal of Research and Analytical Reviews. University of Kerala.

Gage, H. (2009). Liver of Sulfur 101. Retrieved April 2, 2024, from https://www.ganoksin.com/article/liver-of-sulfur-101/

Guenther, B. D., Steel, D. G., & Bayvel, L. P. (Eds.). (2005). Encyclopedia of modern optics. Amsterdam : Elviser.

Jerman-Melka, J. (1996). Patination with non-toxic solutions. Colorado : Colorado State University Press.

Leygraf, C., Chang, T., Herting, G., & Odnevall Wallinder, I. (2019). The origin and evolution of copper patina colour. Corrosion Science, 157, 337-346.

Roubroumlert, W., & Thongnopkul, P. (2017). Patina techniques using household cleaning chemicals to Jewelry design. Asian Creative Architecture, Art and Design, 24(1), 102–110.

Runfola, M. (2014). Metal patination techniques for Jewelers and Metalsmiths. London : Thames & Hudson.

The Editors of Encyclopaedia Britannica. (2024). Fruit: Encyclopedia Britannica. Retrieved June 28, 2024, from https://www.britannica.com/science/fruit-plant-reproductive-body