แผ่นเสียงห้าง ต. เง็กชวน (แผ่นเสียงตรากระต่าย): กรณีศึกษาแผ่นเสียงหมอลำช่วงปี พ.ศ. 2483

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีจุดประสงค์ เพื่อศึกษาคุณภาพเสียงของแผ่นเสียงหมอลำในช่วงเวลาต่าง ๆ ที่บันทึกเสียงในห้าง ต. เง็กชวน (แผ่นเสียงตรากระต่าย) ผลการวิจัยพบว่า แผ่นเสียงตรากระต่ายของ บริษัท ต. เง็กชวน มีรายชื่อหมอลำที่ได้รับการบันทึกเสียงหลายท่าน ได้แก่ หมอลำชายลำคูณ ถาวรพงษ์ หมอลําหญิงจอมศรี บรรลุศิลป์ หมอลำชายหมอลำคำพอง หัสโรค์ หมอลำหญิงขันทอง หมอลำชายบุญเรือง หมอลำหญิงทองใบ หมอแคนนายบัว มีทรัพย์ หมอแคนชื่น ทานให้ และหมอแคนแสน การบันทึกเสียงของหมอลำและหมอแคนนั้น โดยปกติจะบันทึกเสียงหมอลำและหมอแคนไปพร้อมกัน โดยหมอลำจะยืนห่างจากหมอแคนประมาณ 1 เมตรโดยจะมีไมโครโฟนห้อยลงมา บรรยากาศเหมือนกับการแสดงหมอลำ เพื่อช่วยให้หมอลำและหมอแคนสามารถแสดงการลำอย่างเป็นธรรมชาติ ซึ่งในการบันทึกเสียงนั้นหมอลำและหมอแคนต้องมีไหวพริบปฏิภาณที่ดี ต้องมีการซักซ้อมมาเป็นอย่างดี จากการสัมภาษณ์พบว่าการบันทึกเสียง 1 กลอนลำจะบันทึกประมาณ 1- 3 รอบ และมีข้อจำกัดด้านเวลาในการบันทึกเสียง เพราะแผ่นเสียงสามารถบันทึกได้ไม่เกิน 3 นาทีครึ่ง หมอลำและหมอแคนต้องสังเกตดูสัญญาณไฟจากผู้ควบคุมเสียง ในการเริ่มบันทึกเสียง และต้องลำให้จบภายในเวลาที่กำหนด ซึ่งหลักการบันทึกเสียงหมอลำเช่นนี้ยังคงสืบทอดมาจนถึงปัจจุบัน

การวิเคราะห์ Spectrogram และ Spectrum ในช่วงปี พ.ศ. 2483 พบว่า ภาพรวมของยอดคลื่นอยู่ที่ประมาณ 16 KHz ส่วนเนื้อเสียงเฉลี่ยอยู่ที่ 20 Hz ถึงประมาณ 3 KHz และค่อย ๆ ลดระดับลงเรื่อย ๆ ส่วนในย่านความถี่ที่ 70 Hz ถึง 250 Hz เป็นย่านเสียงเบส พบว่าเสียงเบากว่าย่านความถี่อื่น ๆ ซึ่งเป็นปกติของเพลงหมอลำที่ใช้แคนบรรเลง