การเปลี่ยนแปลงวัฒนธรรมและบทบาทของผ้าทอเผ่ายวนเมืองเชียงฮ่อนในยุคจินตนาการใหม่

บทคัดย่อ

          บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งจากงานวิจัยเชิงคุณภาพเรื่อง การเปลี่ยนแปลงวัฒนธรรมและบทบาทของผ้าทอเผ่ายวน สปป.ลาว ในยุคจินตนาการใหม่ ซึ่งเมืองเชียงฮ่อน แขวงไซยะบุลี เป็นหนึ่งในพื้นที่ในการศึกษา มีวัตถุประสงค์ คือ 1. เพื่อศึกษาความเป็นมาของผ้าทอเผ่ายวน สปป.ลาว  2. เพื่อศึกษาวัฒนธรรมและบทบาทผ้าทอเผ่ายวน สปป.ลาว ในปัจจุบัน 3. เพื่อศึกษาการเปลี่ยนแปลงของวัฒนธรรมและบทบาทผ้าทอเผ่ายวน สปป.ลาว ในยุคจินตนาการใหม่(NEM : New Economic Mechanism) มีวิธีการวิจัย โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ  ศึกษาข้อมูลจากเอกสาร ข้อมูลจากผู้เชี่ยวชาญ และข้อมูลจากการลงพื้นที่ มาวิเคราะห์ข้อมูล และสังเคราะห์ข้อมูลเพื่อให้ได้ผลสรุป โดยได้ใช้เครื่องมือวิจัย คือ แบบสอบถามแบบมีโครงสร้างและแบบไม่มีโครงสร้าง รวมถึงใช้แบบสำรวจและแบบสังเกตร่วมด้วย ซึ่งในการเก็บข้อมูลได้แบ่งกลุ่มเป้าหมายเป็น 3 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มผู้รู้ (Key Informant) กลุ่มผู้ปฏิบัติ (Casual Information) และกลุ่มผู้เกี่ยวข้อง (General Informant) โดยผลการวิจัยพบว่า ผ้าทอเผ่ายวนของเมืองเชียงฮ่อน แขวงไซยะบุลี สปป.ลาว เข้ามาพร้อมกับชนเผ่ายวนเมื่อครั้งอพยพจากเมืองเชียงแสน ปัจจุบันผ้าทอยังมีความสัมพันธ์กับวิถีชีวิตของเผ่ายวนเมืองเชียงฮ่อนในทุก ๆ ด้าน โดยเฉพาะผ้าทอที่เป็นเครื่องนุ่งห่ม แต่มีการประยุกต์และเปลี่ยนแปลงไปตามสมัยนิยม  วัฒนธรรมและบทบาทผ้าทอเผ่ายวนในปัจจุบันนี้มีความแตกต่างจากในอดีต นั่นจึงแสดงถึงการเปลี่ยนแปลงอย่างชัดเจน โดยเมื่อรัฐบาล สปป.ลาว ได้มีนโยบายรวมถึงมีการดำเนินการตามแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมฉบับใหม่ หรือ ยุคจินตนาการใหม่(NEM : New Economic Mechanism) จึงทำให้สภาพสังคมของ สปป. ลาวเปลี่ยนไป สังคมในระดับชนเผ่ายวนจึงเกิดการเปลี่ยนแปลงไปด้วย ดังนั้น จึงส่งผลให้วัฒนธรรมและบทบาทของผ้าทอเผ่ายวนเปลี่ยนไปด้วย สามารถเห็นความแตกต่างของวัฒนธรรมและบทบาทของผ้าทอกับวิถีชีวิตของเผ่ายวนอย่างชัดเจนระหว่างอดีตและปัจจุบัน หากมองในมุมของปัจจัยที่ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงสังคมเผ่ายวน อันเป็นสาเหตุของการเปลี่ยนแปลงวัฒนธรรมและบทบาทของผ้าทอเผ่ายวนนั้น เกิดจากทั้งปัจจัยภายในคือการยอมรับวัฒนธรรมใหม่ๆตามยุคสมัยของเผ่ายวนเอง และปัจจัยที่มาจากภายนอกคือการพัฒนาสภาพสังคมและเศรษฐกิจในยุคจินตนาการใหม่ของ สปป.ลาว