สุรศักดิ์ เจริญวงศ์ ในสัญญาวิจักษ์ : สุนทรียะจากสำนึกแห่งสายใย

บทคัดย่อ

            งานวิจัยนี้เกิดขึ้นจากความสะเทือนใจต่อการสูญเสียบุคลากรแห่งวงวิชาการด้านศิลปกรรมไทย  “สุรศักดิ์ เจริญวงศ์ ในสัญญาวิจักษ์ : สุนทรียะจากสำนึกแห่งสายใย” มีวัตถุประสงค์เพื่อรวบรวบ ศึกษา และวิเคราะห์ผลงานแบบพหุลักษณ์ของศาสตราจารย์สุรศักดิ์ เจริญวงศ์ ทั้งผลงานวรรณกรรมจำนวน 42 เรื่อง รวมถึงผลงานศิลปกรรมในชุดต่างๆของท่าน   สังเคราะห์ข้อมูลตีความจากภาษาเขียนเป็นภาษาศิลปะ บูรณาการองค์ความรู้จากผลงานของศาสตราจารย์สุรศักดิ์กับจิตวิทยาเชิงพุทธและสัญญาวิจักษ์ของผู้วิจัย สร้างมโนภาพโดยใช้ทัศนธาตุสื่อสารผ่านผลงานทางทัศนศิลป์นำเสนอสุนทรียะด้วยศิลปะสื่อผสม  ผลการศึกษาวิจัยพบว่ารูปแบบและวิธีการที่ใช้รื้อสร้างผลงานของศาสตราจารย์สุรศักดิ์ เจริญวงศ์ นั้นเกิดจากการใช้สี รูปร่าง และรูปทรงที่ทับซ้อนกันในบริบทต่างๆ ผสานกับลายเส้นสัมพันธภาพระหว่างท่านกับผู้วิจัย สร้างมิติรูปซ้อนโต้ตอบกับความรู้สึกที่พร่าเลือนจากการเหลื่อมซ้อนทับกันของที่ว่างและรูปทรงซึ่งเป็นผลที่ได้จากการวิจัย  แสดงให้เห็นถึงสาระของการเปรียบเทียบรูปแบบเชิงสัญลักษณ์ในวรรณกรรมทางพุทธศาสนา ตามแนวคิดเรื่องการทับซ้อนของเวลาให้เกิดมิติลวงตา  สื่อถึงห้วงอารมณ์ในเชิงนามธรรมผ่านการสร้างสรรค์ผลงานชุด “เส้น สี ที่ว่าง ในสัญญา” โดยเปรียบเทียบกับสัญญาสำนึกและความทรงจำที่ถูกตัดต่อของผู้วิจัย จัดวางเชื่อมโยงผ่านผลงานศิลปะจัดวาง  สร้างรูปความหมายใหม่จากการทับซ้อนกันของห้วงเวลาในสัญญาวิจักษ์ของการเคยมี เคยอยู่ และเคยเป็นของศาสตราจารย์สุรศักดิ์  เจตนาเพื่อต้องการให้เกิดการกระตุ้นการรับรู้ที่จะนำไปสู่การสร้างจินตนาการของผู้ดู โดยเชื่อมโยงความหมายในสัมพันธภาพระหว่างผู้วิจัยกับท่าน   ผัสสะต่างๆที่เกิดขึ้นนั้นมีความสอดคล้องกับความสำนึกในสัญญาขันธ์ตามหลักธรรมที่มีอยู่ในปรัชญาแห่งโลกตะวันออก แม้การสร้างสรรค์นั้นจะอาศัยหลักการทางทัศนศิลป์ตามแบบโลกตะวันตกก็ตาม