การศึกษาภาพวิถีชีวิตชาวบ้านในจิตรกรรมฝาผนัง จังหวัดมหาสารคาม

บทคัดย่อ

บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งของดุษฎีนิพนธ์ เรื่อง ความหมายเชิงสัญญะจากภาพวิถีชีวิตชาวบ้านในจิตรกรรมฝาผนัง จังหวัดมหาสารคาม มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประวัติความเป็นมาของการเขียนภาพ และจัดหมวดหมู่ภาพวิถีชีวิตชาวบ้านในจิตรกรรมฝาผนัง จังหวัดมหาสารคาม ใช้พื้นที่การศึกษาเป็นวัดเก่าที่มีอายุ 100 ปี ขึ้นไป จำนวน 3 วัด ได้แก่ วัดโพธาราม วัดป่าเรไรย์ และ วัดบ้านยาง

ในการศึกษาข้อมูลใช้วิธีการศึกษาจากเอกสาร และการลงพื้นที่ภาคสนาม ใช้เครื่องมือ แบบสำรวจ สังเกต สัมภาษณ์ และการสนทนากลุ่ม โดยคัดเลือกชาวบ้านผู้รู้ เป็นตัวแทนชุมชนจำนวน 10 คน กับนักวิชาการที่เชี่ยวชาญ จำนวน 3 คน มาทำการสนทนากลุ่ม คัดเลือกจากประชากรภาพได้จำนวน 188 ภาพ ใช้ทฤษฎีโครงสร้าง-หน้าที่ ทำวิเคราะห์แยกแยะจัดหมวดหมู่

            ผลการวิจัยพบว่าภาพจิตรฝาผนังในพื้นที่การศึกษา เขียนขึ้นในช่วง พ.ศ. 2450 - 2465 ภาพเขียนวิถีชีวิตชาวบ้านสามารถจัดแบ่งออกได้ 3 กลุ่ม คือ 1)ภาพวิถีครอบครัว 2)ภาพวิถีชุมชน และ 3)ภาพสิ่งแวดล้อมทางกายภาพ สะท้อนให้เห็นเรื่องราววิถีชีวิตคนในชุมชนของตนเอง เป็นบันทึกประวัติศาสตร์ชุมชน แสดงให้เห็นถึงคุณค่าทางด้านศิลปะ วัฒนธรรม สังคม เศรษฐกิจ คติความเชื่อที่แฝงอยู่ การวิจัยในครั้งนี้เกิดข้อค้นพบในการอ่านภาพและวิธีการตีความใหม่ เป็นการช่วยส่งเสริมบรรยากาศในการชมภาพเพิ่มขึ้น